Verslag van de vergadering van 8 oktober 2024 (2024/2025 nr. 03)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 15.02 uur
De heer Koffeman i (PvdD):
Dank u wel, voorzitter. Ook van onze kant een woord van welkom aan het kabinet in dit huis.
De mate van beschaving is af te lezen aan de wijze waarop men omgaat met de zwaksten. Dat is ook zeer van toepassing op een Miljoenennota die de kwetsbaarste mensen, mensen die gevlucht zijn voor oorlog en geweld, kind van de rekening maakt. Een Miljoenennota die is samengesteld door een kabinet met bewindspersonen die uitspraken doen die nooit acceptabel zouden mogen worden. Een kabinet dat bovendien geen aandacht schenkt aan vrede en de-escalatie van het oorlogsgeweld in de wereld. Dat uitgerekend de partij die is opgericht om te zorgen voor een betere bestuurscultuur en respect voor grondrechten deel uitmaakt van dit kabinet, is voor mijn fractie onbegrijpelijk. Vasthouden aan idealen blijkt lastig.
Het is curieus dat we bewindspersonen hebben die niet geloven in klimaatverandering. Het is ook bijzonder dat we bewindspersonen hebben die afspraken van eerdere kabinetten naast zich neerleggen en Kamermeerderheden negeren. En het is zeker niet normaal dat we te maken hebben met bewindspersonen die in strijd met de feiten zelfs een asielcrisis verzinnen om vervolgens met een noodwet het parlement buitenspel te zetten.
Tegelijkertijd dweept de partijleider van de grootste coalitiepartij met de rechts-radicale Hongaarse dictator, die de afgelopen jaren de rechtsstaat in zijn land stelselmatig afbrak, rechten van minderheden aan banden legde en via noodwetten het parlement buitenspel zette.
We spreken vandaag met een extraparlementair kabinet waarvan de definitie nog onzeker is, geleid door een partijloze premier die weinig kanten op kan, omdat twee coalitiepartijen niet met, maar ook niet zonder elkaar lijken te kunnen. Het is in ieder geval duidelijk dat het kabinet bij gebrek aan een vanzelfsprekende meerderheid in beide Kamers de noodzaak kent en alle reden heeft om te kijken naar de wensen van het parlement.
Voorzitter. Terwijl alle ogen gericht zijn op een geconstrueerde nepcrisis, blijft de aanpak van de echte crisis liggen. Terwijl de klimaatcrisis ervoor zorgt dat bij veel mensen en dieren het water letterlijk aan de lippen staat, holt de biodiversiteit achteruit. Het beetje natuur dat dat we nog hebben, is in barre staat van instandhouding. Ons water en onze lucht zijn ernstig vervuild. De aanpak van de stikstofcrisis is opgeschort en de woningmarkt zit op slot. En daar komt nu nog de mestcrisis bij. Al deze crises zijn reëel, niet verzonnen. Ze raken ons allemaal, ook de boeren.
De oplossing is eenvoudig: pak de grote vervuilers aan, zoals de intensieve veehouderij, Tata Steel en Schiphol. Maar er wordt gekozen voor geitenpaadjes, vertraging en zelfs het in twijfel trekken van gevalideerde rekenkundige modellen. Dit kabinet doet dat op dit moment in extreme mate.
Voorzitter. Het gaat heel slecht met onze resterende natuur. We kennen de oorzaken: intensieve landbouw, landbouwgif en verdroging. Niet alleen bijzondere diersoorten en planten staan onder grote druk, maar ook "gewone" soorten als de egel, de huismus en vlinders hebben het zwaar. Zelfs stadstuinen kampen met steeds meer brandnetels, door de deken van stikstof die over Nederland ligt. Dan kun je zeggen: brandnetels zijn ook natuur. Dat is klare taal, maar niet per se zinnig. Natuur en biodiversiteit passen in elkaar als een jengapuzzel. Met ieder steentje dat je verwijdert, komt de ineenstorting van het bouwwerk dichterbij: minder insecten, minder vogels, minder bestuivers, minder voedselzekerheid. Onze minister van Voedselzekerheid noch onze minister-president hebben we daarover gehoord. Is het tij nog te keren? Ja. Natuur kan herstellen. We kunnen heggen en houtwallen aanleggen, brede oevers creëren, kleine natuurgebieden met elkaar verbinden en uiteraard de landbouw verduurzamen. Maar het kabinet kiest ervoor om kleine natuurgebieden hun beschermde status te ontnemen, bufferzones rondom natuurgebieden te verkleinen en meer mest te laten uitrijden. Natuurwetten worden met voeten getreden met het oog op het kortetermijnbelang.
Voorzitter. De rek is uit het Nederlandse mestbeleid. Vanaf 2026 stopt de derogatie definitief. Nu is er paniek. Er is nooit gewerkt aan een structurele oplossing. Dat betekent dat Nederlandse veehouders letterlijk in de shit zitten, met tonnen mest die ze niet meer kwijt kunnen op hun land. Dat is niet nieuw. Dat weten we al 50 jaar. In die 50 jaar is er niets gebeurd. Tegen beter weten in gaat minister Wiersma ervan uit dat in Brussel met de vuist op tafel slaan effect zal hebben. Dat is een risicovol spel, risicovol voor de toekomst van duizenden boeren, vol loze maatregelen die we al kennen uit het stikstofdossier en die bewezen niet-werkzaam zijn. Eiwitarm voer, tovervloeren en luchtwassers zijn zogenaamd innovatie oplossingen die boeren vooral met hogere lasten opzadelen maar de problemen niet oplossen. Een forse krimp van het aantal in de intensieve veehouderij gehouden dieren is wat de Partij voor de Dieren betreft onafwendbaar en het enige eerlijke verhaal.
Voorzitter. Dan Schiphol. Schiphol zou eindelijk krimpen. De herrie van de luchthaven zou aan banden worden gelegd, tot grote opluchting van de omwonenden. Maar ook PVV-minister Madlener weigert zich aan afspraken te houden. Hij zet ambtenaren onder druk om rekenmodellen te manipuleren, aangemoedigd door de luchtvaartlobby, en wil ook niets weten van een stop op nachtvluchten. Hij zet de deur naar Lelystad Airport op een kier, waarmee hij een Kamermotie voor het definitief niet openen van Lelystad Airport negeert. Met KLM gaat het ondertussen zeer slecht. De door minister Hoekstra in 2019 onrechtmatig gekochte aandelen — dat is niet onze kwalificatie, maar een kwalificatie van de Algemene Rekenkamer — zijn nog maar een fractie van de inleg waard. Kan de minister-president garanderen dat er niet weer miljoenen belastinggeld in het overeind houden van KLM worden gestoken? Graag een reactie.
Voorzitter. Het geloof in innovatieve oplossingen zien we niet alleen bij de ministers van LVVN en IenW, maar ook bij de minister van Groene Groei. Afgelopen maand opende zij Porthos, een project waarmee jaarlijks 2,5 miljoen ton CO2 van onder meer Shell en ExxonMobil onder het kleed geveegd wordt. De vervuiler betaalt niet, maar krijgt betaald, met miljarden euro's aan subsidie. CCS is vergelijkbaar met de poepzakken van BBB: tijdelijke symptoombestrijding waarmee je een vervuilende industrie op de been houdt. Voor een goed begrip: die poepzakken bevatten 400 kuub mest die je op je land laat liggen, in de hoop op betere tijden, die niet komen.
Voorzitter. Dan de langstudeerboete. Terwijl miljardenbedrijven douceurtjes krijgen van het kabinet, worden studenten uitgeknepen. Studenten die meer dan een jaar uitlopen moeten €3.000 extra collegegeld gaan betalen. Vooral studenten die het al moeilijk hebben, worden de dupe. Dat wordt nog extra versterkt door de verhoging van de btw op studieboeken. De kloof tussen rijke en arme studenten, tussen gezonde en zieke studenten, zal alleen maar groter worden. Dat de extra inkomsten niet worden geïnvesteerd in het hoger onderwijs maakt de maatregel extra pijnlijk. Kan de minister-president, die naar verluidt zelf zeven jaar in de studiebanken zat, hierop reflecteren?
Voorzitter. Dan wil ik het graag hebben over zoönosen. De coronacrisis heeft ons geleerd dat een zoönose, een ziekte die van dier op mens overspringt, onze hele samenleving jarenlang kan ontwrichten. We hebben dat allemaal recent meegemaakt. Een hoogpathogene variant van vogelgriep werd in maart gevonden bij melkkoeien in de Verenigde Staten. Mpox en het marburgvirus zijn bezig aan een opmars. Maar het kabinet kiest ervoor 300 miljoen te bezuinigen op de preventie van infectieziekten. Dit betekent hoogstwaarschijnlijk het einde van de Landelijke Functionaliteit Infectieziektebestrijding. Daar komen de bezuinigingen bij de toch al onderbezette NVWA nog bovenop. Het is penny wise, pound foolish. Het is het uitlokken van pandemische risico's. Kan de minister-president hierop reageren? We overwegen een motie op dit punt.
Voorzitter. Een voorstel van de Europese Commissie om ontbossing tegen te gaan, wordt met een jaar uitgesteld. Welk standpunt gaat Nederland innemen? Nederland is naast China de grootste importeur van soja voor veevoer uit voormalig regenwoud en andere gebieden met hoge biodiversiteiten. We vragen de minister verantwoordelijkheid te nemen op dit dossier. Graag een reactie van de minister-president.
Voorzitter, tot slot. Op 21 mei werd in dit huis een motie van de Partij voor de Dieren aangenomen waarin de minister van LNV werd opgeroepen om de Kamer binnen zes maanden te informeren over de wijze waarop het verbod op het routinematig couperen van biggenstaarten zou worden gehandhaafd. Kan de minister-president aangeven wat de stand van zake is rondom dit onderwerp?
Voorzitter, ik kom tot een afronding. Woorden doen ertoe. Als leugens maar vaak genoeg herhaald worden, gaan mensen ze vanzelf geloven, of het nu gaat over de ervaren asielcrisis, over laffe D66-rechters, over nareis op nareis op nareis of over linkse media. Nood breekt wet is een onacceptabel uitgangspunt als die nood verzonnen is. De Partij voor de Dieren staat voor een goed functionerende rechtsstaat, een kritische en onafhankelijke pers, gedegen onderwijs en een beschaafde omgang met dieren. Waar het kabinet die belangen met voeten treedt, kunnen wij niet anders dan zo'n kabinetsbeleid afwijzen, en daarmee de Miljoenennota.
Voorts ben ik van mening dat er een eind moet komen aan de bio-industrie.
Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Koffeman. Dan is het woord aan mevrouw Nanninga namens JA21.