Behandelfase Eerste Kamer: gepubliceerd in Europees publicatieblad.

nationaal

Op 30 mei 2023 stuurde de minister van J&V een antwoord op de brief met vragen van het lid Van Hattem (PVV) van 1 december 2022.

Europees

Op 8 juni 2022 ondertekenden de Voorzitters van de Raad en het Europees Parlement de gewijzigde Europolverordening (COM(2020)796). Op 27 juni 2022 is de Europolverordening (L 169/1) gepubliceerd in het Publicatieblad van de Europese Unie. Op 6 juli 2022 is de Verordening betreffende het SIS ondertekend. Deze is op 12 juli 2022 gepubliceerd in het Publicatieblad (L 185/1).

volledige titel

Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot wijziging van Verordening (EU) 2016/794 wat betreft de samenwerking van Europol met particuliere partijen, de verwerking van persoonsgegevens door Europol ter ondersteuning van strafrechtelijke onderzoeken en de rol van Europol op het gebied van onderzoek en innovatie

document Europese Commissie

COM(2020)796, d.d. 9 december 2020

rechtsgrondslag

Artikel 88 VWEU

commissies Eerste Kamer

Op 27 juni 2022 is de Europolverordening (L 169/1) gepubliceerd in het Publicatieblad van de Europese Unie. Op 12 juli 2022 is de verordening betreffende het SIS gepubliceerd in het Publicatieblad (L 185/1). De Verordeningen zijn een dag na publicatie in werking getreden. Zij zijn verbindend in al hun onderdelen en rechtstreeks toepasselijk in de lidstaten overeenkomstig de Verdragen.

Op 30 mei 2023 stuurde de minister van J&V een antwoord op de brief met vragen van het lid Van Hattem (PVV) van 1 december 2022.

Op 1 december 2022 stelde het lid Van Hattem (PVV) naar aanleiding van de bijeenkomst van de parlementaire controlegroep (JPSG) Europol op 24-25 oktober 2022 schriftelijke vragen aan de minister van J&V over de gewijzigde Europolverordening.

Op 1 juli 2021 stuurde de Europese Commissie een antwoord (EK, C) op de brief met vragen van 1 maart 2021.

Op 6 juli 2021 namen de commissies het antwoord van de Europese Commissie voor kennisgeving aan.

Op 24 maart 2021 stuurde de minister van J&V een antwoord (EK, B) op de commissiebrief van 1 maart 2021.

Op 30 maart 2021 namen de commissies dit verslag van een schriftelijk overleg voor kennisgeving aan.

Op 1 maart 2021 werd een brief in het kader van de politieke dialoog (EK, A) aan de Eurocommissaris van Binnenlandse Zaken verstuurd.

Op dezelfde dag werd mede naar aanleiding van de ontvangen BNC-fiches een brief aan de minister van J&V verstuurd.

Op 9 februari 2021 leverden de fracties van GroenLinks (Veldhoen) en ChristenUnie (Huizinga-Heringa) inbreng voor schriftelijk overleg met de regering en de Europese Commissie over de voorstellen.

Op 19 januari 2021 besloten de commissies de voorstellen in behandeling te nemen en op 9 februari 2021 inbreng te leveren voor schriftelijk overleg.

Op 31 januari 2022 stelde de commissie J&V vragen aan de ministers van J&V en voor Rechtsbescherming naar aanleiding van de JBZ-Raad van 3-4 februari 2022. De commissie stelde onder meer vragen over de verwerking van informatie door Europol en de kritiek van de European Data Protection Supervisor (EDPS). Op 1 februari 2022 zijn de vragen beantwoord en op 3 februari 2022 werd het verslag van een schriftelijk overleg vastgesteld (32.317, 737).

Op 15 januari 2021 stuurde de regering de BNC-fiches aan de Eerste Kamer met betrekking tot de Verordeningsvoorstellen tot wijziging van het mandaat van Europol.

BNC-fiche over COM(2020)796

In het BNC-fiche over de samenwerking van Europol met particuliere partijen, de verwerking van persoonsgegevens door Europol ter ondersteuning van strafrechtelijke onderzoeken en de rol van Europol op het gebied van onderzoek en innovatie (COM(2020)796) geeft de regering aan positief te zijn over de aanpassing van de Europolverordeningen, maar plaatst zij ook enkele kanttekeningen bij het voorstel. Het kabinet zou graag zien dat er een mogelijkheid voor lidstaten komt om een informatieverzoek bij private partijen beargumenteerd te weigeren. Randvoorwaarden zijn volgens de regering nodig om zeker te zijn van rechtmatige verwerking en om een hoog niveau van gegevensbescherming te kunnen bewerkstelligen.

De regering vindt het voor de hand liggend dat de samenwerking met het Europees Openbaar Ministerie (EOM) in de verordening wordt vastgelegd en de samenwerking met het Europees Bureau voor Fraudebestrijding (OLAF) wordt versterkt. In het geval van de verwerking van persoonsgegevens door de instellingen, organen en instanties van de EU wil het kabinet erop toezien dat dit het operationele werk van Europol niet belemmert.

Het is volgens de regering begrijpelijk dat de uitvoerend directeur van Europol een iets ruimere bevoegdheid krijgt om het overdragen van persoonsgegevens aan derde landen te autoriseren, in specifieke gevallen en omstandigheden. Volgens de Europese Commissie mag hierdoor niet een een structurele overdracht van persoonsgegevens aan derde landen ontstaan, hiervoor is nog steeds een adequaatheidsbesluit of een overeenkomst nodig. De regering wil dan ook niet dat bestaande samenwerkingsverbanden tussen nationale autoriteiten en derde landen worden doorkruist. De regering zegt in het BNC-fiche over deze zaken verduidelijking aan de Europese Commissie te vragen en wil meer informatie over welke derde landen dit betreft en hoe toezicht is voorzien.

De Nederlandse regering ziet een risico in het voorstel om lidstaten en derde landen de mogelijkheid te geven een financiële bijdrage te leveren aan Europol, omdat landen hierdoor "een buitenproportionele invloed op de prioritering van het werk van Europol" zouden kunnen krijgen.

Wat betreft de bevoegdheid van de EU, de subsidiariteit en de proportionaliteit van het voorstel is de regering positief. Meedere lidstaten hebben hun steun uitgesproken over het voorstel, wel heeft een aantal lidstaten een studievoorbehoud geplaatst bij het voorstel.

BNC-fiche over COM(2020)791

In het BNC-fiche over de wijziging van de Verordening inzake het Schengen Informatiesysteem voor Europol (SIS) geeft het kabinet aan dat het het SIS als een belangrijk systeem ziet voor het behouden van de veiligheid binnen het Schengengebied.

Het kabinet is positief over de subsidiariteit van het voorstel, omdat de beoogde informatie-uitwisseling alleen op EU-niveau kan worden bereikt.

Over de proportionaliteit van het voorstel en de bevoegdheid van de EU oordeelt het kabinet deels positief, en deels kritisch. Het kabinet vindt het positief dat gewerkt wordt om het knelpunt met betrekking tot informatie over derdelanders in het SIS op te lossen, en dat Europol een bijdrage levert aan het analyseren van informatie van derde landen.

Daarnaast bevestigt het kabinet de bevoegdheid van de EU om de werkwijze van Europol vast te stellen, bijvoorbeeld op het gebied van informatie-uitwisseling. Het kabinet is echter geen voorstander van het overdragen van operationele bevoegdheden aan Europol, of de invloed van Europol op de uitvoering van nationale bevoegdheden, zoals nationale veiligheid. Het kabinet is bezorgd over de bevoegdheid van Europol om signaleringen in het SIS te plaatsen. Dit gaat volgens het kabinet verder dan noodzakelijk en laat te weinig ruimte aan de lidstaten. Het kabinet wil vasthouden aan de Raadsresolutie van 9 november 2020, waarin lidstaten waren overeengekomen dat Europol nationale rechtshandhavingsautoriteiten ondersteunt, maar dat lidstaten de bevoegdheden behouden om onderzoeken te initiëren en uit te voeren.

Daarnaast heeft het kabinet vragen over de weging van informatie van derdelanden door Europol, de uitvoerbaarheid van het voorstel en de rechtszekerheid.

Veel EU-lidstaten zijn, net als Nederland, kritisch over het plan dat Europol signaleringen met een opvolgactie in het SIS zou kunnen zetten. De positie van het Europees Parlement is nog niet duidelijk.

COM(2020)796

Met dit voorstel wenst de Europese Commissie EU-verordening 2016/794 (de Europolverordening) te wijzigen om een aantal knelpunten op te lossen. Allereerst is beoogd om effectieve samenwerking tussen Europol en private partijen mogelijk te maken. Ten tweede wordt voorgesteld om de juridische grondslag te verduidelijken om bulk datasets te kunnen verwerken. Ten derde krijgt Europol een grotere taak bij innovatie en onderzoek voor rechtshandhaving.

Tevens worden een aantal andere aandachtspunten in dit voorstel geadresseerd. Het voorstel bevat hiertoe voorschriften met betrekking tot de samenwerking tussen enerzijds Europol en anderzijds het Europees Openbaar MInisterie (EOM) of het Europees bureau voor fraudebestrijding (OLAF). Ook wordt voorzien in verbetering van de mogelijkheden tot samenwerking met derde landen en kan Europol voortaan de bevoegde autoriteiten van een lidstaat verzoeken om, ook in gevallen zonder grensoverschrijdende dimensie, een strafrechtelijk onderzoek in te stellen voor zover het strafbaar feit een schending inhoudt van een gemeenschappelijk belang dat tot het beleid van de Europese Unie behoort. Vanwege de versterking van het mandaat van Europol wordt tevens voorzien in versterking van de rapportageverplichtingen aan de gezamenlijke parlementaire controlegroep (JPSG-Europol).

COM(2020)791

Dit voorstel hangt samen met het voorstel tot wijziging van de Europolverordening (COM(2020)796) en bevat een voorstel van de Europese Commissie om Europol aanvullend rechten toe te kennen aangaande het Schengeninformatiesysteem (SIS). Op dit moment heeft Europol reeds toegang tot dit systeem, maar Europol is niet bevoegd om informatie in het SIS in te voeren. Met het voorstel wordt het voor Europol mogelijk om zelfstandig informatie in het SIS in te voeren, bijvoorbeeld waar het informatie betreft die wordt ontvangen van derde landen waarmee een verwerkingsovereenkomst is gesloten of van internationale organisaties.

Op 8 juni 2022 ondertekenden de Voorzitters van de Raad en het Europees Parlement de gewijzigde Europolverordening (COM(2020)796).

Op 1 februari 2022 bereikten de Raad en het Europees Parlement een politiek akkoord over de voorstellen.

Op 13 oktober 2021 is een akkoord bereikt over de Raadspositie over het voorstel COM(2021)791. De voorbereiding voor de besprekingen met het Europees Parlement loopt (kwartaalrapportage JBZ-dossiers vierde kwartaal 2021).

Op 30 juni 2021 (32.317, MH) bereikte de Coreper een akkoord. De lidstaten kwamen onder meer overeen dat Europol een beperkte bevoegdheid krijgt om rechtstreeks persoonsgegevens te ontvangen van private partijen en om lidstaten te verzoeken gegevens bij private partijen op te vragen. Daarnaast behouden lidstaten de exclusieve bevoegdheid om signaleringen in het SIS te zetten. Om de informatie van derde landen in het SIS te zetten wordt een nieuwe soort informatieve signaleringen "in het belang van de Unie" gecreëerd. Naar verwachting neemt het Europees Parlement in oktober een standpunt in. Daarna kunnen de trilogen van start gaan.

Tijdens de JBZ-Raad van 7-8 juni 2021 (32.317, MF) lichtte het Voorzitterschap toe dat er de afgelopen tijd uitvoerig is gesproken over de diverse onderdelen van de verordening die aan herziening toe zijn. Het invoeren van gegevens in het Schengen Informatiesysteem (SIS) blijft een punt van aandacht. Een aantal lidstaten, waaronder Nederland, stelt dat deze verantwoordelijkheid bij de lidstaten moet blijven. Het Voorzitterschap zet zich in om nog in juni zoveel mogelijk onderdelen van de verordening af te sluiten.

Tijdens de informele JBZ-Raad van 28 en 29 januari 2021 (32.317, LV) vindt een gedachtewisseling plaats over het voorstel tot wijziging van de Europolverordening (COM(2020)796). Naar verwachting zet het Portugees voorzitterschap hiermee een eerste stap richting een Raadspositie op dit Commissievoorstel.

Op 9 november 2020 nam de Raad een resolutie aan over de toekomst van Europol.

In de databank EUR-Lex wordt de laatste stand van zaken in de Europese behandeling van het voorstel weergegeven.

Op 8 juni 2022 nam het Europees Parlement een wetgevingsresolutie aan over het voorstel betreffende het Schengeninformatiesysteem (SIS) (COM(2020)791).

Op 4 mei 2022 nam het Europees Parlement een wetgevingsresolutie aan over het voorstel voor wijziging van de Europolverordening (COM(2020)796).

Op 21 oktober 2021 besloot het Europees Parlement de onderhandelingen met de andere EU-instellingen te starten.

Het Europees Parlement heeft op 10 juli 2020 een resolutie aangenomen waarin het aangeeft dat een versterkt mandaat voor Europol "hand in hand moet gaan met passende parlementaire controle" en dat het "een prioriteit moet zijn Europol de bevoegdheid te verlenen een verzoek om opening van grensoverschrijdende onderzoeken in te dienen, met name in gevallen van ernstige aanvallen op klokkenluiders en onderzoeksjournalisten die een essentiële rol spelen bij de onthulling van corruptie, fraude, wanbeheer en andere wanpraktijken in de openbare en particuliere sector".

De commissie Burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken (LIBE) van het Europees Parlement behandelt het voorstel. De commissies Begroting (BUDG) en Begrotingscontrole (CONT) zijn aangesteld als adviescommissies. De commissie CONT besloot geen advies uit te brengen.

Deze voorstellen behoren tot de lijst van gemeenschappelijke wetgevingsprioriteiten van de drie EU-instellingen. Hiermee willen zij in 2021 aanzienlijke vooruitgang boeken.

In de databank OEIL van het Europees Parlement wordt de laatste stand van zaken in de behandeling van het voorstel weergegeven.

Op 6 april 2021 nam de Roemeense Senaat een resolutie aan over het voorstel over het toekennen aan Europol van aanvullende rechten met betrekking tot het Schengen Informatiesysteem (COM(2020)791).

De deadline voor het indienen van een subsidiariteitsbezwaar voor het voorstel over het toekennen aan Europol van aanvullende rechten met betrekking tot het Schengen Informatiesysteem (COM(2020)791) is 17 maart 2021.

De subsidiariteitsdeadline voor het verordeningsvoorstel over de samenwerking van Europol met private partijen is 30 maart 2021.

In de databank IPEX wordt de behandeling van het voorstel in de diverse (kandidaat) lidstaatparlementen weergegeven.

Op 26 oktober 2021 publiceerde de commissie Meijers, een onafhankelijke groep van experts die adviseert over Europees straf-, asiel-, migratie-, privacy, non-discriminatie en institutioneel recht, een reactie op het voorstel.