Behandelfase Eerste Kamer: behandeling in Eerste Kamer afgerond.

Europees

Op 1 juni 2011 heeft de Europese Commissie een herzien voorstel voor de onderhavige opvangrichtlijn gepubliceerd. Het voorstel en informatie daarover vindt u in dossier E110028

nationaal

Op 10 mei 2011 heeft de commissie besloten op 28 juni 2011 een mondeling overleg te voeren met de minister voor Immigratie & Asiel over onder meer het Gemeenschappelijk Asielstelsel. Hierbij wordt de reactie van de minister op de commissiebrief van 5 april 2011 betrokken.

document Europese Commissie

COM(2008)815, d.d. 4 december 2008

commissie Eerste Kamer

beleidsterreinen

verwante dossiers

Onderhavig voorstel maakt deel uit van de lijst met voorstellen die door de Tijdelijke Gemengde Commissie Subsidiariteitstoets in 2008 aan een toetsing worden onderworpen. Op 11 december 2008 heeft de TGCS advies gevraagd inzake subsidiariteit en proportionaliteit aan de vakcommissies van de Eerste en Tweede Kamer. Het advies van de JBZ-commissie van de Eerste Kamer werd op 27 januari 2009 verstuurd en diezelfde dag bood ook de vaste commissie voor Justitie haar advies aan. Op 5 februari 2009 heeft de TGCS een brief inzake het voorstel ter stemming voorgelegd aan beide Kamers. De Eerste Kamer heeft op 10 februari 2009 deze brief in de plenaire vergadering vastgesteld. De Tweede Kamer stemde op 12 februari 2009 in met deze brief die dezelfde dag werd verstuurd aan de Europese Commissie.

Oproep

Het parlement, i.c. de Tijdelijke Gemengde Commissie Subsidiariteitstoets (TGCS), nodigt iedereen uit commentaar te leveren op nieuwe Europese voorstellen. Kan het beter in Nederland geregeld worden? Willen we wel een Europese aanpak, maar gaat het voorstel te ver voor Nederland? Wat zijn de consequenties? Indien u binnen zes weken na publicatie van het voorstel door de Europese Commissie uw oordeel kenbaar maakt, dan kan uw reactie worden betrokken bij het advies van de TGCS aan beide Kamers. Gebruik daarvoor de reactieknop in het linker menu (een bestandje kunt u mailen naar europapoort@eerstekamer.nl).

Ook in een later stadium kan een meer inhoudelijke reactie ter kennisname van de vakcommissies worden gebracht en worden meegenomen in de dialoog tussen regering en parlement over het verloop van de onderhandelingen in Brussel. Uw reactie kan - tenzij men aangeeft daar bezwaar tegen te hebben - als 'commentaar derden' in de relevante dossiers worden geplaatst.

De commissie voor de JBZ-raad besloot op 24 mei 2011 dat zij de reactie van de minister van Immigratie & Asiel van 18 mei 2011 zal betrekken bij het geplande mondeling overleg van 28 juni 2011. Hierbij zal het herziene voorstel voor de Opvangrichtlijn betrokken worden.

Op 18 mei 2011 heeft de minister voor Immigratie en Asiel een brief gestuurd over het GEAS. De minister geeft aan dat de belangrijkste knelpunten in de onderhandelingen over de opvangrichtlijn de bepalingen betreffen omtrent detentie, het verruimen van de mogelijkheden tot het verrichten van arbeid door asielzoekers alsmede de hoogte van de verstrekkingen. Omdat er onvoldoende uitzicht was op een akkoord, heeft de Europese Commissie besloten een nieuw voorstel op te stellen. De Commissie consulteert daarbij verscheidene lidstaten (waaronder Nederland) en het Europees Parlement. Het nieuwe voorstel wordt voor de JBZ-raad van juni dit jaar verwacht.

Tijdens de vergadering van 10 mei 2011 constateerde de commissie dat de minister voor I&A niet voor de in de brief van 5 april 2011 gestelde reactietermijn heeft gereageerd. De commissie besloot om op 28 juni 2011 een mondeling overleg te plannen over het GEAS en asiel- en immigratiekwesties in den brede.

Op 5 april 2011 heeft de commissie voor de JBZ-Raad naar aanleiding van de bespreking van de geannoteerde agenda van de JBZ-Raad 11 en 12 april 2011 een brief gestuurd aan de minister voor Immigratie en Asiel over het Gemeenschappelijk Europees Asielstelsel (GEAS). De commissie verzoekt de minister in de brief om een overzicht van de stand van zaken te geven en daarbij in te gaan op alle voorstellen voor verordeningen en richtlijnen die onderdeel van het GEAS vormen (te weten: E090123, E090124, E090125, E090133a, E100007 en E100008).

De commissie heeft op 9 februari 2010 de brief van de staatssecretaris voor kennisgeving aangenomen.

De staatssecretaris van Justitie heeft op 2 februari 2010 mede namens de minister van SZW een brief aan de Eerste Kamer gestuurd inzake het EU-asielpakket.

Tijdens de vergadering van de commissie voor de JBZ-Raad van 24 november 2009 verzocht het lid Strik (Groenlinks) om bij het ministerie van Justitie te rappelleren in verband met het uitblijven van antwoorden op de brief van 23 september 2009.

De fracties van D66, PvdA en SP, alsmede de fractie-Yildirim sloten zich aan bij de inbreng van GroenLinks en deze vragen werden op 23 september 2009 per brief verstuurd aan de staatssecretaris van Justitie.

Het antwoord van de staatssecretaris werd tijdens de commissievergadering op 8 september 2009 besproken en gaf de fractie van GroenLinks aanleiding tot het stellen van nadere vragen in commissieverband, die op 22 september 2009 werden geagendeerd.

De commissie besloot op 16 juni 2009 dat de brief van het lid Strik (GroenLinks) met nadere vragen over het nieuwe EU-asielpakket namens de fracties van PvdA, GroenLinks en SP zullen worden gesteld en niet namens de commissie in zijn geheel. De staatssecretaris van Justitie heeft de vragen op 31 augustus 2009 per brief beantwoord.

Op 26 mei 2009 besloot de commissie de brief van de staatssecretaris van Justitie d.d. 7 mei 2009 inzake het EU-asielpakket in behandeling te nemen. Daarbij bleek er behoefte om aan de staatssecretaris nadere vragen voor te leggen. Hiertoe zal er een conceptbrief worden opgesteld.

Op 11 maart 2009 heeft de commissie voor de JBZ-Raad een brief aan de staatssecretaris van Justitie verstuurd, waarin zij een aantal vragen voorleggen naar aanleiding van de ontvangst van de BNC-fiche in onderhavig voorstel.

Op 3 maart 2009 heeft de fractie van Groenlinks een aantal vragen opgesteld naar aanleiding van het EU-asielpakket. De vragen zullen worden verspreid onder de commissie voor de JBZ-Raad om te bezien of zij als commissievragen kunnen worden gesteld.

Op 10 februari 2009 is het eindadvies van de TGCS door de Eerste Kamer plenair vastgesteld. Op 12 februari 2009 hebben de Voorzitters van beide Kamers de Europese Commissie bericht geen subsidiariteitsbezwaren te hebben gevonden ten aanzien van het voorstel.

Het advies van de vaste commissie voor de JBZ-raad werd op 27 januari 2009 vastgesteld en verstuurd aan de Tijdelijke Gemengde Commissie Subsidiariteitstoets (TGCS).

Tijdens een algemeen overleg met de staatssecretaris van Justitie op 20 mei 2009 stond onder andere het BNC-fiche behorend bij onderhavig voorstel op de agenda.

Op 27 januari 2009 bood de vaste commissie voor Justitie haar advies aan.

De Nederlandse regering oordeelt in het BNC-fiche positief over de rechtsgrondslag, subsidiariteit en proportionaliteit van het voorstel. De regering toont zich verheugd over het feit dat het merendeel van de voorgestelde wijzigingen aansluit bij de Nederlandse praktijk. Ten aanzien van de toegang tot de arbeidsmarkt wordt opgemerkt dat enige flexibiliteit voor de lidstaten behouden dient te blijven, met name voor de termijnen en de arbeidsvoorwaarden.

Voor de bepalingen rondom vreemdelingenbewaring dient volgens de regering meer aansluiting te worden gezocht bij andere richtlijnen. Daarnaast acht zij het niet wenselijk om bij voorbaat vreemdelingenbewaring voor minderjarigen volledig uit te sluiten, aangezien zich situaties zouden kunnen voordoen waarin dit wel nodig is.

Tenslotte hecht de Nederlandse regering eraan te benadrukken dat het in het belang van de veiligheid van alleenstaande minderjarige vreemdelingen niet wenselijk is om activiteiten te starten met het doel familieleden te traceren, indien daarbij contact wordt gelegd met de autoriteiten van het land van herkomst, zolang de asielprocedure niet is afgerond.

De meningen van de lidstaten omtrent het onderhavige voorstel liepen op diverse onderdelen uiteen. De belangrijkste knelpunten in de onderhandelingen betroffen de bepalingen omtrent detentie, het verruimen van de mogelijkheden tot het verrichten van arbeid door asielzoekers alsmede de hoogte van de verstrekkingen. Omdat er onvoldoende uitzicht was op een akkoord, heeft de Commissie besloten een nieuw voorstel op te stellen. Het voorstel en informatie daarover vindt u in dossier E110028

Onderhavig voorstel betreft een grootschalige herziening van de richtlijn inzake minimumeisen voor de opvang van asielzoekers uit 2003. De evaluatie van deze richtlijn, die de Europese Commissie in 2007 heeft uitgevoerd, heeft laten zien dat er nog voldoende ruimte is voor de verhoging en verbetering van beschermingsniveau's. De Commissie beoogt dan ook een aantal aanpassingen van de beschermingsniveau's door te voeren door middel van onderhavig voorstel. Daarnaast zal de richtlijn worden aangepast aan recentere Europese regelgeving, zoals de zogenoemde 'kwalificatierichtlijn' (2004/83/EG, zie E090119). Het voorstel is een van de maatregelen die worden getroffen in het kader van de tweede fase van de totstandkoming van het Gemeenschappelijk Europees Asielbeleid en vloeit mede voort uit het Asiel- en Migratiepact dat in oktober 2008 door de Europese Raad is vastgesteld.

De belangrijkste onvolkomenheid die de Europese Commissie heeft geconstateerd bij de uitvoering van de richtlijn uit 2003 is de te brede beleidsvrijheid die de lidstaten wordt geboden. Het hoofddoel van de richtlijn het verzekeren van adequate opvangvoorwaarden voor asielzoekers wordt hierdoor ondermijnd. Het betreft vooral de terreinen toegang tot arbeid, gezondheidszorg, mate en vorm van materiële opvangvoorwaarden, vrij verkeer van personen en behoeften van kwetsbare personen ( persons with special needs ). De Commissie stelt vast dat de in de richtlijn opgenomen beleidsvrijheid ook heeft geleid tot verschillende nationale opvangregimes, die de creatie van een 'level playing field' belemmert in de ruimte van opvangvoorwaarden in de gehele Unie.

In het voorstel worden de volgende nieuwe maatregelen geïntroduceerd:

• - 

  Werkingssfeer

De werkingssfeer van de richtlijn wordt uitgebreid tot personen die een aanvraag doen voor subsidiaire bescherming. Hiertoe wordt de richtlijn in overeenstemming gebracht met de kwalificatierichtlijn.

• - 

  Toegang tot de arbeidsmarkt

De Commissie acht het van belang dat asielzoekers toegang krijgen tot de arbeidsmarkt van de lidstaat waar zij verblijven. Dit voorkomt uitsluiting van de samenleving en komt de integratie van de betrokkene ten goede. Bovendien scheelt het in de kosten wanneer de betrokkene (gedeeltelijk) kan zorgen voor een eigen inkomen. De lidstaten worden verplicht te verzekeren dat een asielzoeker maximaal zes maanden na het indienen van zijn aanvraag toegang tot de arbeidsmarkt krijgt. Dit komt overeen met de periode die momenteel in Nederland wordt gehanteerd. Daarnaast mogen lidstaten niet onnodig beperkende maatregelen nemen om te voorkomen dat asielzoekers aan het werk gaan.

• - 

  Toegang tot materiële opvangvoorwaarden

Lidstaten worden verplicht de financiële ondersteuning die aan asielzoekers wordt verstrekt aan te passen aan het niveau van sociale bijstand dat wordt verstrekt aan eigen onderdanen. Bij het toewijzen van woningruimte dient rekening te worden gehouden met de individuele omstandigheden van de betrokkene, waaronder leeftijd, geslacht en specifieke behoeften van kwetsbaren. De toegang tot materiële opvangvoorwaarden dient in beginsel voor alle asielzoekers beschikbaar te zijn. Onder bepaalde voorwaarden mocht de toegang tot nog toe worden beperkt. Deze voorwaarden worden door het onderhavige voorstel aangescherpt en ingeperkt.

• - 

  Vreemdelingendetentie

Uitgangspunt van het voorstel is dat personen niet in detentie dienen te worden geplaatst om de enkele reden dat zij een verzoek tot internationale bescherming hebben ingediend. Er wordt daarom aansluiting gezocht bij de regels omtrent vreemdelingendetentie die zijn vastgelegd in de Aanbeveling van het Comité van Ministers van de Raad van Europa over detentiemaatregelen voor asielzoekers (Aanbeveling Rec(2003)5 van 16 april 2003). In elk geval dient sprake te zijn van noodzakelijkheid, proportionaliteit en een individuele beoordeling vooraleer tot vreemdelingendetentie kan worden overgegaan. Onbegeleide minderjarige asielzoekers mogen nooit worden opgesloten.

• - 

  Personen met speciale behoeften

Uit de evaluatie blijkt dat de behandeling van personen met speciale behoeften, waaronder gehandicapten, nog te wensen overlaat. De lidstaten dienen aanvullende maatregelen te nemen om te verzekeren dat de opvangcondities op deze personen zijn afgestemd.

• - 

  Rapportage

De rapportageplicht voor de lidstaten wordt gehandhaafd, opdat de Commissie nog beter dat voorheen kan toezien op de naleving van de richtlijn.

JBZ-raad 9-10 juni 2011 (agendapunt 1 en 2)

Naar verwachting zal de Commissie haar herziene voorstel (E110028) presenteren en vindt een eerste uitwisseling van standpunten plaats.

JBZ-Raad 11-12 april 2011 (agendapunt 5)

Het Voorzitterschap lichtte de stand van zaken van de totstandkoming van het GEAS toe.

De Commissie verklaarde dat er een belangrijk onderdeel van het asielpakket is afgerond met de goedkeuring van de wijziging van de richtlijn Langdurig Ingezetenen. Er wordt voortgang geboekt op de Kwalificatierichtlijn, maar volgens de Commissie staat er een aantal punten open die in de triloog met het Europees Parlement de komende weken besproken dient te worden. De Commissie erkende de inspanningen van het Voorzitterschap op de Dublinverordening, en hoorde het verzoek van de Raad aan om de Eurodacverordening uit te breiden met toegang voor rechtshandhavingsautoriteiten. Daarnaast wees de Commissie op de noodzaak van voortgang op beide dossiers, inclusief het urgentiemechanisme in de Dublinverordening, dat alleen onder strikte voorwaarden open zal staan voor lidstaten die volledig aan het asielacquis voldoen.

Ten behoeve van de JBZ-Raad van juni a.s. zal de Commissie haar gewijzigde voorstellen indienen op zowel de Procedure- als de Opvangrichtlijn.

JBZ-Raad 30 november en 1 december 2009 (agendapunt B3)

Het Voorzitterschap en de Commissie informeerden de Raad over de voortgang ten aanzien van de tweede fase van het Gemeenschappelijk Europees Asielstelsel (GEAS)

De Commissie gaf aan dat zij nu alle teksten heeft voorgelegd die nodig zijn voor de tweede fase van het GEAS, te weten het voorstel voor de aanpassing van de richtlijn Opvang, de verordeningen Eurodac en Dublin en de voorstellen voor aanpassing van de procedure- en kwalificatierichtlijnen. De vier de hoofdlijnen van de tweede fase worden gevormd door een verbeterd rechtskader, praktische samenwerking, solidariteit en de externe asieldimensie.

Enkele lidstaten, waaronder Nederland, uitten zich positief over de voorstellen voor aanpassing van de procedure- en kwalificatierichtlijnen. Reagerend op de inbreng van andere lidstaten, waarin werd aangegeven dat het overgrote deel van de asielzoekers misbruik maakt van de asielprocedure en dat de voorstellen pullfactoren vormen, stelde staatssecretaris Albayrak de retorische vraag of het GEAS het probleem is of de oplossing van het probleem. Zij gaf aan de nieuwe voorstellen zo te hebben begrepen dat ze beogen de procedures efficiënter te maken en dat zij nergens in de voorstellen doemscenario's heeft gelezen. De staatssecretaris noemde als concreet positief punt dat asielprocedures gemaximeerd worden tot zes maanden.

De Commissie was het met staatssecretaris Albayrak eens dat de voorstellen niet gekarikaturiseerd moeten worden: de Commissie heeft geen bepaling over gezinshereniging opgenomen in de kwalificatierichtlijn en meent dat bij duidelijk ongegronde verzoeken altijd een versnelde procedure mag worden gebruikt. Ten slotte bracht de Commissie het Pact in herinnering waarin de lidstaten zich hebben gecommitteerd om verder te gaan met harmonisatie.

Het Voorzitterschap concludeerde dat het debat duidelijk heeft gemaakt dat sprake is van politieke kernkwesties waar verder aan gewerkt moet worden.

JBZ-Raad 4 en 5 juni 2009 (agendapunt B1c)

Uit het verslag blijkt dat de voorzitter tijdens de openbare beraadslaging verslag deed van de voortgang van de onderhandelingen over alle voorstellen die deel uitmaken van het EU-asielpakket. Commissaris Barrot verwees naar de stemming die reeds heeft plaatsgevonden in het Europees Parlement. Na een lange discussie over de verschillende voorstellen bleek er overeenstemming te zijn om de voorstellen die betrekking hebben op EASO en Eurodac nog dit jaar te kunnen afronden. De onderhandelingen over de overige voorstellen lijken langer te gaan duren. Staatssecretaris Albayrak stelde dat het voorstel betreffende EASO prioriteit moet krijgen vanwege het belang van praktische samenwerking met betrekking tot de toepassing van het asiel-acquis in de lidstaten. Zij benadrukte dat Nederland geen voorstander is van tijdelijke opschorting van de Dublinverordening en dat moet worden vastgehouden aan de vastgestelde uiterste termijn 2012 voor een Gemeenschappelijk Europees Asielsysteem. Staatssecretaris Albayrak refereerde aan haar werkbezoek aan Griekenland, Malta en Cyprus en gaf aan dat de Europese Unie als geheel een bijdrage moet leveren aan de wereldwijde vluchtelingenproblematiek en dat het Europees Asielsysteem ook een antwoord dient te geven op de problemen van illegale immigratie. De voorzitter concludeerde dat de onderhandelingen over de voltooiing van een Gemeenschappelijk Europees Asielsysteem zullen worden voortgezet.

Uit de geannoteerde agenda blijkt dat dit voorstel een herziening betreft van Richtlijn 2003/9/EG tot vaststelling van minimumnormen voor de opvang van asielzoekers in de lidstaten (de opvangrichtlijn). De Commissie stelt voor op diverse onderdelen de opvangrichtlijn aan te passen. Thans is het agendapunt nog onderwerp van bespreking op het niveau van de Raadswerkgroep. Het Tsjechische voorzitterschap is voornemens de Raad te informeren over de stand van zaken bij de onderhandelingen. In de aanvullende geannoteerde agenda zal de Kamer hierover nader worden geïnformeerd.

Uit de aanvullend geannoteerde agenda blijkt dat onderhavige voorstel onderdeel uit maakt van het 'asielpakket' dat nog onderwerp van bespreking is in de desbetreffende Raadswerkgroep. In de Raad zal niet over onderdelen van het pakket worden onderhandeld. Het Tsjechische voorzitterschap is voornemens de Raad te informeren over de stand van zaken bij de onderhandelingen. Daarbij zullen de door het Europees Parlement aangenomen voorstellen ten aanzien van het asielpakket worden betrokken. Naar verwachting zal na deze presentatie door het voorzitterschap in de Raad een discussie worden gevoerd op hoofdlijnen.

In de databank EUR-Lex wordt de laatste stand van zaken in de Europese behandeling van het voorstel weergegeven.

Op 7 mei 2009 heeft het Europees Parlement een wetgevingsresolutie aangenomen ten aanzien van onderhavig voorstel. Het verslag van de commissie betreft o.a een pakket van EC-voorstellen voor een efficiëntere EU-asielstelsel en een betere bescherming van de rechten van de asielzoekers. Het eerste deel van het pakket van maatregelen betreft het verslag van de commissie, waarin het EP onderhavige voorstel van de Commissie in grote lijnen steunt, op het vlak van onder andere huisvesting, uitkering, vrijheid van verkeer en toegang tot werk.

Op 10 maart 2009 heeft het Europees Parlement een resolutie aangenomen waarin het onder andere de invoering van een Gemeenschappelijk Europees asielstelsel (CEAS) steunt en zich verheugt over het asielbeleidsplan van de Commissie, dat als routekaart voor de voltooiing van het CEAS dient.

Op 5 februari 2009 heeft het Europees Parlement een resolutie aangenomen naar aanleiding van de bezoeken van de LIBE-Commissie aan opvangcentra in de lidstaten voor illegale immigranten en asielzoekers.

In de databank OEIL van het Europees Parlement wordt de laatste stand van zaken in de behandeling van het voorstel weergegeven.

In de databank IPEX wordt de behandeling van het voorstel in de diverse (kandidaat) lidstaatparlementen weergegeven.

Op 27 november 2009 ontving de Eerste Kamer een brief van VluchtelingenWerk Nederland waarin zij mededelen verheugd te zijn met de commissievoorstellen inzake de aanpassingen van de procedure- en kwalificatierichtlijnen. VluchtelingenWerk Nederlanden ziet in de voorstellen enkele belangrijke en noodzakelijke verbeteringen.

Op 15 mei 2009 publiceerde Amnesty International een persbericht, waarin het zich onder andere ernstige zorgen maakt over een voorstel voor een Grieks presidentieel besluit. Het voorgestelde besluit zou de afschaffing betekenen van de tweede fase van de asielprocedures in Griekenland. Dit houdt in dat voor de asielzoekers wiens aanvraag afgewezen is, voor hen geen hoger beroep meer mogelijk zou zijn.

Op 13 mei 2009 ontving de Eerste Kamer een brief van Vluchtelingenwerk Nederland over ondermeer het onderhavige voorstel. In deze brief geven zij onder andere aan dat de opvangrichtlijn op een aantal punten verbetering behoeft.

De commissie Europese Zaken van het Oostenrijkse parlement heeft op 17 april 2009 een subsidiariteitsadvies vastgesteld voor het EU-asielpakket. De commissie komt tot de conclusie dat onderdelen van de voorstellen onvoldoende duidelijk zijn om een definitief oordeel te kunnen vellen, onder meer ten aanzien van de financiële gevolgen voor de lidstaten en de mogelijke gevolgen voor secundaire migratie. De algemene conclusie ten aanzien van de conformiteit met het subsidiariteitsbeginsel luidt dat lijkt te ontbreken voor onderdelen van het voorstel, waarbij in het bijzonder wordt gewezen op de regeling voor toegang tot de arbeidsmarkt en de hoogte van de uitkeringen voor migraten.

Op 18 maart 2009 heeft de Commissie Meijers een advies uitgebracht ten aanzien van onderhavig voorstel. Zo uitte ze onder andere haar bezorgdheid uit met betrekking tot de opvang. De Commissie Meijers twijfelt onder meer aan de afzonderlijke bepalingen inzake de opvang en procedures in de verschillende instrumenten. De Commissie Meijers is van mening dat de terugkeer richtlijn moet dienen als een algemeen instrument, aangezien de basisbepalingen over de opvang reeds zijn te vinden in deze richtlijn. De andere instrumenten dienen te verwijzen naar deze reeks gemeenschappelijke bepalingen en bevatten indien nodig enkel de specifieke afwijkingen.