Verslag van de vergadering van 18 december 2018 (2018/2019 nr. 13)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 12.42 uur
De heer Pijlman i (D66):
Dank u wel voorzitter. De Wet opslag duurzame energie is in 2013 ingevoerd door het kabinet-Rutte/Asscher. Het vult de kas voor de SDE+-regeling waaruit wij initiatieven voor duurzame energie kunnen betalen. Hoe noodzakelijk dat is, blijkt wel uit de behaalde resultaten tot dusver. Die zijn nog steeds weinig indrukwekkend. Op het gebied van duurzame energie loopt Nederland hopeloos achter. Om de doelstellingen voor 2030 te halen moet er nog buitengewoon veel gebeuren.
De regering wil de tarieven van ODE voor 2019 verhogen. Dat lijkt logisch in het licht van de noodzakelijke investeringen, maar tegelijkertijd zien wij oplopende reserveringen voor dit doel. SDE+ raakt zijn gelden niet kwijt. Kan de minister ons inzicht geven, globaal, in de verplichtingen die inmiddels zijn aangegaan en van de reserveringen voor investeringen van projecten die het komend jaar van start zullen gaan? We zullen tempo moeten maken.
Toen deze regeling in 2013 van start ging, is een kostenverdeling afgesproken die nog steeds van kracht is. Ongeveer 50% van de kosten wordt betaald door de burgers en 50% door de bedrijven. Het is de afweging tussen lastenverzwaring voor het bedrijfsleven en behoud van koopkracht voor de huishoudens. Het vorige kabinet mag dit zo bepaald hebben, maar de vraag is of dit systeem nog houdbaar is. Wij menen dat het stelsel herzien dient te worden
De vervuiler betaalt, is en blijft voor de D66-fractie het meest voor de hand liggende uitgangspunt voor de energietransitie. In het ODE-systeem betalen huishoudens relatief veel meer CO2-belasting dan bedrijven. Het kabinet heeft veel oog voor de concurrentiepositie van de energiebedrijven en de industrie, maar in alle landen om ons heen gaat het om dezelfde problematiek. Welke stappen onderneemt het kabinet in Europa op dit gebied om de maatregelen op elkaar af te stemmen? Laat het helder zijn dat de energietransitie voor een ieder inzichtelijk, transparant en eerlijk dient te zijn.
Het is goed om in dat verband het systeem van ODE tegen het licht te houden en het huidige systeem af te wegen in het totaal van maatregelen die het kabinet volgend jaar moet nemen om de doelstellingen van de energietransitie te halen en de kosten eerlijk te verdelen. Is ODE niet aan herziening toe, vragen wij het kabinet? Wij menen dat dit zo is. Zeker in het licht van de — naar wij hopen — uitkomsten van de klimaattafels zal het hele systeem tegen het licht moeten worden gehouden.
Voor ons is het erg belangrijk dat de communicatie naar de burgers over de kosten van de energietransitie glashelder zijn. Het moet voor een ieder inzichtelijk zijn hoe de lasten worden verdeeld zodat miscommunicatie wordt voorkomen.
Lage inkomens worden voor de extra kosten van ODE gecompenseerd in de koopkrachtvoorstellen van het kabinet die vandaag hier ook voorliggen, maar voor de gemiddelde Nederlanders is een en ander weinig inzichtelijk. Dat moet anders. Zet daarbij ook nieuwe communicatieve middelen in! Het kabinet en de politiek staan voor de opgave, juist bij de energietransitie, duidelijk te maken dat de lastenverdeling eerlijk en rechtvaardig wordt en de lasten niet bij de zwakste inkomensgroepen terechtkomen.
Mevrouw Fiers i (PvdA):
Ik hoor de collega zeggen dat er behoefte is aan een eerlijke verdeling van de lasten. Daar ben ik blij om. Dat was ook mijn punt in mijn inbreng. Ik zoek even naar wat volgens u het goede moment is om daar actie op te ondernemen. Er ligt nu een wetsvoorstel voor dat voortbouwt op die onrechtvaardige verdeling. Is dit niet een goed moment om te zeggen: ho, stop, tot hier en niet verder?
De heer Pijlman (D66):
Ja, ik heb u dat net horen zeggen. Wat u hier zegt is overigens weer wat anders dan de PvdA-fractie in de Tweede Kamer heeft gezegd. Ik hoop dat we rond 21 december de opbrengst van de klimaattafels krijgen. Misschien kan de minister daar iets meer over zeggen. Daar zal een omvangrijk pakket uit moeten komen. Ik vind dat we dit tegen het licht moeten houden en ook moeten toetsen aan de uitgangspunten van een eerlijke inkomensverdeling en lastenverdeling. Dat lijkt mij het moment om het hele systeem tegen het licht te houden en de afwegingen te maken. Anders zijn we hapsnap bezig, en dat is onverstandig.
Mevrouw Fiers (PvdA):
Ik ben ook niet voor hapsnap, maar soms helpt het wel om een duidelijke eerste stap in de goede richting te zetten. Hoor ik u nu zeggen: we wachten op het totaalpakket en dan pas gaan we die stap zetten? Zegt u: dit laten we maar even voorbijgaan, jammer voor iedereen die nu die hoge rekening krijgt?
De heer Pijlman (D66):
Nee, dat is natuurlijk totaal niet wat ik heb gezegd. U hebt ook gehoord van mij dat de lage inkomens in het totaal aan belasting- en inkomensmaatregelen die het kabinet heeft genomen, worden gecompenseerd, ook voor deze stijging. Zo hoort het ook, maar ik ben het met u eens dat het totaal aan maatregelen die op de lage inkomens afkomen anders moet. Dan moet je een totaalplaatje maken, dan moet je de lasten eerlijk verdelen. Ik ben het met u eens dat het bedrijfsleven nu ook aan de beurt is.
Mevrouw Fiers (PvdA):
Tot slot nog een vraag. Ik hoor u zeggen dat er aan het einde van de week een akkoord komt en dat dan het totaal afgewogen moet worden. Ik ga er even van uit dat het geen jaar gaat duren voordat dat totaal is afgewogen. Is het dan voor u een optie om hier in de Kamer een signaal af te geven aan het kabinet met als strekking: als u volgend jaar terugkomt met deze verdeling van de lasten voor de energierekening, vinden wij dat die in ieder geval zo bijgestuurd moet zijn dat er minder lasten zijn voor de huishoudens en meer voor het bedrijfsleven? Zou u ervoor in zijn om zo'n signaal af te geven?
De heer Pijlman (D66):
Als u goed geluisterd hebt, hebt u mij dat al horen zeggen.
Voorzitter. Bij de energietransitie — ik herhaal het nog maar eens — is voor de D66-fractie het uitgangspunt dat die nooit mag leiden tot een extra tweedeling in de samenleving en dat de industrie zal moeten betalen voor de CO2-uitstoot. Dat geeft ook de prikkels om met innovatieve maatregelen te komen die de CO2-uitstoot drastisch verlagen. Dat kan ons overigens ook internationaal op dit gebied weer een voorsprong bezorgen die werkgelegenheid oplevert. Ook willen we dat de sociale huurwoningen als eerste duurzaam worden gemaakt. Die bewoners mogen profiteren van de transitie en de lagere kosten als gevolg daarvan. We zullen de energietransitiemaatregelen aan die doelstellingen toetsen.
Voorzitter, we zien met belangstelling de antwoorden van de minister tegemoet. Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Pijlman. Is er nog iemand van de Kamer die een bijdrage wil leveren? Dat is niet het geval.
De beraadslaging wordt geschorst.
De voorzitter:
Ik schors de vergadering voor de lunchpauze tot halftwee.