Parlementaire onderzoekscommissie effectiviteit antidiscriminatiewetgeving

Scrol naar beneden voor het hoofdrapport en de deelrapporten van de parlementaire onderzoekscommissie effectiviteit antidiscriminatiewetgeving (POC).

De parlementaire onderzoekscommissie effectiviteit antidiscriminatiewetgeving (POC) is op 23 maart 2021 door de Eerste Kamer ingesteld als bedoeld in artikel 8 van de Regeling parlementair en extern onderzoek van de Eerste Kamer.

De commissie heeft als taak het door de Tijdelijke commissie voorgestelde parlementaire onderzoek naar de effectiviteit van antidiscriminatiewetgeving te verrichten (CXLIII). Deze commissie is op 1 december 2020 ingesteld als gevolg van de door de Eerste Kamer op 3 november 2020 aangenomen motie-Rosenmöller (GroenLinks) en Jorritsma-Lebbink (VVD) c.s. over parlementair onderzoek met betrekking tot discriminatie (35.570, E).

Op 22 februari 2021 vond een plenair debat plaats over het onderzoeksvoorstel (CXLIII, A) en de Kamer heeft op 23 februari 2021 met het voorstel ingestemd.

Voor: CDA, VVD, GroenLinks, SP, 50PLUS, PvdA, OSF, D66, PvdD, ChristenUnie en Fractie-Otten.

Tegen: SGP, Fractie-Nanninga, FVD en PVV.

Aanleiding voor de instelling van de commissie en het onderzoek is het veelvuldige onderscheid tussen personen en groepen dat in het dagelijkse verkeer in Nederland wordt gemaakt. Onderscheid waarvoor geen objectieve en redelijke rechtvaardiging bestaat is problematisch en op grond van nationaal en internationaal recht verboden. Binnen de categorie verboden onderscheid neemt discriminatie een prominente en eigen positie in. Bij discriminatie gaat het om het maken van onderscheid dat op enigerlei wijze krenkend is of een ongerechtvaardigd nadeel oplevert, op een wijze waarbij de benadeelde duidelijk wordt gemaakt dat deze niet als een gelijkwaardig mens wordt gezien.

De POC verstaat de opdracht die zij heeft meegekregen zo dat zij een onderzoek uitvoert naar zowel de oorzaken van het gat tussen wetgeving op papier en in de praktijk als de oplossingen daarvoor, waarbij het in het bijzonder gaat om de rol die het parlement speelt of kan spelen, zowel in het wetgevingsproces als bij de controle van het beleid waarvoor bewindslieden in de Kamers verantwoording afleggen. Dat wil niet zeggen dat de insteek is dat de onderzoekscommissie gaat bezien wat het parlement in het verleden fout heeft gedaan. Het gaat er vooral om dat duidelijk wordt waar in de wisselwerking tussen wetgeving, beleid, uitvoering, effecten en ervaringen haperingen optreden en wat het parlement kan doen om zulke haperingen te voorkomen, beperken en redresseren.

Dit leidt tot de volgende formulering van de hoofdvraag voor het parlementair onderzoek:

'Welke mogelijkheden heeft de wetgever om discriminatie tegen te gaan?'

Voorzitter is Ruard Ganzevoort (GroenLinks).

Ondervoorzitter is Henk Jan Meijer (VVD).

De overige leden van de commissie zijn:

Griffier van de commissie is Candacé van der Bijl.

Op 13 september 2022 heeft de Kamer met de onderzoekscommissie over het rapport Gelijk recht doen gedebatteerd. Tijdens het debat heeft het lid Rosenmöller (GroenLinks) een motie ingediend over de aanbevelingen van de parlementaire onderzoekscommissie (CXLVI,Y). Deze motie is door de Eerste Kamer op 27 september 2022 na stemming bij zitten en opstaan aangenomen. PvdA, GroenLinks, D66, ChristenUnie, CDA, VVD, SP, PvdD, 50PLUS en OSF stemden voor.

• - 

  Kijk hier het debat terug.

De Parlementaire onderzoekscommissie effectiviteit antidiscriminatiewetgeving heeft op 14 juni 2022 het rapport Gelijk recht doen: Een parlementair onderzoek naar de mogelijkheden van de wetgever om discriminatie tegen te gaan uitgebracht. Het debat over dit rapport is voorzien op dinsdag 13 september 2022.

• - 

  Lees het Hoofdrapport Gelijk recht doen
• - 

  Lees het Deelrapport Arbeidsmarkt
• - 

  Lees het Deelrapport Onderwijs
• - 

  Lees het Deelrapport Sociale Zekerheid
• - 

  Lees het Deelrapport Politie
• - 

  Lees de samenvatting van het hoofdrapport
• - 

  Read the summary of the report "Do equal justice"

• - 

  Infographic - Het proces van de onderzoekscommissie
• - 

  Infographic - Wat zijn de resultaten van dit onderzoek?

De openbare gesprekken van de onderzoekscommissie vormden de sleutelfase in het onderzoek. Dit middel biedt de Eerste Kamer conform het Reglement van Orde de mogelijkheid ‘personen te horen van wier oordeel zij kennis wenst te nemen’. Voor deze gesprekken werden uitvoerders met praktijkervaring, wetenschappers en belangenbehartigers van de vier domeinen van het onderzoek - arbeidsmarkt, onderwijs, sociale zekerheid en politie –uitgenodigd. Het doel was om over de geselecteerde discriminatie-problemen te spreken om zo te leren van ieders ervaringen. Naast de vier domeinen waren er ook gesprekken waarin de meer domein overstijgende onderwerpen aan bod komen, deze gesprekken zijn samengevat onder de noemer ‘Algemeen’.

De gesprekken waren openbaar, maar vanwege de coronamaatregelen alleen te volgen via de livestream van de Eerste Kamer. De gesprekken vonden plaats op maandag en vrijdag in de periode van 4 februari tot en met 25 maart 2022. Zie het tijdschema hieronder.

Klankbordgroep

Op dinsdag 7 december 2021 heeft de commissie voor het eerst gesproken met de klankbordgroep. Zowel de deskundigheid van de leden van de klankbordgroep is waardevol voor het onderzoek als het aan de orde stellen van het perspectief van mensen die door discriminatie geraakt worden. De klankbordgroep bestaat uit vier personen, te weten:

• - 

  Amma Asante: zij is bestuurder en voorzitter van de Landelijke Cliëntenraad (LCR) en senior onderzoeker bij Movisie en bij Kennisplatform Integratie en Samenleving (KIS), tevens is zij een oud TK-lid voor de PvdA (september 2016 tot 21 maart 2017);
• - 

  Hanneke Felten: zij is een senior onderzoeker en projectleider bij Movisie en bij Kennisplatform Integratie en Samenleving (KIS);
• - 

  Joop Schippers: hij is werkzaam als econoom in het hoger onderwijs met als specialisatie ongelijkheid op de arbeidsmarkt;
• - 

  Josse de Voogd: hij is zelfstandig onderzoeker en publicist ruimte, politiek en samenleving en oud-medewerker Wetenschappelijk Bureau GroenLinks (2010-2011).

Denk mee-oproep gesloten

De onderzoekscommissie heeft iedereen de kans geboden om mee te denken over dit onderwerp. De ingestuurde voorbeelden, analyses, opvattingen over wat wenselijk is en suggesties worden gebruikt om tot een afgewogen eindrapport te komen.

Kies hieronder een van de vier domeinen door erop te klikken. Er volgt dan een pagina met een korte toelichting op de specifieke discriminatieproblemen die we hebben uitgekozen.

Geselecteerde discriminatieproblemen

Het parlementair onderzoek moet duidelijk maken hoe de wetgeving effectiever kan worden in het tegengaan van discriminatie. Aan welke 'knoppen' kunnen de regering en het parlement draaien om ervoor te zorgen dat mensen minder discriminatie ervaren? Het onderzoek kijkt dus niet naar wat er in het verleden fout is gegaan, maar vooral naar hoe het in de toekomst beter kan.

Om die verbeteringen te ontdekken, worden vier domeinen onderzocht waar die discriminatieproblemen voorkomen en waar de overheid een verschillende rol speelt: van de arbeidsmarkt, waar de rol van de overheid vrij beperkt is, tot de politie waar de overheid direct aan zet is, en daartussenin het onderwijs en de sociale zekerheid. Op deze manier wil de commissie patronen ontdekken die ook in andere domeinen kunnen worden herkend.

Binnen de domeinen arbeidsmarkt, onderwijs, sociale zekerheid en de politie is een selectie gemaakt in de te onderzoeken discriminatieproblemen:

Arbeidsmarkt

• 1. 

  Discriminatie op de werkvloer;
• 2. 

  Structurele uitsluiting van werkzoekenden met een beperking en oudere werkzoekenden;
• 3. 

  Economische zelfstandigheid van vrouwen.

Onderwijs

• 1. 

  Discriminatie van kinderen met een beperking bij toegang tot het basisonderwijs;
• 2. 

  Discriminatie op afkomst binnen de leeromgeving van het hoger onderwijs.

Sociale zekerheid

• 1. 

  Toepassing van algoritmen in de sociale zekerheid zonder discriminatie op afkomst.

Politie

• 1. 

  Discriminatie als gevolg van etnisch profileren door de politie;
• 2. 

  Discriminatie binnen de werkomgeving van de politie.

Voor de geselecteerde discriminatieproblemen wordt onderzocht welke mechanismen en interventies hebben plaatsgevonden en welke impact daarvan aannemelijk is. Vervolgens wordt nagegaan welke andere interventies denkbaar zijn door te kijken naar ervaringen binnen het domein, binnen andere domeinen en in het buitenland.

De onderzoekscommissie heeft een aantal deskundigenbijeenkomsten georganiseerd, met het oog op deskundigheidsbevordering van de commissie en aanscherping van de vier te onderzoeken casus.

De eerste bijeenkomst vond plaats op 25 mei 2021 en behandelde de werking van het ketenmodel dat aan de basis ligt van het gehele onderzoek. Tijdens de andere vier bijeenkomsten kwamen de verschillende sectoren van het onderzoek aan bod: arbeidsmarkt (1 juni 2021), onderwijs (15 juni 2021), sociale zekerheid (22 juni 2021) en politie (29 juni 2021).

De videoverslagen treft u hieronder aan:

Het kamerstukdossier bevat officiële parlementaire publicaties van de Parlementaire onderzoekscommissie effectiviteit antidiscriminatiewetgeving, waaronder de woordelijke verslagen van de deskundigenbijeenkomsten. Het dossier treft u hier aan.

Wilt u contact opnemen met de commissie, dan kunt u een bericht sturen aan postbus@eerstekamer.nl. Graag in de onderwerpregel aangeven dat uw bericht bestemd is voor de Parlementaire onderzoekscommissie effectiviteit antidiscriminatiewetgeving.