De Eerste Kamer heeft dinsdag ingestemd met het wetsvoorstel Actief Donorregistratiesysteem, een initiatief van het Tweede Kamerlid Pia Dijkstra (D66). In een hoofdelijke stemming stemden 38 senatoren voor het wetsvoorstel en 36 senatoren tegen.
Een motie van senator Nooren (PvdA) over de positie van nabestaanden bij de transplantatiezorg werd ook aangenomen.
Een motie van senator Koffeman (PvdD) om kernnormen over transplantatiezorg via een novelle in de wet vast te leggen werd verworpen.
Het wetsvoorstel werd op 18 december 2012 ingediend bij de Tweede Kamer. Daar werd het op 13 september 2016 na hoofdelijke stemming met 75 tegen 74 stemmen aangenomen.
Impressies derde termijn debat
Aan het begin van de beraadslaging vroeg senator Nooren (PvdA) het woord. Zij verzocht de Kamer om een derde termijn om zo een gewijzigde motie in te kunnen dienen. De Kamer stemde in met haar voorstel.
Nooren gaf aan dat contact met de griffier over gedelegeerde wetgeving aanleiding is geweest om de motie van 6 februari aan te passen.
De gewijzigde motie vraagt de regering een kwaliteitsstandaard op te stellen, samen met het veld, waarin helder de rolverdeling tussen artsen en andere hulpverleners, potentiële donoren en nabestaanden verankerd wordt. Inhoudelijk willen de indieners dat vastgelegd wordt dat bij ernstige bezwaren van nabestaanden geen organen uitgenomen worden en ook niet als er geen nabestaanden zijn. Dit is al de dagelijkse praktijk, aldus Nooren, maar die praktijk ligt nergens vast.
Senator Van Kesteren (PVV) noemde het een motie 'voor de bühne' die dient om een tekortkoming in het wetsvoorstel te camoufleren. Als men vindt dat dit wetsvoorstel niet voldoet, zei Van Kesteren, dan dient men tegen het wetsvoorstel stemmen.
Senator Van Dijk (SGP) noemde de normen niet eensluidend. Er wordt afgeweken van wat in het wetsvoorstel wordt geregeld. Kernnormen dienen in de wet te worden opgenomen. Hij vroeg de minister of hij deze normatieve standaard voor gedelegeerde wetgeving onderschrijft. Van de initiatiefneemster wilde hij weten of zij haar wetsvoorstel wil aanpassen.
Senator Martens (CDA) zei dat zo'n rommelig wetsproces in de Kamer nog nooit aan de orde is geweest. Verwarring heerst alom, aldus Martens. Ze vroeg zich af voor wie het nog inzichtelijk is waarover de Kamer gaat stemmen. Het is de taak van de Kamer om wetsvoorstellen te beoordelen op kwaliteit, zeker als het om grondrechten gaat, besloot Martens haar bijdrage.
Senator Kuiper (ChristenUnie) was benieuwd naar de reactie van de initiatiefneemster op deze wijziging. Hij wilde van Dijkstra weten wat in de praktijk verandert? Is het wetsvoorstel dan nog nodig? Volgens Kuiper wil de motie iets normatiefs vastleggen via een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) terwijl dit in de wet had moeten worden geregeld.
Senator Ten Hoeve (OSF) noemde het beste uitgangspunt dat nabestaanden het laatste woord hebben en dat in het geval er geen nabestaanden zijn, geen donatie kan plaatsvinden. Door de motie wordt de discussie nadrukkelijker vastgelegd en maakt het deel uit van de wetsgeschiedenis. Het is niet de aller fraaiste manier van wetgeving, gaf hij tot besluit toe.
Senator Strik (GroenLinks) liet weten dat haar fractie de gewijzigde motie een verbetering vindt. Nabestaanden moeten zich serieus genomen weten. Zowel initiatiefneemster als de minister en de artsen hebben de Kamer steeds voorgehouden dat dit in de praktijk gebeurt. GroenLinks hecht zeer aan het vasthouden aan deze praktijk. Deze motie geeft een heldere rolverdeling, aldus Strik. Nabestaanden krijgen rechtszekerheid maar geen recht. Op dit moment ziet Strik weinig reden tot wettelijke verankering.
Senator De Grave zei dat in het geval van processuele waarborgen zijn fractie begrip heeft voor de motie. De VVD voelt zich verwant met de redenering dat gedelegeerde wetgeving moet worden voorkomen. Daarom heeft De Grave ook geen behoefte aan deze motie, maar er wel begrip voor. Hij heeft er wel moeite mee als er op enige manier inhoudelijke fundering komt in de AMvB. Hij vroeg een reactie van de minister en de initiatiefneemster.
Senator Koffeman wees er op dat de vraag voorligt of we te maken hebben met een deugdelijke wet. Hij verwees naar het advies van de griffier van de Eerste Kamer om de taak van de overheid vast te leggen in de wet. Het voorliggende wetsvoorstel mist volgens Koffeman die waarborgen. Daarom diende hij in een motie in waarin hij de initiatiefneemster oproept tot een novelle. Hij vroeg de Kamer om een hoofdelijke stemming over de motie, voorafgaand aan de stemming over het wetsvoorstel.
Reactie initiatiefneemster Dijkstra
Initiatiefneemster Dijkstra gaf in haar reactie aan dat het aan de minister is om aan te geven in hoeverre hij de motie uitvoerbaar acht. Wat haar betreft is de gewijzigde motie-Nooren een hele goede toevoeging. Artikel 23 biedt de mogelijkheid voor nadere regelgeving.
Ten aanzien van de motie Koffeman wees ze op wat volgens haar de kern van het wetsvoorstel is: zelfbeschikking. Het gaat om de wil van degene die zich geregistreerd heeft. De kern van het wetsvoorstel is registratie, niet de rol van de nabestaanden, aldus Dijkstra. Ernstige bezwaren van nabestaanden zijn in de huidige wet al doorslaggevend. In de protocollen worden de uitzonderingen geregeld. Dat wordt in de motie-Nooren nog eens overkoepelend vastgelegd.
Reactie minister Bruins
Minister Bruins (Medische Zorg en Sport) constateerde dat de motie-Nooren die oproept de rolverdeling tussen nabestaande en arts vast te leggen, aansluit bij zijn brief. Verder laat het Kabinet het oordeel over de motie aan de kamer.
In antwoord op vragen van senatoren wat in de Algemene Maatregel van Bestuur moet komen te staan, antwoordde hij dat daarin zal staan dat er een kwaliteitsstandaard komt. Maar niet wat in die standaard wordt opgenomen. Dat zal in overleg met de belanghebbende partijen worden vastgelegd.
Deel dit item: