De vrijdagmiddagzitting werd gewijd aan twee thema's: de nieuwe douanerechten EU-VS en de versterking van de gezamenlijke aanpak van fiscale fraude en witwasmisdrijven in de grensregio's van de Benelux. Francine Closener, Luxemburgse voorzitter van het Beneluxparlement, heette de nieuwe leden van de Nederlandse delegatie van harte welkom. De delegatie is opnieuw samengesteld na de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober.

Closener blikte terug op twee evenementen in 2025, namelijk het zeventigjarige bestaan van het Benelux Parlement en de viering van veertig jaar Schengen, in aanwezigheid van de groothertog van Luxemburg. Ook namen de leden twee aanbevelingen aan, één over artificiële intelligentie en één over energietransitie en innovatieve projecten.

Er werd afscheid genomen van Thom van Campen vanwege zijn recente benoeming tot Voorzitter van de Tweede Kamer. Van Campen was tot op heden actief lid van het Beneluxparlement. Bovendien werd afscheid genomen van Frans Weekers, secretaris-generaal van de Benelux Unie. Weekers legde vier antwoorden van het comité van ministers op aanbevelingen voor aan het Beneluxparlement.

Eric Müller, adjunct-directeur Europese Zaken en Economische Betrekkingen bij het ministerie van Buitenlandse Zaken in Luxemburg, leidde het thema over nieuwe douanerechten tussen de Europese Unie (EU) en de Verenigde Staten (VS) in. Hij benadrukte de sterke integratie van de Beneluxlanden in de mondiale economie en dat de deze landen profiteren van een open systeem gebaseerd op duidelijke regels.

Voor de EU en de Benelux is het van strategisch belang om sterke banden te onderhouden met commerciële partners, waaronder de Verenigde Staten. Het recente akkoord met de VS verlaagt het tarief op uitvoer naar 15%, terwijl onderhandelingen over staal en aluminium nog lopen. Müller onderstreepte dat het beperken van afhankelijkheden en het anticiperen op mondiale ontwikkelingen cruciaal is voor de Benelux.

Martijn Schippers, universitair hoofddocent douanerechten aan de Erasmus Universiteit, stelde dat de raamovereenkomst tussen de EU en VS uit zomer 2025 weliswaar een stap richting normalisering is van de handelsrelaties tussen beiden, maar dat de slechts drie pagina's tellende overeenkomst zonder uitwerking de afspraken ook kwetsbaar maken, voor onzekerheid zorgt en investeringen uitstelt. Schippers: 'Deze handelspolitiek ondermijnt multilateralisme en het systeem van de Wereldhandelsorganisatie van transparante, op regels gebaseerde handel.' Hij pleitte voor sectorspecifieke impactanalyses om vast te stellen wat de verlaging van rechten op Amerikaanse industriële, landbouw- en visserijproducten naar 0% betekent voor de Europese industrie en die van de Benelux in het bijzonder.

Eddy Hartog vroeg hoe in de toekomst te werken met een onderhandelingsmandaat en betrokkenheid van het Europees Parlement, waaraan het nu in het geheel ontbrak. Thomas Juergensen, van DG Handel van de Europese Commissie, erkende dat bij de gezamenlijke verklaring de gebruikelijke regels voor handelsovereenkomsten niet zijn gevolgd, wat wel wenselijk was. Tegelijkertijd moeten we ons wel aanpassen aan de situatie, zei hij.

Pim van Ballekom vroeg hoe deze op macht gebaseerde, ongebalanceerde deal kan worden hersteld. Schippers waarschuwde tegen het verhogen van invoerrechten op Amerikaanse producten vanwege gevolgen voor Europese consumenten, maar stelde voor om als EU gezamenlijk het overschot aan Amerikaanse diensten extra te belasten.

Rapporteur Auke van der Goot leidde het tweede thema in door te benadrukken dat criminelen landsgrenzen gebruiken om geld te verplaatsen en te profiteren van onvolkomenheden in regelgeving en informatie-uitwisseling. Hij pleitte ervoor dat de bestaande wettelijke beperkingen in de nationale wetgevingen voor uitwisseling van gegevens met gemeenten aan de andere kant van de grens in kaart worden gebracht en waar mogelijk opgeheven.

Silvia Allegrezza, van de Universiteit Luxemburg, wees op de fragmentatie van Europese anti-witwaswetgeving, die de bestrijding van financiële criminaliteit belemmert. De oprichting van AMLA, de nieuwe EU-autoriteit voor de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering, moet dit verbeteren, maar rechtstreeks toezicht laat nog jaren op zich wachten. Er ontbreekt een centrale structuur en inlichtingendienst, waardoor een geïntegreerde strategie met preventieve én repressieve maatregelen dringend nodig is, aldus Allegrezza. Gilles Roth, minister van Financiën in Luxemburg, stelde dat fiscale fraude het vertrouwen in de rechtsstaat ondermijnt en pleitte voor een sterkere gezamenlijke aanpak binnen de Benelux: 'We moeten sneller en beter samenwerken, want risico's zijn grens overstijgend,' aldus Roth. Luxemburg wil onderzoeken intensiveren en crimineel geld terugvorderen.

Ton van Kesteren vroeg waarom het afstemmen van wetgeving traag verloopt. Niels Appermont, professor financieel recht aan de Universiteit van Hasselt, wees op de complexiteit en het gebrek aan aandacht voor grensregio's. Meer bewustwording en grenseffectbeoordelingen zijn nodig volgens hem. Roth voegde toe dat automatische gegevensuitwisseling veel risico's heeft verminderd, maar btw-carrouselfraude blijft miljarden kosten. Extra inspanningen en betere opleiding van bedrijfsleiders en raden van bestuur zijn nodig, want ondanks vele regels blijft witwassen relatief eenvoudig te bewijzen. Preventie en repressie moeten hand in hand gaan.

Tijdens de vergadering is de aanbeveling over kunstmatige intelligentie (AI) unaniem aangenomen. Hierin worden de drie regeringen opgeroepen om nationale AI-strategieën af te stemmen en te harmoniseren, de Benelux als proeftuin voor de Europese AI Act uit te bouwen, capaciteit en kennis binnen de overheidssector te versterken en transparantie en vertrouwen te waarborgen.

De aangenomen aanbeveling over de energietransitie en innovatieve projecten vraagt de regeringen om het aantal projecten voor hernieuwbare energie te verhogen door burgers en lokale gemeenschappen actief te betrekken via initiatieven op gebied van gemeenschappelijk eigendom. Ook is gevraagd om digitale twins te bevorderen om de transparantie en flexibiliteit van elektriciteitsnetwerken te verbeteren. Dit omvat ook het gebruik van nieuwe technologieën om de energietransitie te vergemakkelijken.

Daarnaast werd er - mede in het licht van artikel 350 van het EU Werkingsverdrag - bij de regeringen van de Beneluxlanden op aangedrongen om in het vervolg bij antwoorden van het Comité van Ministers op aanbevelingen van het Beneluxparlement beter in kaart te brengen, of de mogelijkheden van de Benelux als laboratorium voor de Europese Unie kunnen worden benut bij het opvolgen van de aanbevelingen. Die oproep was vervat in een reactie van het Beneluxparlement op de verbetering van de situatie van grenswerknemers op het vlak van mobiliteit, fiscaliteit en sociale zekerheid. Op de aanbeveling over de evaluatie van de Schengenovereenkomsten zijn nog amendementen binnengekomen. Besloten is om dit eerst weer in commissieverband te bespreken.

De prioriteiten voor 2026 zijn per commissie vastgesteld. Ook is de begroting voor 2026, na het ingebrachte mondelinge verslag van Alexander van Hattem, goedgekeurd. Elly van Wijk is benoemd tot rapporteur op het onderwerp "waterbeheer en waterkwaliteit in de Benelux".

Voor de laatste keer overhandigde Frans Weekers vier antwoorden van de regeringen op aanbevelingen van het Benelux Parlement: over militaire mobiliteit, landbouw, fietsbeleid en het grenzeloos aanbod van reizigerstreinen in de Benelux.

Van de twee plaatsvervangende secretarissen-generaal van de Benelux Unie en van Frans Weekers secretaris-generaal in het bijzonder werd afscheid genomen. Namens de Nederlandse delegatie dankte Hendrik-Jan Talsma hem uitvoerig voor zijn onbegrensde inzet en grote betrokkenheid voor de Benelux de afgelopen jaren.