De Eerste Kamer heeft in de laatste vergadering voor het kerstreces ingestemd met invoering van nieuwe strafmaxima, waardoor het opleggen van een gevangenisstraf van dertig jaar mogelijk wordt. De Tweede Kamer heeft deze mogelijkheid door aanneming van het amendement van de CDA'er Van Haersma Buma geschapen.
Praktijk
Het was een reactie op het uitblijven van het eisen van een levenslange gevangenisstraf voor de moordenaar van Pim Fortuyn. Ten tijde van de strafzaak tegen Volkert van der G. was er tussen 'levenslang' en een gevangenisstraf van 20 jaar geen andere strafmaat voorhanden. In de praktijk betekende dit dat iemand die tot 20 jaar zou worden veroordeeld al na 13,5 jaar weer vrij zou komen als gevolg van het systeem van de automatische vervroegde invrijheidsstelling dat in Nederland geldt. De moordenaar van Pim Fortuyn kreeg 18 jaar celstraf opgelegd. Hij zal al na elf jaar weer op vrije voeten kunnen komen.
Amendement
CDA-senator Wagemakers verdedigde gisteren het amendement van zijn partijgenoot door op het 'gat' tussen 20 jaar en levenslang te wijzen. Hij zei erbij, dat zijn partij al een jaar of twintig meent dat het systeem van automatische vervroegde invrijheidsstelling niet deugt. Justitieminister Donner zei dat hij een wetsvoorstel in voorbereiding heeft, waarin dit systeem op de helling gaat. Overigens meende Donner dat invoering van een maximum straf van 30 jaar niet per se hoeft te betekenen dat rechters hogere straffen gaan opleggen. Volgens de minister van Justitie kan het er ook toe leiden dat minder vaak 'levenslang' wordt gegeven.
Van diverse kanten werden er wel vragen gesteld in de senaat over de nieuwe strafmaxima.
Proportioneel
PvdA-senator Witteveen greep terug op de l'esprit des lois van Montesquieu, die als een belangrijke waarborg voor de vrijheid van de burgers zag dat het proportionaliteitsbeginsel bij de strafmaat wordt gehanteerd. De straf moet in overeenstemming zijn met de ernst van het feit en dat geldt ook voor het gehele samenstel van straffen dat men in de wetgeving vindt. Als proportionaliteit ontbreekt, dan is de wetgever bezig willekeurig op te treden en wordt geweld gedaan aan de vrijheid van de burgers. Volgens Montesquieu zou het advies van onafhankelijke adviseurs zwaar moeten wegen voor er nieuwe of zwaardere straffen worden ingevoerd.
Zorgvuldig
Op dit punt is de Tweede Kamer naar het oordeel van de senaatsfractie van de PvdA in de fout gegaan door op een achternamiddag strafverzwaringen en nieuwe delictsomschrijvingen in de Strafwet op te nemen. Witteveen: Bij goede wetten, behoort een zorgvuldige voorbereiding. De PvdA-fractie meent dat de minister van Justitie zich op dit punt steviger tegenover de Tweede Kamer had behoren op te stellen. De minister was niet bereid om alsnog deskundigen te raadplegen na de wijzigingen die de Tweede Kamer in het oorspronkelijke wetsvoorstel heeft aangebracht. Hij vond dat het beginsel van proportionaliteit nog geen geweld was aangedaan.
Richtlijnen Openbaar Ministerie
Woordvoerder Wagemakers van de CDA-fractie zei dat burgers in het land over het algemeen vinden dat er niet zwaar genoeg wordt gestraft en dat aanpassing van de maxima dit nu wel mogelijk maakt. Maar gaat het ook gebeuren? Moeten de richtlijnen van het Openbaar Ministerie niet ook worden aangepast?, vroeg de CDA-senator. Zijn VVD-collega Rosenthal stelde ook vragen in die richting. Hoe valt te voorkomen dat het Openbaar Ministerie inderdaad een hogere straf vraagt, maar de rechters de tijd nemen om aan de hogere strafmaxima te wennen?
Strafrechtelijke bescherming
Rosenthal vond ook dat nu leden van het parlement van provinciale staten en gemeenteraden strafrechtelijke bescherming gaan genieten, dit ook moet gelden voor de hen vergezellende ambtenaren. Minister Donner zei dat ambtenaren hun eigen beschermende bepalingen hebben. In dit geval gaat het erom dat vertegenwoordigende lichamen ongestoord kunnen vergaderen.
Krachtmeting
Senator Holdijk wees er namens de fracties van SGP en ChristenUnie op dat de herijking van een aantal wettelijke strafmaxima er ook toe leidt dat het tweegevecht als een bijzondere vorm van krachtmeting uit de strafwet verdwijnt en geen grond meer voor strafvermindering kan zijn.
Doodstraf
SP-senator Kox sloot zich aan bij de PvdA-fractie die invoering van een strafmaximum van 30 jaar gevangenisstraf te overhaast vindt. Als je een dergelijke strafmaat per amendement denkt te kunnen invoeren, dan kun je zo ook de doodstraf wel weer invoeren, aldus Kox. Hij pleitte ervoor gevangenen niet in een uitzichtloze positie te brengen door te langdurige gevangenisstraffen op te leggen.
Deel dit item: