Behandelfase Eerste Kamer: gepubliceerd in Europees publicatieblad.

nationaal

Op 22 september 2020 voerden de commissie EZK/LNV en EUZA een mondeling overleg met Eurocommissaris Frans Timmermans over de Europese Green Deal. Het videoverslag is hier beschikbaar.

Europees

Op 24 juni 2021 hebben de voorzitters van de Raad en het Europees Parlement de Verordening ondertekend.

volledige titel

Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot oprichting van het Fonds voor een rechtvaardige transitie

document Europese Commissie

COM(2020)22, d.d. 14 januari 2020

rechtsgrondslag

artikel 174, lid 1, VWEU, artikel 175 VWEU

commissie Eerste Kamer

verwante dossiers

Op 30 juni is Verordening 2021/1056 van 24 juni 2021 gepubliceerd in het Europees Publicatieblad (L231/11) en is op 1 juli 2021 in werking getreden. Deze verordening is verbindend in al haar onderdelen en is rechtstreeks toepasselijk in elke lidstaat.

Op 22 september 2020 voerden de commissie EZK/LNV en EUZA een mondeling overleg met Eurocommissaris Frans Timmermans over de Europese Green Deal. Het videoverslag is hier beschikbaar.

Op 7 juli 2020 nam de commissie het verslag van een schriftelijk overleg over het investeringsplan voor de Europese Green Deal en het fonds voor een rechtvaardige transitie (35404, C) voor kennisgeving aan.

Op 23 april 2020 stuurde de minister van Economische Zaken en Klimaat een antwoord op de brief van 19 maart 2020.

De commissie besprak dit verslag van een schriftelijk overleg op 12 mei 2020 en besloot geen inbreng voor nader schriftelijk overleg te leveren, maar dit bij het mondeling overleg met de minister van EZK te betrekken over de uitwerking van het Klimaatakkoord en de kabinetsappreciatie van de Green Deal op 23 juni 2020.

Op 3 maart 2020 leverden de leden van de fracties van GroenLinks (Vendrik) en de PVV (Faber) inbreng voor schriftelijk overleg met de regering.

De brief werd op 19 maart 2020 aan de minister van Economische Zaken en Klimaat verstuurd.

Op 18 februari 2020 besloot de commissie de Europese voorstellen inzake het investeringsplan voor de Europese Green Deal in behandeling te nemen en inbreng voor schriftelijk overleg te leveren op 3 maart 2020.

Op 25 juni 2020 dienden de leden de leden Agnes Mulder (CDA) en Dik-Faber (CU) tijdens een debat over de Europese Green Deal een motie in over een JTF-plan met specifieke inzet op de verdere ontwikkeling van waterstof. Op 30 juni 2020 werd de motie aangenomen.

Op 18 december 2019 besloot de commissie EZK om Eurocommissaris Timmermans uit te nodigen voor een gesprek over de green deal. Dit gesprek is tot nader order uitgesteld.

Ook besloot de commissie om een debat in te plannen met de Minister-president en de minister van EZK over de Green Deal.

Op 14 februari 2020 ontving de Kamer een BNC-fiche met daarin het Nederlandse standpunt ten aanzien van de verordening.

De grondhouding ten aanzien van de bevoegdheid voor het voorstel wordt door de regering als positief beoordeelt. De voorgestelde rechtsgrondslag voor de verordening ter oprichting van het Fonds is artikel 175, derde alinea VWEU. Deze bepaling geeft de bevoegdheid om specifieke maatregelen te nemen, gericht op het versterken van de economische, sociale en territoriale samenhang, naast de maatregelen die worden verwezenlijkt middels de reguliere Europese structuur- en investeringsfondsen. De regering kan zich vinden in deze rechtsgrondslag voor de instelling van dit type fonds, gelet op de beoogde doelstelling en de bevoegdheid om daarvoor op te treden. Op het terrein van de economische, sociale en territoriale samenhang is sprake van een gedeelde bevoegdheid tussen de EU en de lidstaten (artikel 4, tweede lid, onderdeel c, VWEU).

De klimaattransitie raakt alle lidstaten en vergt volgens de regering een grensoverschrijdende aanpak. De regering hecht belang aan het behalen van de EU-brede klimaatdoelstellingen zoals afgesproken in de Overeenkomst van Parijs en gezien de grootte van de klimaatopgave in bepaalde regio’s, acht de regering maatregelen op EU-niveau gericht op het mitigeren van de sociaaleconomische effecten van de klimaattransitie gerechtvaardigd. Daarom heeft de regering een positieve grondhouding ten aanzien van de subsidiariteit van de verordening.

De verordening draagt volgens de regering op geschikte wijze bij aan het mobiliseren van sociaaleconomische investeringen in die regio’s die zich het meest aan zullen moeten passen vanwege de klimaattransitie. Indien er gevolgen zijn voor de EU-begroting is de regering van mening dat de benodigde EU-middelen gevonden dienen te worden binnen de in de Raad afgesproken financiële kaders van de EU-begroting 2014-2020 en dat deze moeten passen bij een prudente ontwikkeling van de jaarbegroting.

De regering beoordeelt de proportionaliteit van de verordening daarom positief, mits de investeringen beperkt zijn in omvang.

Aangepast voorstel

Op 28 mei 2020 publiceerde de Europese Commissie een aangepaste versie van het voorstel.

Samenvatting voorstel

Dit voorstel voor het oprichten van het Fonds voor een rechtvaardige transitie (‘just transition mechanism’) is op 14 januari 2020 door de Europese Commissie gepresenteerd en is onderdeel van het investeringsplan voor de Europese Green Deal, ook wel het investeringsplan voor een duurzaam Europa genoemd (zie E200003). Om de in de Europese Green Deal vastgestelde doelen te bereiken, heeft het plan tot doel in de komende tien jaar ten minste 1 biljoen EUR aan duurzame investeringen te mobiliseren. Het mechanisme voor een rechtvaardige transitie zal gericht zijn op een eerlijke en rechtvaardige groene transitie. Met het mechanisme hoopt de Commissie in de periode 2021-2027 ten minste 100 miljard euro aan investeringen te mobiliseren om de werknemers en burgers van de regio's die het zwaarst worden getroffen door de transitie, te ondersteunen.

Het mechanisme zal uit drie pijlers bestaan:

• 1) 

  het onder gedeeld beheer uitgevoerde Fonds voor een rechtvaardige transitie,
• 2) 

  een specifieke regeling in het kader van InvestEU en
• 3) 

  een met de EIB-groep opgezette leningfaciliteit voor de overheidssector om extra investeringen voor de betrokken regio’s te mobiliseren.

Het Fonds voor een rechtvaardige transitie zal voornamelijk worden gebruikt om subsidies te verlenen, de specifieke transitieregeling in het kader van InvestEU zal particuliere investeringen aantrekken en het partnerschap met de EIB zal overheidsfinanciering mobiliseren.

Op 24 juni 2021 hebben de voorzitters van de Raad en het Europees Parlement de Verordening ondertekend.

Op 26 april 2021 bereikten de Raad en het Europees Parlement een politiek akkoord over het laatste onderdeel van het mechanisme voor een rechtvaardige transitie. Wanneer het Europees Parlement en de Raad de tekst ook formeel hebben goedgekeurd zal de Verordening inzake het Fonds voor een rechtvaardige transitie in werking treden.

Op 17 december 2020 nam de Raad de verordening inzake het Meerjarig Financieel Kader (MFK) 2021-2027 aan. Binnen het MFK is €7,5 miljard gereserveerd voor het Fonds voor rechtvaardige transitie. Aanvullend is €10 miljard uit het herstelprogramma Next Generation EU gereserveerd voor het Fonds. Voordat Next Generation EU in werking kan treden moeten de individuele lidstaten het eigenmiddelenbesluit van de Europese Commissie goedkeuren.

Op 11 december 2020 bereikten het Europees Parlement en de Raad een politiek akkoord over het Fonds.

Op 8 december 2020 informeerde de staatssecretaris van EZK de Tweede Kamer per brief (21.501-08, 817) over de nationale verdeling van onder andere het Fonds voor een rechtvaardige transitie. Nederland ontvangt uit dit fonds €623 miljoen. Het kabinet verdeelt het budget aan de hand van criteria (industriële broeikasgasemissies, economisch aandeel industrie, industriële banen en werkeloosheid) en in overleg met de regio's over Nederlandse gebieden. Vervolgens moet de Europese Commissie het plan goedkeuren.

In de tweede kwartaalrapportage van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat van juni 2020 over EU-wetgevingsonderhandelingen op het terrein van het ministerie informeert de minister dat er een gedeeltelijke algemene oriëntatie is bereikt over het voorstel in het Raadskader. De omvang van het budget is onderdeel van de horizontale MFK-onderhandelingen.

Op 24 juni 2020 bereikte de Raad een voorlopig akkoord over het voorstel. Zodra het Europees Parlement overeenstemming heeft bereikt over zijn standpunt, zullen de onderhandelingen tussen de twee instellingen van start gaan.

Op 11 mei 2020 informeerde de minister EZK in de kwartaalrapportage met de stand van zaken betreffende de lopende EU-wetgevingsonderhandelingen voor de periode januari tot en met maart 2020 op het terrein van het ministerie dat het voorstel wordt besproken op ambtelijk EU-niveau in Raadskader, in voorbereiding op triloogfase.

Tijdens de Ecofinraad van 20 en 21 januari 2020 (21.501-07, BB) presenteerde de Europese Commissie de economische en financiële aspecten van de Green Deal.

In de databank EUR-Lex wordt de laatste stand van zaken in de Europese behandeling van het voorstel weergegeven.

Op 18 mei 2021 nam het Europees Parlement een wetgevingsresolutie aan over het voorstel.

Op 16 december 2020 nam het Europees Parlement een resolutie aan ter goedkeuring van het meerjarig financieel kader 2021-2027. Binnen het MFK is €7,5 miljard gereserveerd voor het Fonds voor rechtvaardige transitie. Aanvullend is €10 miljard uit het herstelprogramma Next Generation EU gereserveerd voor het Fonds. Voordat Next Generation EU in werking kan treden moeten de individuele lidstaten het eigenmiddelenbesluit van de Europese Commissie goedkeuren.

Op 13 oktober 2020 publiceerde de onderzoeksdienst van het Europees Parlement (EPRS) een briefing over de behandeling van het voorstel.

Tijdens een plenaire zitting op 17 september 2020 nam het Europees Parlement amendementen aan op het voorstel. Het voorstel werd terugverwezen naar de commissie verantwoordelijk voor de interinstitutionele onderhandelingen, de commissie Regionale ontwikkeling (REGI).

Op 15 juli 2020 nam de commissie voor Regionale ontwikkeling (REGI) het verslag over het voorstel aan.

Op 6 juli 2020 stemde de commissie voor Regionale ontwikkeling (REGI) over het ontwerpverslag.

Op 3 juli 2020 publiceerde de onderzoeksdienst van het Europees Parlement een briefing over de behandeling van het voorstel.

Op 23 maart 2020 publiceerde de commissie voor Regionale ontwikkeling (REGI) een ontwerpverslag over het voorstel.

Het voorstel wordt behandeld door de commissie voor Regionale ontwikkeling (REGI) van het Europees Parlement. Daarnaast zijn de commissies voor Budget (BUDG), Werkgelegenheid en sociale zaken (EMPL), Milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid (ENVI), Industrie, onderzoek en energie (ITRE), Vervoer en toerisme (TRAN), Landbouw en plattelandsontwikkeling (AGRI) ingesteld als adviescommissie.

In de databank OEIL van het Europees Parlement wordt de laatste stand van zaken in de behandeling van het voorstel weergegeven.

De Tsjechische Senaat heeft op 29 april 2020 middels een politiek dialoog aan de Europese Commissie zijn standpunt ingediend over het voorstel.

De Duitse Bundesrat heeft op 13 maart 2020 middels een politiek dialoog zijn standpunt ingediend over het voorstel.

De Tsjechische Kamer van Afgevaardigden heeft op 11 maart 2020 een subsidiariteitsbezwaar ingediend over het voorstel.

In de databank IPEX wordt de behandeling van het voorstel in de diverse (kandidaat) lidstaatparlementen weergegeven.