Verslag van de vergadering van 31 mei 2022 (2021/2022 nr. 31)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 23.32 uur
De heer Crone i (PvdA):
Dank u wel, voorzitter. Ik ben het van harte eens met het dankwoord van de heer Vendrik aan beide bewindslieden, en overigens ook aan hun beider ondersteuning, zeker ook omdat ik dit als een plezierig en open debat heb ervaren. Dat heb ik in het verleden met de beide voorgangers anders meegemaakt. We zijn er nog niet, maar dit meen ik oprecht. Dat is dus plezierig.
Als eerste zal ik ingaan op wat de heer Harbers heeft gezegd. Daar ga ik kort op in, want hij gaat helemaal de goede dingen doen; dat heeft hij beloofd. Er zijn goede plannen over de netwerkkwaliteit en zo meer. Ik heb zelf gezegd dat het niet gaat om maximale groei maar om een kwalitatief goede groei, en hij heeft dat goed ingevuld. Het geheim zit dus in het vervolg; ik hou het kort. U krijgt de volgende keer veel meer tijd dan uw collega van Financiën, want dan gaat het over de netwerkkwaliteit en de publieke voorwaarden daaromheen. Ziet u deze inzet van ons als een ondersteuning in de gesprekken met KLM en met alle anderen, want die gaan niet zo hard. Die kiezen voor het maximum. Ik noem het voorbeeld van de stille vliegtuigen. Zij zeggen: als we stille vliegtuigen hebben, mogen we bij dezelfde geluidsruimte veel meer vliegen. Nou, dat is nog wel ingewikkeld; daar zijn we nog niet helemaal uit, denk ik. Ik bewaar het vervolg dus graag voor een gesprek met u, maar zie dit als steun voor het goede beleid dat u heeft ingezet. Het geheim zit in het vervolg. U bent ook optimistisch. We gaan nu toch vooroplopen met al die dingen? Nederland zegt altijd dat het "gaat vooroplopen" met allerlei dingen, maar we lopen in alle statistieken helemaal achteraan, behalve nu met de zonnepanelen. We zullen u dus wel houden aan deze toezegging.
Dan de minister van Financiën. Ook zeer veel dank voor uw opvattingen, die er ook nog aan gaan komen, over het staatsdeelnemingenbeleid. We kwamen uit de tijd van Zalm; zo oud ben ik al. Die hanteerde een volstrekt digitale scheiding. Ik hoorde dat ook doorklinken bij de heer Van Ballekom: je moet je niet via aandelen bemoeien met beleid, want daar heb je andere instrumenten voor, zoals vergunningen, normen en desnoods subsidies. Ik heb altijd gezegd: dat bestaat niet, want meer dan de helft van de economie is publiek-private samenwerking. Denk aan zorg, onderwijs en de energiesector, maar ook zeker aan deze sector. Daarin kun je het niet doen met alleen maar sturen op randvoorwaarden terwijl de aandeelhouder c.q. de directie en de raad van commissarissen het verder alleen doen.
Dat is het tweede punt. Mensen denken altijd dat je de baas bent als je aandeelhouder bent, maar dat is eigenlijk nooit zo, behalve in een eenmanszaak. We hebben altijd structuurvennootschappen, met allemaal reglementen eromheen en wat al niet meer. De baas zijn dus, zeker in de operaties, de directie en de raad van commissarissen, en ook in het beleid. Dat zei de minister net ook. Maar ik ben erg voor aandeelhoudersovereenkomsten, want je kunt heel veel wél van tevoren vastleggen. Ik hoop dat u dat oppikt in uw nota. Ik verwijs u graag naar heel veel inbrengen van de heer Vendrik en van mijzelf op dit thema. Zalm hebben we er niet van overtuigd, maar we blijven optimistisch.
Maar dan de ernst van dit debat, voorzitter. We hebben nu een mooi bedrijf, dat helaas de controle over zichzelf heeft verloren. Dat vind ik het trieste. Ik ben daar ook mee begonnen in de eerste termijn. Ze hebben geen strategie. De directeur zegt dat hij maar drie maanden vooruitkijkt. Dat kan ik u niet verwijten, maar het bedrijf is te belangrijk om het zo te laten. Wij staan voor het publieke netwerk en de milieuvoorwaarden. Mijn eindconclusie is dat onze hardste invloed niet via aandelenzeggenschap loopt. De minister relativeert dat ook terecht. Onze hardste invloed ligt in de voorwaarden die we in ruil voor staatssteun hebben gesteld en kunnen stellen. Dat is onze hefboom. Dat loopt voorlopig nog door.
Ik verschil op één punt van de minister. Althans, de minister was er niet helemaal duidelijk over. De staatsgarantie is echt gekoppeld aan het staatssteunpakket en niet aan het aandelenbezit. Dat heeft de staatsagent vanmorgen nog bevestigd en zo is ons dat altijd verteld. Dus al zou morgen het staatssteunpakket aflopen, de staatsgarantie staat. Maar ik zie u nu knikken, dus dan heb ik het misschien verkeerd begrepen.
De voorzitter:
Houdt u de klok een beetje in de gaten, meneer Crone?
De heer Crone (PvdA):
Ja, ik ben bijna zover. Dan het tweede. De financiële garanties zullen ze nog wel een tijdje nodig hebben. Ze hebben die nog niet ingeroepen. Ze hebben nu veel geld vanwege de vooruitbetaalde tickets, maar dat kan zomaar weer omslaan. We blijven dus nog een hele tijd aan de bal. Dat wil ik ook, omdat we daarmee naleving van de voorwaarden kunnen eisen.
Op dit gebied zit wat mij betreft een pijnpunt. KLM heeft niet con amore de voorwaarden nageleefd, want dan zouden ze allang iets met de piloten en de belastingontwijking gedaan hebben; het is voor een deel symbolisch. Ze doen het gewoon niet. Ze wachten net zo lang tot wij ze keihard tot de orde roepen. Dus ziet u onze inbreng ook als steun om dat te blijven doen en te gaan doen met de staatsagent.
Nogmaals, daarbij is het niet van belang hoeveel aandelen je hebt. Ik herhaal wat ik net heb gezegd: het is mensenwerk; je gunt elkaar wat of niet. De belangen zijn doorslaggevend en we staan sterk vanwege ons goede bedrijf Schiphol, de slots en de enorme staatssteun. Ik hoor toch echt berichten dat de verhoudingen niet goed waren. Ik roep u dus echt tot het volgende op. Er is nu een nieuw kabinet. Maak schoon schip. Ik vertrouw het u toe. Dat heb ik al gezegd. Ik gun u, inclusief de premier, betere verhoudingen, zodat mevrouw Rintel een schone start kan maken. Zij krijgt nu immers een erfenis waar ze niks aan kan doen. Ziet u onze inbreng als steun daarvoor. Ik hoor van iedereen, ook in mijn achterban: "Genoeg is genoeg. Trek een streep. Ga ze nu niet weer geld geven."
De voorzitter:
Meneer Crone, ik ga u nu echt vragen af te ronden.
De heer Crone (PvdA):
Ik stop. Wij gaan dus niet voor de suppletoire begroting stemmen.
De voorzitter:
Kijkt u nog even naar de klok voor de volgende keer bij het inschrijven. Dan kunt u gewoon voor vijf minuten inschrijven. Dan de heer Van Apeldoorn, SP.