Verslag van de vergadering van 9 juni 2020 (2019/2020 nr. 30)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 14.43 uur
De heer Ton van Kesteren i (PVV):
Dank u wel, voorzitter. We hebben de plicht om te voorkomen dat kinderen in krimpgebieden of waar scholen met te weinig leerlingen zijn, niet meer in de buurt naar school kunnen. Maar daarbij hoort ook de verantwoordelijkheid om te voorkomen dat dergelijke scholen worden opgeslokt door bestuurlijke kolossen die hun kerntaak, waaronder het garanderen van een kwalitatief en pluriform onderwijsaanbod, uit het oog verliezen. De fusietoets is daarbij allesbehalve een sta-in-de-weg voor een samenwerking in een krimpregio om te kunnen anticiperen op dalende leerlingenaantallen en zo een toekomstbestendig onderwijsaanbod te garanderen, terwijl dit wel is aangedragen als de reden bij uitstek om afscheid te nemen van de fusietoets. Voor onze fractie is de fusietoets dan ook een waardevol en effectief controlemiddel, waarmee met name de minister in staat is om een groot goed, de vrijheid van gevarieerd en pluriform onderwijs, te kunnen blijven garanderen.
Voorzitter. Met de afschaffing van de fusietoets voor het funderend onderwijs vervalt het oordeel van de minister over een fusie. Het directe gevolg daarvan is dat het fusieproces bij lokale partijen komt te liggen, waaronder de gemeente, het schoolbestuur en de ouders. Omdat er voor een fusie geen toestemming van de minister meer nodig is, ontstaat hierdoor meer ruimte voor lokale samenwerking, wat de oplossing zou kunnen zijn voor het openhouden van kleinere scholen die anders vanwege dalende leerlingenaantallen gesloten zouden moeten worden. Een verplichte fusie-effectrapportage en instemmingsrecht van de medezeggenschapsraad komen ervoor in de plaats. In lijn met een uitspraak van een begenadigd voetballer zeg ik u dat elk — in dat geval vermeend — voordeel ook z'n nadeel heeft. Dat nadeel houdt in dat afschaffing van de fusietoets de grip op schaalvergroting van scholen verkleint, ook op scholen op bijvoorbeeld islamitische grondslag. Waar dat toe kan leiden, heb ik in het vorige debat over meer ruimte voor nieuwe scholen al expliciet onder de aandacht gebracht.
Met de fusietoets kon de minister immers zijn goedkeuring onthouden wanneer er sprake was van een significante belemmering in de variatie van het onderwijsaanbod, waarmee een ongewenste voortschrijdende islamisering van het onderwijs kon worden ingedamd. Een gevarieerd onderwijsaanbod in de regio, voldoende diversiteit in verschillende schoolsoorten, schoolgroottes en bestuursvormen, en keuzevrijheid voor ouders zijn belangrijke criteria die bij schoolfusies gelden. De fusietoets is volgens de PVV-fractie dan ook een betere garantie tegen welke ongewenste schaalvergroting dan ook. De fusietoets is zeker geen belemmering in het aangaan van samenwerking, die wezenlijk is voor het in stand houden van een divers onderwijsaanbod.
Voorzitter. Grote schoolbesturen kunnen ook dominant zijn in gebieden waar de islam leidend is en waar dergelijke schoolbesturen, al dan niet geobsedeerd, de lijnen uit willen zetten voor het onderwijs waarmee ouders, leerlingen en scholen zich ook nog eens identificeren. Het instemmingsrecht van de mr, die een doorslaggevende stem heeft in het fusieproces, komt ons inziens daarmee toch in een heel ander daglicht te staan. De leden van een mr dienen hun individuele, persoonlijke belang te ontstijgen. Dat is een voorwaarde; dat moet. Op papier is dat heel mooi, maar de praktijk is weerbarstig. In een fusie-effectrapportage van een fusie die bijvoorbeeld op islamitische grondslag is gebaseerd, zullen de effecten daarvan op de keuzevrijheid en de diversiteit op politiek correcte wijze worden omschreven, maar de praktijk en de realiteit leren ons dat met name van keuzevrijheid en diversiteit in de regel absoluut geen sprake is. Dat komt doordat de islamitische levensovertuiging allesbehalve openstaat voor diversiteit. De fusie-effectrapportage en het instemmingsrecht van de mr worden met deze wetswijziging de kern van het fusieproces. Wat de mr van de fusie vindt, is dus een belangrijke factor, die door de minister nauwelijks is te overrulen. De menselijke maat moet voor de mr en het schoolbestuur een belangrijke rol spelen in de afweging om al dan niet te fuseren, maar wat verstaan we onder "de menselijke maat", met de nadruk op "menselijk", als deze de opmaat is voor een algehele onderwerping aan de islam en we het pluriforme onderwijsaanbod wel kunnen vergeten?
Voorzitter. Ik rond af met de volgende vraag aan de minister. Deelt de minister de zorg van de PVV-fractie dat met name islamitisch onderwijs een significante belemmering kan zijn voor een gevarieerd en pluriform onderwijsaanbod? Deelt hij de mening dat de minister, bij behoud van de fusietoets, zijn goedkeuring aan een ongewenste fusie kan blijven onthouden, terwijl dat na afschaffing van de fusietoets een stuk moeilijker zal worden? Zo nee, waarom niet? Graag een goed gemotiveerde reactie.
Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Van Kesteren. Dan is het woord aan de heer Pijlman van de fractie van D66.