Debat samengevat: Begrotingen Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur en Diergezondheidsfonds

Er is een motie ingediend:

• - 

  Motie-Visseren-Hamakers c.s. over handhavingsbeslissingen.

Senator Kluit (GroenLinks-PvdA) vroeg of de ministeriële commissie, die is ingesteld om Nederland zo snel mogelijk van het stikstofslot af te krijgen, ook naar normeringen kijkt. De kosten van het niet bereiken van de doelen kunnen hoger uitpakken, waarschuwde zij: 'De natuur herstellen zou centraal moeten staan en niet de financiën.' GroenLinks-PvdA wil beleid dat de natuur herstelt. Kluit vroeg: 'Hoe gaat de minister voorkomen dat de nieuwe drempelwaarde gaat zorgen voor toename van stikstofdispositie? Welk pakket maatregelen staat er tegenover om de drempelwaarde te realiseren?'

Senator Van Rooijen (50PLUS) vroeg of de opdracht aan regionale zaakbegeleiders (een vast contactpersoon vanuit de provincie die veehouders kan helpen om de mogelijkheden te onderzoeken voor het verminderen van de stikstofuitstoot) ruimer geformuleerd kan worden zodat er woonvoorzieningen kunnen worden gebouwd op het terrein van agrarisch ondernemers. De overheid moet concreet iets voor hen betekenen, aldus Van Rooijen.

Volgens senator Visseren-Hamakers (PvdD) blijft dit kabinet tegen beter weten in inzetten op grootschalige productie en export van dierlijke producten. Dieren worden gezien en behandeld als productie-eenheden. De intensieve veehouderij stoot te veel broeikasgassen, stikstof en mest uit. Preventie wordt doelbewust overgeslagen. De oplossing, transitie naar duurzame landbouw, bestaat allang, maar het kabinet blijft koersen op grootschalige intensieve landbouw en die een klein beetje verduurzamen, zei Visseren. De minister van Landbouw heeft gedogen tot norm verheven, betoogde zij verder. Als voorbeeld gaf ze het verbod op het couperen van varkensstaartjes dat sinds 1991 bestaat. Dat verbod wordt niet gehandhaafd.

Senator Rietkerk (CDA) zei dat de uitdagingen voor de agrarische sector steeds groter worden en dat de natuur er nog slechter voor staat. Rietkerk: 'Toch heeft het kabinet het transitiefonds afgeschaft. Ons land dreigt volledig op slot te gaan. Verlaging van de stikstofuitstoot is de enige oplossing.' Hij vroeg aan de bewindspersonen: 'Hoe betrouwbaar is de overheid nog, vragen veel mensen zich af. Hoe realistisch is het plan van de minister om de drempelwaarde voor de stikstofdispositie te verhogen? Zorgt de combinatie van een miljardenbezuiniging en het vastlopen van de systemen niet voor een onhoudbare situatie? Kan de minister in relatie tot het vele werk dat gedaan moet worden, aangeven hoe zij dit met deze bescheiden en vrij beleidsarme begroting gaat realiseren?'

Volgens senator Van Aelst (SP) is er nog steeds geen sector die geen schade veroorzaakt aan de natuur, ondanks alle inspanningen: 'Hoe is dat mogelijk? Welk beleid is wel duurzaam?' Ze vertelde over een recent bezoek van de vaste Kamercommissie LNV aan de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) waaruit bleek dat het zogeheten spontane nalevingspercentage bijzonder laag is er daarom veel overtredingen zijn. Bedrijven die een overtreding begaan, zijn in oneerlijke concurrentie met bedrijven die zich wel aan de regels hebben gehouden. Van Aelst: 'Is het oneerlijke concurrentie voor buitenlandse boeren die op de Nederlandse markt komen en moesten voldoen aan totaal andere regels? Is het dumpen door Nederlandse boeren op de wereldmarkt oneerlijke concurrentie? Wat gaat de minister hieraan doen?

Senator Dessing (FVD) zei dat de begroting een aantal zaken laat zien: 'We worden nog steeds gegijzeld door het stikstofprobleem. Al het gereserveerde geld zal worden gebruikt voor de uitkoop van boeren. De drempelwaarde en zelfs het ophogen ervan is niet de oplossing. De kritische depositiewaarde is het probleem.' Het enige haalbare is volgens de FVD-fractie het uit de wet halen van stikstof. Alleen het schrappen van de kritische depositiewaarde zal de impasse doorbreken, volgens Dessing. Het perspectief voor de boeren zal niet veranderen, ondanks de aanwezigheid van de BBB in dit kabinet. 'Deze begroting staat vol van uitgaven die het leven van boeren bemoeilijken en hun bestaan ondermijnen,' besloot Dessing.

Minister Wiersma zei dat er 'geen sprake van kan zijn' dat middelen uit het Klimaatfonds aan landbouw worden besteed. Ze legde uit dat bij de stikstofdepositie de drempelwaarde en rekenkundige ondergrens van elkaar verschillen. Het is een schijnzekerheid dat je met de drempelwaarde de stikstofdepositie kunt berekenen voor een groot oppervlak. De rekenkundige ondergrens vormt hiervoor de wetenschappelijk onderbouwing, zei Wiersma. Flankerend beleid is nodig.

Staatssecretaris Rummenie zei dat het kabinet werkt aan het halen van de doelen die zijn gesteld in de Kaderrichtlijn Water en de Vogel- en Habitatrichtlijn. Door het vorige kabinet zijn structureel extra middelen beschikbaar gesteld om zo de positie van en het toezicht door de NVWA te versterken. De NVWA groeit, volgend jaar bij de behandeling van de begroting voor 2026 zal ik ingaan op de doelsturing bij de NVWA.