Verslag van de vergadering van 2 maart 2021 (2020/2021 nr. 27)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 11.19 uur
De heer Van Rooijen i (50PLUS):
Voorzitter. Op 17 december 2019 debatteerden wij over de Spoedwet aanpak stikstof. De wet werd met een heel krappe meerderheid aangenomen. Ook de 50PLUS-fractie heeft toen voorgestemd. Het was kantje boord. Doelstelling van de wet was om de huidige stikstofbelasting verder terug te brengen en het huidige natuurherstel te intensiveren. Het voorstel voorzag in aanvullende instrumenten om deze aanpak mogelijk te maken. De spoedwet was nodig na de uitspraak van de Raad van State over de onhoudbaarheid van de PAS om de gevolgen gedeeltelijk ongedaan te maken. Eerder had de Raad van State al duidelijk bedenkingen geuit over de juridische houdbaarheid van de wet. We hebben toen pas op de plaats gemaakt. Ook bij deze wet geeft de Raad van State duidelijk signalen van twijfel over de houdbaarheid van deze wet. Hierop vraagt mijn fractie een reactie van de minister.
Ik heb toen, in december 2019, gesteld dat er meer geïnvesteerd moest worden in draagvlak. Het moet, maar het moet niet morgen of overmorgen. Op naar 2050, stap voor stap, was en is ons devies. De vraag was en is: wat hebben de partijen die 35 jaar regeringsverantwoordelijkheid hebben gedragen gedaan? Waar waren ze al die tijd? Waarom is er niet al veel eerder gestart met de noodzakelijke veranderingen? Waarom zijn de burgers niet veel meer en eerder betrokken en voorbereid? We hadden al veel verder op weg kunnen zijn. Nu voelde het als een overval.
De spoedwet had als belangrijkste reden de bouwactiviteiten met een zeer geringe stikstofemissie weer mogelijk te maken. De woningmarkt zit op slot, waardoor de woningbouw voor senioren, maar ook voor starters, stagneert, met als gevolg grote prijsstijgingen waardoor woningen onbetaalbaar worden voor onze kinderen en kleinkinderen. De prijsstijging in 2019 en 2020 loopt tegen de 10%. De spoedwet leek op een in allerhaast aangelegd noodverband. Via een kunstmatige constructie, een combinatie van de invoering van een drempelwaarde en een stikstofregistratiesysteem, de zogenaamde stikstofbank, moest er snel voldoende stikstofruimte komen om woning-, weg- en waterbouw op gang te krijgen.
Aan het slot van mijn betoog toen heb ik aandacht gevraagd voor het nijpend tekort aan seniorenwoningen als deel van een steeds grotere woningnood. Wij zijn overigens ook blij met het actieplan van Aedes en anderen om tot een wooncoalitie te komen en 1 miljoen woningen in de komende tien jaar te bouwen, dus ook voor senioren. Wij vroegen de minister toen om de bouw van seniorenwoningen te bevorderen en hier voorrang aan te geven. Dat versnelt de doorstroming op de woningmarkt die nu verstopt is, mede doordat er te weinig seniorenwoningen zijn en senioren blijven wonen in de woning waar ze al lang, en vaak te lang, wonen. Er ontstaat een win-winsituatie als er meer seniorenwoningen worden gebouwd. Daardoor komen er plaatsen vrij voor starters en jonge gezinnen. In de tweede termijn heb ik toen een motie ingediend met het verzoek aan de regering om via onderzoek de lokale vraag naar geschikte woningen voor ouderen inzichtelijk te maken, zodat deze via woonzorgvisies door gemeenten kunnen worden vertaald naar concrete acties. Die motie werd toen met algemene stemmen aangenomen.
Voorzitter. De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft in een brief van 22 januari 2021 uitvoering gegeven aan de motie met het rapport Eerste monitor ouderenhuisvesting 2020. Het kabinet heeft op basis van de motie-Van Otterloo in de Tweede Kamer 20 miljoen beschikbaar gesteld om de bouw van geclusterde woonvormen te ondersteunen in 2021. Samen met de SP-fractie in de Tweede Kamer heeft Van Otterloo een verlenging gevraagd en gekregen voor het jaar 2022 voor nog eens 20 miljoen. Voor de 50PLUS-fractie in de Tweede Kamer was die verlenging van groot belang, omdat het gaat om de ouderenhuisvesting als onderdeel van het totale pakket waarbij snelheid van groot belang is. De fractie heeft gesproken over de rood-voor-roodwerkwijze om het geheel te versnellen en ervoor te zorgen dat er op het platteland een versterking zal zijn van de leefbaarheid en het draagvlak daar. De motie van Bisschop van de SGP en van Van Otterloo is ook aangenomen. Gekeken is ook naar de aanpak van de piekbelasters in de landbouw en daarbuiten. Een motie inzake extra inzet op de vrijwillige uitkoop van piekbelasters van De Groot van D66 en Van Otterloo — u ziet hoe actief we daar zijn — is aangenomen. Kan de minister daar nog eens nader op ingaan? Zou het opkopen van boerderijen niet gekoppeld kunnen worden aan initiatiefnemers die seniorenhuisvesting willen bouwen? Kan een soort beschermde marktplaats worden geschapen om aanbod en vraag bij elkaar te brengen en gemeentelijke betrokkenheid en medewerking te garanderen? Dan wordt een voorrangspositie voor ouderenhuisvesting geschapen. Dat is goed voor de doorstroming. Ik krijg graag een reactie van de minister.
Met betrekking tot de seniorenhuisvesting wil ik er nog op wijzen dat daar ook ruimte zou kunnen en moeten zijn voor jongeren die dan ook voor de ouderen in de huisvesting een veilige omgeving kunnen bieden, met hulp waar nodig.
Minister Ollongren heeft de tweemaal 20 miljoen bevestigd in haar brief van 22 januari. Deze ondersteuning gebeurt via een financiële tegemoetkoming voor algemene voorzieningen, zoals de ontmoetingsruimte. In gesprekken met gemeenten, woningbouwcorporaties, marktpartijen en burgerinitiatieven wordt de financiering van dergelijke voorzieningen namelijk als een knelpunt opgegeven. Minister Ollongren zal voor 1 mei 2021 de Eerste Kamer informeren over de invulling van de regeling. Kan minister Schouten aan haar collega-minister Ollongren vragen om dan met concrete stappen te komen?
Minister Ollongren noemt in haar brief ook de Taskforce Wonen en Zorg, die ervoor moet zorgen dat medio 2021 in elke gemeente een woonzorganalyse en een woonzorgvisie gemaakt moeten zijn. De woonzorgvisie is het uitgangspunt voor bindende prestatieafspraken met de betrokken organisaties, met de ministeries van VWS en BZK en voorts met VNG, Aedes en ActiZ. De databank die onderdeel is van de Monitor Ouderenhuisvesting kan gemeenten helpen bij de vaststelling van hun opgave. Het gaat hier dus om actie en daden. Deze minister kan voor de grond zorgen om hier grond onder de voeten te krijgen.
Er is een natuurcrisis, een woningcrisis en een coronacrisis. We moeten uit die crises komen. Dat kan alleen maar als, in elk geval wat de stikstof betreft, het slot van de deur gaat en we zorgen voor een goede toekomst. Voor de 50PLUS-fractie in de Tweede Kamer waren drie zaken van groot belang. Wat zorgt nu echt voor verbetering in de natuur, ook op korte termijn? Welke verbeteringen zijn dan gewenst in het wetsvoorstel? Hoe kunnen we flankerend beleid en andere punten goed formuleren?
Voor de 50PLUS-fractie is de bouw van groot belang, vooral met het oog op de Randstad. Het probleem rond de depositie in de Randstad wordt niet veroorzaakt door de bouw. Daar spelen andere factoren die moeten worden meegenomen in het geheel. In dat verband is de motie-Van Otterloo/Harbers — de heer Harbers is van de VVD-fractie — aangenomen, om te zorgen dat de bouw van 100.000 woningen in de Randstad en de activiteiten in de Rotterdamse haven door kunnen gaan. Dat betekent dat je ook moet kijken waar een deel van de stikstofdepositie vandaan komt. Die komt van de scheepvaart. Dat betekent ook een pleidooi voor het omleggen van vaarroutes en het snel tot stand brengen van de walstroom. We moeten ook kijken naar de hangplekken voor cruiseschepen en olietankers voor de kust, want die hangplekken leveren ook een bijdrage aan de problemen langs de hele Noordzeekust, die feitelijk een Natura 2000-gebied is.
Een reeks van zeven aangenomen amendementen in de Tweede Kamer heeft geleid tot een nog gecompliceerdere wet, maar ook een betere. Ik moet een opmerking maken over al die amendementen. Het Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt heeft vorige week in een boeiende lezing in De Rode Hoed gepleit voor een behandeling in de Tweede Kamer van een wetsvoorstel in tweede lezing, nadat amendementen zijn aangenomen. De vraag die daarbij kan worden gesteld, is: is het geheel dat voorligt wel een sluitend bouwwerk? Dat is ook mijn vraag daarbij.
Mijn fractie vindt dit een ijzersterk voorstel, dat zo spoedig mogelijk zou moeten worden ingevoerd in de Tweede Kamer, maar wij gaan daar niet over. Het is een belangrijke bijdrage aan de broodnodige verbetering van het wetgevingsproces en aan de toetsing op de uitvoerbaarheid in de Tweede Kamer. De Eerste Kamer kan dan ook haar eigen toetsende taak beter uitvoeren. Dat is nu soms een hels karwei. Ook zijn suggestie voor een artikelsgewijze behandeling van wetsvoorstellen steunt mijn fractie van harte. Minister Schouten heeft in haar brief van 17 december 2020 aan de Tweede Kamer medegedeeld dat enkele door de Kamer aangenomen amendementen het noodzakelijk maken om het ontwerpbesluit dat wij nu bespreken aan te vullen.
Voorzitter. Op het land aan de oostzijde van de A4 zag ik een bord staan: ik ga opgewekt de toekomst in. Dat wenst mijn fractie ook voor de boeren, de burgers, de bouwers maar vooral ook de natuur en onze kinderen, voor wie wij nieuwe huizen moeten bouwen. Dit wetsvoorstel is er een voorbeeld van dat het betere de vijand is van het goede. Laten we allemaal ons boerenverstand blijven gebruiken.
Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Van Rooijen. Dan is het woord aan de heer Dessing namens de fractie van Forum voor Democratie.