E030196 - Mededeling De EU en de Verenigde Naties: kiezen voor multilateralisme
Voor de EU is internationale samenwerking een belangrijke voorwaarde voor de aanpak van de vele wereldwijde uitdagingen. Daarbij wordt het belang onderkend van een voortdurende ontwikkeling en verbetering van de instrumenten voor wereldwijd bestuur. Voor de actieve verbintenis tot effectief multilateralisme is het noodzakelijk dat de EU opnieuw haar steun uitspreekt voor het stelsel van de Verenigde Naties (VN). Op de Europese Raad van Götenburg (juni 2001) is benadrukt dat verbetering van de samenwerking met de VN en versterking van de Europese stem in de VN gewenst is. Hierbij wordt gedacht aan het serieus nemen van wereldwijde regels, andere landen helpen bij de implementatie en naleving van deze regels, actief betrokken zijn bij multilaterale fora en het bevorderen van een vooruitstrevende agenda.
In de onderhavige mededeling wordt bezien op welke manier de EU kan bijdragen tot een effectieve volging en implementatie van de multilaterale besluiten (ad A), hoe de samenwerking tussen de EU en de VN doeltreffender te maken (ad B) en in hoeverre het EU-optreden in de VN moet worden aangepast (ad C).
A: Twee doelstellingen worden hiervoor vastgesteld:
-
-de Europese capaciteit om het voortouw te nemen bij de ontwikkeling en implementatie van multilaterale instrumenten en verbintenissen versterken (o.a. proactieve rol op gebieden van politieke-, veiligheids- en mensenrechtenvraagstukken; hervorming VN stimuleren)
-
-de ondersteuning van de capaciteit van andere landen om hun verbintenissen effectief na te komen vergroten (implementatietekort opvullen; integreren van de VN-doelstellingen in het externe EU-beleid)
B: De laatste jaren is overleg en samenwerking tussen de VN en de EU geïntensiveerd. Nu bestaat de uitdaging erin dit bestaande samenwerkingskader uit te breiden naar andere gebieden, met name de internationale veiligheid en vrede. Daarbij moet gedacht worden aan o.a. verdieping van de dialoog over vredeshandhavingsoperaties; compatibele opleidingsnormen voor de mensen in het veld; mogelijke uitwisseling van personeel en de activiteiten op gebied van conflictpreventie en in (post-)crisissituaties systematisch coördineren met regionale organisaties.
C: Voor een verbetering van het EU-optreden in de VN worden drie aanbevelingen gedaan:
-
-een betere voorbereiding van EU-standpunten "stroomopwaarts"
-
-verbetering van EU-capaciteit inzake dialoog en uitoefening van invloed
-
-zorgen voor een doeltreffende koppeling met beleid waarover op EU-niveau reeds overeenstemming is bereikt.
Teneinde deze doelstellingen te realiseren heeft de Commissie in de onderhavige mededeling een "actieplan voor implementatie" opgenomen. Hierin staan de aanbevelingen genoemd met daarin uiteenlopende maatregelen voor implementatie voor de lange/korte termijn.
Behandelfase Eerste Kamer: gepubliceerd in Europees publicatieblad.
document Europese Commissie
COM(2003)526, d.d. 10 september 2003
commissies Eerste Kamer
beleidsterrein
De commissie Europese samenwerkingsorganisaties heeft in haar vergadering d.d. 16 december 2003 besloten de onderhavige mededeling onder de aandacht te brengen van de commissies voor Buitenlandse Zaken en Defensie.
De commissies voor Buitenlandse Zaken en Defensie hebben de onderhavige mededeling voor kennisgeving aangenomen.
Strikt genomen is de subsidiariteit- en proportionaliteittoets niet van toepassing aangezien het een mededeling betreft. Uitvoering van de praktische voorstellen (actieplan) vereist echter optreden van de verschillende instellingen/lidstaten of een gezamenlijk optreden. De Nederlandse regering maakt in fiche 3 voorbehouden ten aanzien van de eensgezinde vertegenwoordiging (op de lange termijn) in de Bretton Woods Instellingen en ten aanzien van gezamenlijk optreden in de VN-fondsen en programma's (moet afhankelijk zijn van de "fair-burden-sharing" in de bijdragen).
Multilateralisme is een bepalend principe van het buitenlands beleid van de EU. Aangezien internationale samenwerking essentieel is voor het kunnen inspelen op de talloze wereldwijde uitdagingen, heeft de EU een duidelijk belang bij ondersteuning van en voortdurende ontwikkeling en verbetering van de multilaterale instrumenten. Tegen de achtergrond van een sterk veranderde wereld zal in de komende periode de betrokkenheid van de EU met name bij de VN als spil van het multilaterale stelsel, medebepalend zijn voor de vraag of instituties die in de na-oorlogse periode tot stand zijn gekomen, in dezelfde vorm kunnen blijven fungeren als basis voor het internationale systeem.
De mededeling beoogt de mogelijkheden voor een verbeterde bijdrage van de EU tot het effectief functioneren van multilaterale instellingen in kaart te brengen. Hierbij wordt uitgegaan van wederzijds voordeel. Zowel de EU als de VN kunnen winnen bij een efficiëntere samenwerking. Bovendien kan de EU via een intern goed gecoördineerd optreden beter gebruik maken van de VN om haar eigen waarden te bevorderen.
Er wordt van uitgegaan dat de EU bij uitstek de capaciteit heeft om het voortouw te nemen bij de implementatie en ontwikkeling van multilaterale instrumenten. Daarnaast is de EU goed toegerust om andere landen te ondersteunen in hun capaciteit multilaterale verbintenissen na te komen. Hiertoe is een actieve EU-rol wenselijk op terreinen als vrede en veiligheid, armoedebestrijding en duurzame ontwikkeling. Deze behelzen onder meer een EU-inzet op VN-hervormingen, financiering voor ontwikkeling, geïntegreerde follow-up van diverse VN-toppen, vredesmissies, mensenrechten, terrorismebestrijding, grensoverschrijdende criminaliteit, vluchtelingen- en asielbeleid. De multilaterale beleidsdoelstellingen moeten ook vertaald worden naar het bilaterale EU-beleid t.o.v. derde landen.
Door middel van het aangaan van strategische partnerschappen met VN-organisaties (fondsen, programma's en Gespecialiseerde organisaties) en een verbeterde samenwerking bij vredes- en veiligheidskwesties kunnen de EU en de VN elkaars inspanningen versterken. Voor een effectief en geloofwaardig optreden van de EU in de multilaterale instellingen is van belang: eenheid van standpunten (geen "split votes"), efficiënte coördinatie tussen Brussel en New York/Genève, versterking van vertegenwoordigingen in bestuursorganen (o.a. van de Bretton Woods Instellingen), taakverdeling (geen overbelast voorzitterschap) en coördinatie van EU-kandidaturen in VN-lichamen. Voorts is het van belang dat de EU meer tijd inruimt voor de dialoog met ander regionale groepen om bredere steun voor standpunten te verwerven.
In de databank EUR-Lex wordt de laatste stand van zaken in de Europese behandeling van het voorstel weergegeven.
In de databank OEIL van het Europees Parlement wordt de laatste stand van zaken in de behandeling van het voorstel weergegeven.
In de databank IPEX wordt de behandeling van het voorstel in de diverse (kandidaat) lidstaatparlementen weergegeven.