Verslag van de vergadering van 10 december 2024 (2024/2025 nr. 12)
Status: ongecorrigeerd
Aanvang: 14.24 uur
Een verslag met de status "ongecorrigeerd" is niet voor citaten en er kan geen recht aan ontleend worden.
Mevrouw Van Aelst-den Uijl i (SP):
Zonne-energie is de schoonste hernieuwbare energie die we hebben en is essentieel voor onze energietransitie. De transitie naar duurzame energie, hernieuwbare energie, die zo hard nodig is om onze klimaatdoelstellingen te behalen, maar ook nodig is om Nederland energieonafhankelijk te maken. Vooralsnog zijn we koploper wat betreft zonnepanelen op dak. Dat moeten we wat de SP betreft ook zeker blijven. Deze uiterst succesvolle regeling wordt nu, als het aan dit kabinet ligt, zonder alternatief afgeschaft en dat is echt een gemiste kans. Immers, velen willen geen zonneparken op land en geen windmolens op land. De enige manier die iedereen steunt om dan daadwerkelijk duurzame energie op te wekken, is zon op dak. En dát wordt nu de nek omgedraaid. Laat ik beginnen met de onzorgvuldige besluitvorming onder onnodig hoge druk. Daarmee wil ik me ook echt tot een deel van deze Kamer richten. Waar bij de meeste andere wetten geldt dat als een fractie meer tijd nodig heeft, nogmaals vragen wil stellen of antwoorden onvoldoende vindt — de antwoorden waren nu ruim onvoldoende — dit gegeven wordt, was dat niet zo bij deze wet. Terwijl meerdere partijen meer tijd wilden nemen, hebben we hier onder hoge druk toch een debat. Daarnaast was er druk om minder spreektijd aan te vragen. Dit alles komt wat mijn fractie betreft een zorgvuldige besluitvorming niet ten goede, integendeel zelfs. Daarnaast zijn er vele losse, open eindjes, zo getuigt ook de zeer summiere, herhalende en veel te beperkte beantwoording van de eerste en enige schriftelijke vragenronde.
Op de dag van mijn benoeming, stemde deze Kamer tegen de afschaffing van de salderingsregeling. Nu, tien maanden later, ligt het voorstel wederom voor, met als grootste wijziging dat er coalitiedwang is die ervoor moet zorgen dat er in elk geval een meerderheid zal komen in deze Kamer en met een nog snellere afschaffing van de salderingsregeling, waardoor het voor mensen met zonnepanelen op dak een nog ongunstigere regeling wordt. Ik zal niet in herhaling vallen van wat collega Van Apeldoorn tien maanden geleden reeds heeft ingebracht in het debat. Vanzelfsprekend is onze mening ongewijzigd. Ik spreek vandaag vooral over wat sindsdien is gewijzigd en over de procedure waartoe wij hier zijn gekomen.
Waarom nu deze wet? De minister zei het vorige week al: dit is puur een bezuinigingskwestie. Dat komt ook voort uit de beantwoording van de schriftelijke vragen. Het is een bezuiniging op huishoudens, ten behoeve van de winstgevendheid van energiebedrijven en de schatkist. Het is ook een bezuiniging ten koste van duurzaamheid, ten behoeve van de algemene middelen. Het is daarnaast een zeer eenzijdige bezuiniging als je kijkt naar het energiebelastingregime voor bedrijven versus particulieren. In de schriftelijke beantwoording stelt de minister dat het voorkomen van het grote beroep dat wordt gedaan op de rijksfinanciën een tweede reden is om de salderingsregeling te beëindigen. De belastingderving die met de salderingsregeling gepaard gaat, loopt structureel op tot 665 miljoen vanaf 2032, waar overigens iedereen aan meebetaalt. Het financiële voordeel voor mensen met zonnepanelen via de belastingvrijstelling als gevolg van de salderingsregeling wordt uiteindelijk mede betaald door mensen zonder zonnepanelen, enerzijds via de energierekening en anderzijds via de belastingen. Hoe groot is de derving van de belastinginkomsten doordat grootgebruikers van stroom en gas een korting krijgen op diezelfde energiebelasting? Klopt het dat iedereen daaraan meebetaalt?
Voorzitter, ik kijk even naar de tijd. Ik somde het vorige week ook al even op. Consumenten die de afgelopen jaren hard bezig zijn geweest om van het gas af te gaan en om zelf zonnestroom op te wekken, lijken nu tegen een aantal stevige verslechteringen aan te lopen, zo hanteren deze wet én de wet waar we zojuist over hebben gestemd, dat de kostenveroorzaker betaalt als leidend principe voor consumenten, niet als leidend principe voor bedrijven overigens. De saldering verdwijnt, waardoor de zonnestroom voor consumenten een stuk minder opbrengt. Vooral voor de consument die nu pas de panelen bij elkaar heeft gespaard of de huurder die nu pas zonnepanelen kan krijgen, is dit zuur en onredelijk. De vergoeding voor de opgewekte kilowatturen wordt dusdanig laag en alleen voor de komende jaren gegarandeerd en daarnaast is het maar afwachten of de consument, nadat de gegarandeerde prijs van de helft van het kale leveringstarief wordt afgeschaft, überhaupt nog iets zal krijgen voor de stroom.
Dan de terugleverboete, die nog steeds niet verboden is en die de extreem lage terugleververgoeding teniet zal doen. Ondertussen zijn de netbeheerders aan het onderzoeken of consumenten meer voor netbeheer moeten gaan betalen bij een hoger gebruik of teruglevering. We vragen aan de minister hoe redelijk hij deze tweede boete acht voor consumenten met zonnepanelen of een huis dat van het gas af is, mensen met bijvoorbeeld een warmtepomp die daardoor meer stroom verbruiken.
Voorzitter. Wij zien een stapeling van kosten voor de consument. We zien met name dat huurders met zonnepanelen ook nog eens een hogere huur krijgen, omdat je huis dan meer punten heeft en je dus hogere servicekosten krijgt. Wij vragen de minister: klopt het dat huurders met zonnepanelen hierdoor nog ongunstiger uit zullen zijn?
Voorzitter. Ik memoreerde al het regime voor het bedrijfsleven: grootverbruikers, en dus kostenveroorzakers, krijgen korting op hun energiebelasting. Hierbij betaalt de kostenveroorzaker kennelijk niet. Hoe meer bedrijven gebruiken, hoe lager hun energiebelasting per kilowattuur. Kan de minister bevestigen dat dit ten koste gaat van de schatkist en dat deze inkomensderving voor de schatkist gesocialiseerd wordt over alle belastingbetalers? Daarnaast krijgen zonneparken en windparken geen terugleverboete en geen negatieve vergoeding per kilowattuur. De eigenaren van zonne- en windparken krijgen nog steeds een stevige subsidie en een compensatie wanneer zij per kilowattuur te weinig krijgen. We subsidiëren de onrendabele top met belastinggeld.
Voorzitter. Dan de onbalans en de netcongestie die door de grootschalige opwek van energiebedrijven wordt veroorzaakt. Die is vele malen groter dan wat door consumenten wordt veroorzaakt, maar die wordt kennelijk geheel buiten beschouwing gelaten wanneer we het hebben over "de kostenveroorzaker betaalt".
Voorzitter. Kortom, er wordt door dit kabinet een keuze gemaakt voor de winstzekerheid van bedrijven, ten koste van de bestaanszekerheid van de consument. De kosten voor de consument zijn een stevig los eindje in deze wet. We worden nu als Kamer onder grote druk gezet om deze wet aan te nemen, overigens door een deel van deze Kamer, terwijl nog niet is geregeld dat het hebben van zonnepanelen de consument netto geen geld mag kosten en dat de terugleverboete bijvoorbeeld niet hoger mag zijn dan de terugleververgoeding. We hebben het hier vandaag kennelijk gewoon over geloven dat het wel goed komt voor de consument of dat het energiebedrijf alleen de kosten in rekening brengt die daadwerkelijk over deze consument gaan. Ook dat is nog maar zeer de vraag en een los eindje.
Voorzitter. Dan mijn laatste punt, over de bedrijven die de dupe worden van deze wet. In de eerste twee debatten die ik hier voerde, over gelijke kansen op de arbeidsmarkt en over een hoger minimumloon, hadden een aantal partijen alhier de mond vol van hoe vreselijk dat was voor bedrijven. Bedrijven hadden het al zo ontzettend zwaar. Meer administratieve lasten en 1% meer minimumloon zouden vreselijk zijn voor die arme bedrijven. De opstelling van dezelfde partijen in dit debat en het debat van februari, verbaast de SP dan ook zeer. Er wordt hier namelijk een totale sector om zeep geholpen. Door het ijskoud saneren van de salderingsregeling, zien we nu al maanden krantenkoppen als "Golf aan faillissementen door instortende vraag naar zonnepanelen", in Het Financieele Dagblad in december, en "Installateurs zonnepanelen vrezen faillissement", in het Algemeen Dagblad in juni. Er zijn vele tientallen andere artikelen met een dergelijke strekking.
Het verwondert mij en mijn partij dat het feit dat iets zwaar is voor bedrijven of dat iets zal leiden tot faillissementen, kennelijk slechts een gelegenheidsargument was van de betreffende partijen bij de eerdergenoemde wetsvoorstellen. Bij deze ijskoude sanering gaat deze sector uiteindelijk namelijk failliet. Dat kan de betreffende partijen kennelijk niet schelen.
De voorzitter:
Dank u wel, mevrouw Van Aelst. Daarmee bent u aan het einde van uw inbreng. Dan is het woord aan mevrouw Visseren-Hamakers van de Partij voor de Dieren.