Behandelfase Eerste Kamer: behandeling in Eerste Kamer afgerond.

nationaal

Bij de bespreking van de procedure van de mededeling over het 11e Europees Ontwikkelingsfonds (zie dossier E110088) op 13 december 2011 heeft de commissie BDO besloten om dit dossier over het EOF in het Meerjarig Financieel Kader te sluiten en de verdere ontwikkelingen van het EOF te volgen via het dossier over de mededeling over het 11e EOF (E110088). Tevens wacht de commissie het wetgevende voorstel over het 11e EOF met belangstelling af.

Op 28 september 2011 heeft de Tweede Kamercommissie voor Europese Zaken een brief gestuurd aan de regering met afspraken die zijn gemaakt tijdens een algemeen overleg op 27 september 2011 over het bijzondere politieke belang van het voorstel Verordening van de Raad tot bepaling van het Meerjarig Financieel Kader voor de jaren 2014-2020, COM(2011)398.

Europees

De Europese Commissie heeft op 7 december 2011 een mededeling gepubliceerd over het 11e Europees Ontwikkelingsfonds met een ontwerp intern akkoord voor het nieuwe EOF (zie dossier E110088).  

volledige titel

Mededeling Een begroting voor Europa 2020

document Europese Commissie

COM(2011)500, d.d. 29 juni 2011

commissies Eerste Kamer

beleidsterreinen

verwante dossiers

Bij de bespreking van de procedure van de mededeling over het 11e Europees Ontwikkelingsfonds (zie dossier E110088) op 13 december 2011 heeft de commissie BDO besloten om dit dossier over het EOF in het Meerjarig Financieel Kader te sluiten en de verdere ontwikkelingen van het EOF te volgen via het dossier over de mededeling over het 11e EOF (E110088). Tevens wacht de commissie het wetgevende voorstel over het 11e EOF met belangstelling af.

Tijdens een gezamenlijke vergadering van de commissies voor Buitenlandse Zaken, Defensie en Ontwikkelingssamenwerking (BDO), Europese Samenwerkingsorganisaties (ESO) en Financiën is op 27 september 2011 besloten de behandeling van dit dossier in de Tweede Kamer af te wachten.

Op 2 september 2011 hebben de ministers van Buitenlandse Zaken en Financiën en de staatssecretaris van Buitenlandse Zaken de kabinetsreactie op de voorstellen van de Europese Commissie voor het Meerjarig Fiancieel Kader van de EU voor de periode 2014-2020 aan de Kamers gestuurd (voor de uitgebreide reactie zie Standpunt Nederlandse regering ) .

De commissie voor Buitenlandse Zaken, Defensie en Ontwikkelingssamenwerking (BDO) heeft op 5 juli 2011 besloten de procedure aan te houden en deze opnieuw te agenderen in een gezamenlijke vergadering van de commissies voor BDO, Europese Samenwerkingorganisaties (ESO) en Financiën.

De commissie voor Buitenlandse Zaken, Defensie en Ontwikkelingssamenwerking (BDO) sprak op 5 juli 2011 over de procedure van de mededeling 'Een begroting voor Europa 2020'. De commissie BDO heeft uit het Wetgevings- en Werkprogramma 2010 van de Europese Commissie de toekomst van het EOF als prioritair dossier geselecteerd. Het huidige EOF loopt af in 2013 en in het WWP 2010 werd aangekondigd dat het EOF mogelijk zou worden opgenomen in de EU-begroting. 

Op 12 april 2011 heeft de Eerste Kamer een motie aangenomen waarin de regering wordt verzocht haar bijdrage aan het Europese ontwikkelingsbeleid in te zetten voor coördinatie van dit beleid, en tevens te pleiten voor verlaging van de Nederlandse bijdrage aan het Europees Ontwikkelingsfonds en overheveling naar andere efficiënte ontwikkelingssamenwerkingskanalen, en voorts tot opname van de EOF begroting in de gehele EU-begroting.

De commissies voor Buitenlandse Zaken en Europese Zaken hebben op 9 november 2011 een algemeen overleg gevoerd met de staatssecretaris van Buitenlandse Zaken over het ontwikkelingsbeleid van de EU. Het EOF kwam in dit overleg ter sprake. De Kamerleden vroegen onder meer of de staatssecretaris een suggestie had voor een manier waarop de Kamer de parlementaire controle over de EOF-middelen kan verbeteren. De staatssecretaris gaf aan dat zijn collega's en hij op dit moment bezig zijn met de bespreking over het nieuwe EOF. "We moeten proberen onze wensen zo veel mogelijk naar voren te brengen om vast te stellen wat we redelijke uitgaven vinden. Als het eenmaal is vastgesteld, komt het bij de Kamer terug en kan zij een eindoordeel vellen."

Op 28 september 2011 heeft de commissie voor Europese Zaken een brief gestuurd aan de staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, in afschrift aan de minister van Financiën, met afspraken die zijn gemaakt tijdens een algemeen overleg op 27 september 2011 over het bijzondere politieke belang van het voorstel Verordening van de Raad tot bepaling van het MFK voor de jaren 2014-2020, COM(2011)398.

Op 27 september 2011 vond er in de Tweede Kamer een Algemeen Overleg plaats over het MFK. Het overleg is bedoeld om afspraken te maken over de wijze waarop de regering de TK van informatie zal gedurende de (langdurige) onderhandelingen over de EU-meerjarenbegroting. Het parlementair behandelvoorbehoud vervalt na het AO.  

De staatssecretaris van Buitenlandse Zaken heeft de Tweede Kamer op 22 september 2011 een brief gestuurd over de wijze waarop de staatssecretaris de Kamer zal informeren over de voortgang van de onderhandelingen over het MFK. De staatssecretaris geeft aan dat de Raad Algemene Zaken (RAZ) als forum voor horizontale EU-aangelegenheden de politieke regie heeft in de onderhandelingen over het MFK. Dit onderwerp zal de komende anderhalf jaar naar verwachting voor nagenoeg iedere RAZ geagendeerd worden. Dit garandeert een regelmatige en structurele informatievoorziening aan de Kamer via de Algemene Overleggen voorafgaande aan de RAZ en de verslagen van de RAZ achteraf.

Op 15 juli 2011 hebben de minister en staatssecretaris van Buitenlandse Zaken vragen beantwoord over de Raad Buitenlandse Zaken van 18 juli 2011. De leden van de VVD-fractie hebben vragen gesteld over het EOF. Het kabinet zegt hierover dat de discussie in de Raad over de financiering van het extern optreden van de Unie is uitgesteld en dit najaar zal worden gevoerd. De kabinetsreactie op de consultatie 'What funding for EU external action after 2013? ' (zie dossier E100077) is op 7 februari 2011 naar de Tweede Kamer gestuurd (Kamerstuk 21501-04 nr. 121). De inzet van het kabinet zal in overstemming met deze brief zijn. 

Op 13 juli 2011 heeft de staatssecretaris voor Buitenlandse Zaken vragen beantwoord van de commissie Buitenlandse Zaken naar aanleiding van de geannoteerde agenda van de informele Ontwikkelingsraad van 14 en 15 juli 2011. Het verslag schriftelijk overleg is op 20 juli 2011 vastgesteld. De fracties van de VVD, het CDA en de SP stellen vragen over het EOF. De staatssecretaris geeft in zijn antwoorden onder meer aan dat het teleurstellend is dat de Europese Commissie in haar mededeling stelt dat de voorwaarden om het Europees Ontwikkelingsfonds in de EU-begroting te integreren (budgetteren) op dit moment nog niet zijn vervuld. Het voornemen van de Commissie om het budgetteren van het EOF vooralsnog niet in 2014 uit te voeren hangt samen met de ver uiteenlopende posities van de Lidstaten. Het Verenigd Koninkrijk is bijvoorbeeld tegen budgetteren omdat het van mening is dat het EOF in zijn huidige vorm goed functioneert

Uit de antwoorden van het kabinet blijkt dat er in de loop van 2012 een beleidsdoorlichting van de Inspectie Ontwikkelingssamenwerking en Beleidsevaluatie (IOB) zal verschijnen over Europese Ontwikkelingssamenwerking, waarbij de nadruk zal liggen op het EOF. Het kabinet wil dit onafhankelijke rapport afwachten alvorens zich in overleg met de Tweede Kamer een definitief oordeel te vormen over de gewenste hoogte van de Nederlandse bijdrage aan het EOF voor de periode 2014-2020.

De commissie voor Europese Zaken heeft op 30 juni 2011 besloten de Kamer te adviseren een behandelvoorbehoud te plaatsen op het wetgevende voorstel over het Meerjarig Financieel Kader (COM(2011)398). De Tweede Kamer heeft hier op diezelfde dag plenair mee ingestemd en een brief verstuurd aan de staatssecretaris van Buitenlandse Zaken om de regering op de hoogte te stellen van het behandelvoorbehoud. De commissie EUZA wil uiterlijk 29 september 2011 een algemeen overleg houden over het behandelvoorbehoud.

Op 2 september 2011 hebben de ministers van Buitenlandse Zaken en Financiën en de staatssecretaris van Buitenlandse Zaken de kabinetsreactie op de voorstellen van de Europese Commissie voor het Meerjarig Financieel Kader van de EU voor de periode 2014-2020 aan de Kamers gestuurd.

De reactie gaat in op verschillende voorstellen die de Commissie doet voor het nieuwe MFK. Wat betreft het Europees Ontwikkelingsfonds informeert het kabinet de Kamers dat het teleurstellend is dat de Commissie het EOF niet al vanaf 2014 wil integreren in de begroting. Het kabinet blijft hier principieel voorstander van. Budgettering vergt echter unanimiteit, die nu nog niet binnen bereik is. Gelijkgezinde lidstaten leggen - gezien het lastige krachtenveld - meer de nadruk op de voorwaarden waaraan het nieuwe EOF zou moeten voldoen, zoals het verbeteren van de parlementaire controle door het Europees Parlement en de noodzaak van budgetteren ná 2020.

Zoals het kabinet heeft aangegeven in het VSO met de Tweede Kamercommissie BZ over de geannoteerde agenda van de informele Ontwikkelingsraad verschijnt in de loop van 2012 een beleidsdoorlichting van de Inspectie Ontwikkelingssamenwerking en Beleidsevaluatie (IOB) waarbij de nadruk zal liggen op het EOF.

Op 5 juli 2011 heeft de Eerste Kamer een brief ontvangen van de staatssecretaris van Buitenlandse Zaken met de geannoteerde agenda van de informele Raad voor Ontwikkelingssamenwerking op 14 en 15 juli 2011. Er zal tijdens de informele Raad onder meer gesproken worden over de mededeling over de EU begroting (COM(2011)500) (zie voor de brief met geannoteerde agenda Behandeling Raad ).

De staatssecretaris stelt dat de Europese Commissie (EC) in de mededeling op hoofdlijnen ingaat op het instrumentarium ter uitvoering van het extern beleid. Tijdens de informele Raad zal een eerste gedachtewisseling plaatsvinden over de elementen uit de mededeling die betrekking hebben op de Europese ontwikkelingssamenwerking.

Nederland is voorstander van modernisering van het EU-ontwikkelingsbeleid. De Commissie moet zich richten op gebieden waar het internationaal verschil kan maken. Nederland heeft verder gesteld dat tegenover Europese inspanningen concrete verplichtingen moeten staan ten aanzien van het nakomen van internationale afspraken (onder meer op het gebied van migratie en terugkeerbeleid). De mededeling biedt aanknopingspunten om deze punten te realiseren. 

Het Europees Ontwikkelingsfonds (EOF) is nu een separaat, intergouvernementeel, fonds dat niet op de EU begroting staat. De EC stelt voor € 30 miljard te reserveren voor het EOF 11 (periode 2014-2020). Dit is een ruime reële stijging ten opzichte van het (huidige) EOF 10. Deze stijging verhoudt zich niet tot de door Nederland gewenste soberheid in Europese uitgaven en Nederland zal zich daar in de Raad dan ook tegen verzetten. Het is teleurstellend dat de EC in haar mededeling stelt dat de voorwaarden om het Europees Ontwikkelingsfonds in de EU-begroting te integreren in 2014 op dit moment nog niet zijn vervuld. Positief is wel dat de Commissie stelt dat er perspectief is op budgettering van het EOF in de toekomst en dat de Commissie het toezicht van het Europees Parlement op het EOF wil vergroten.

Het kabinet blijft van oordeel dat het Europees Ontwikkelingsfonds onder de Europese begroting moet worden gebracht. Daarmee vallen de middelen onder de democratische controle van het Europese Parlement, ontstaat er meer flexibiliteit en wordt de relatie met veel ACP-landen gemoderniseerd. Nederland zal tijdens de Raad opnieuw de kabinetspositie over de integratie van het EOF in de begroting toelichten. 

In de mededeling presenteert de Europese Commissie een voorstel voor de meerjarenbegroting voor 2014-2020. Het Meerjarig Financieel Kader (MFK) vertaalt de politieke prioriteiten van de Europese Unie voor minstens 5 jaar naar financiële termen. Het is niet zo gedetailleerd als een jaarlijkse begroting. De jaarlijkse begrotingen zijn wel gebaseerd op het MFK. Het Europees Ontwikkelingsfonds (EOF) is vooralsnog geen onderdeel van het Meerjarig Financieel Kader en de EU-begroting.

Het EOF financiert ontwikkelingshulp voor de ontwikkeling van de partnerlanden van de EU. Het is van oudsher gefinancierd buiten de EU-begroting om de bijzondere historische relaties te reflecteren die bepaalde lidstaten hebben met verschillende delen van de wereld.

Hoewel het EOF nu nog niet volledig geïntegreerd wordt in de begroting, houdt de Commissie rekening met toekomstige opname van het EOF in de EU-begroting. Om die reden zal de Commissie overwegen om de EOF verdeelsleutel dichterbij de verdeelsleutel te brengen die gebruikt wordt voor de EU-begroting. Dit bevordert tevens inzichtelijkheid in de absolute bedragen die aan ontwikkelingssamenwerking worden besteed. Ook wordt voorgesteld om de democratische controle van het EOF te verbeteren door dit in lijn te brengen met het Ontwikkelings- en Samenwerkingsinstrument (DCI), daarbij rekening houdend met de specifieke kenmerken van dit instrument. Dit wordt vastgelegd in de verordening die de EC naast de mededeling heeft gepubliceerd, (COM(2011)398) Verordening tot vaststelling van het meerjarig financieel kader voor de jaren 2014-2020.

In de tabel op pagina 6 van de mededeling die het Meerjarig Financieel Kader weergeeft is te zien hoeveel geld er gereserveerd wordt voor het EOF. In 2014 is er €3.271 miljoen gereserveerd voor de ACP-landen en €46 miljoen voor de Landen en Gebieden Overzee (LGO). In 2020 is dit respectievelijk €4.644 miljoen en €46 miljoen.

Naar verwachting zal de Raad Algemene Zaken zich op 15 november 2011 in een oriënterend debat buigen over het meerjarig financieel kader 2014-2020.

Uit het verslag van de Raad Buitenlandse Zaken (RAZ) van 12 september 2011 blijkt dat Nederland, met andere lidstaten, erop aan heeft gedrongen dat alle Europese uitgaven onder het MFK gebracht worden. Dit bevordert de transparantie en maakt een volledige belangenafweging mogelijk. De Commissie stelt echter voor om bepaalde uitgaven buiten het MFK te plaatsen.

Het voorzitterschap kondigde aan dat het op 20-21 oktober 2011 een conferentie organiseert over het MFK. Naast de RAZ-ministers en Europarlementariërs zullen daarvoor ook leden van nationale parlementen worden uitgenodigd.

Op 6 september 2011 heeft de Raad een document van het Voorzitterschap gepubliceerd met een overzicht van technische verduidelijkingen over de duur, structuur, de macro-economische aannames en de flexibiliteit van het MFK.

Tijdens de informele raad Algemene Zaken van 28 en 29 juli 2011 heeft een eerste discussie plaatsgevonden over het Meerjarig Financieel Kader (MFK). Een meerderheid van de aanwezigen ziet de voorstellen van de Europese Commissie als een goede basis voor verdere onderhandelingen aldus de Eurocommissaris belast met Financiële Programmering en Begroting.

De staatssecretaris van Buitenlandse Zaken heeft op 21 juli 2011 het verslag van de informele OS-Raad aan de Eerste Kamer gestuurd. Uit het verslag blijkt dat Nederland heeft aangegeven dat het een gemiste kans is dat de Commissie geen voorstellen heeft gedaan om het Europees Ontwikkelingsfonds (EOF) onder de begroting te brengen ('budgetteren'). Het EOF is nu een separaat, intergouvernementeel, fonds dat niet op de EU begroting staat. Nederland stelde dat door het EOF te 'budgetteren' de middelen onder de democratische controle van het Europese Parlement zouden vallen en dat bovendien daarmee meer flexibiliteit zou ontstaan en de relatie met de ACP-landen zou worden gemoderniseerd.

De meningen binnen de Raad liepen uiteen over dit onderwerp. Vooral het Verenigd Koninkrijk en de EC wezen op de risico's van budgettering. Zij stelden dat het EOF in de huidige vorm goed functioneert en het onderliggende Verdrag van Cotonou tot 2020 loopt. De lidstaten, die net als Nederland principieel voorstander zijn van budgettering, hebben zich er goeddeels bij neergelegd dat het EOF voorlopig een intergouvernementeel fonds zal blijven. Zij legden -gezien het lastige krachtenveld- meer de nadruk op de voorwaarden waaraan het nieuwe EOF zou moeten voldoen (gelijktrekken van de bijdragen aan het EOF met de BNI-sleutel; verbeteren van de parlementaire controle door het Europees Parlement; noodzaak van budgetteren ná 2020).

Tijdens de Raad Algemene Zaken op 18 en 19 juli 2011 gaf de Eurocommissaris belast met Financiële Programmering en Begroting gaf een korte presentatie van de voorstellen van de Commissie voor het nieuwe Meerjarig Financieel Kader (MFK) van de Unie voor de periode 2014-2020. Hij ging daarbij in op de voorgestelde omvang van het plafond, de belangrijkste elementen van de uitgaven en de Eigen Middelen.

Op 5 juli 2011 heeft de Eerste Kamer een brief ontvangen van de staatssecretaris van Buitenlandse Zaken met de geannoteerde agenda van de informele Raad voor Ontwikkelingssamenwerking op 14 en 15 juli 2011. In de geannoteerde agenda gaat de staatssecretaris onder meer in op de mededeling over de EU begroting van 2014-2020 en specifiek op het Europees Ontwikkelingsfonds. Hieruit blijkt dat het kabinet van oordeel blijft dat het Europees Ontwikkelingsfonds onder de Europese begroting moet worden gebracht.

In de databank EUR-Lex wordt de laatste stand van zaken in de Europese behandeling van het voorstel weergegeven.

Het Europees Parlement heeft op 14 juni 2011 een achtergronddossier gelanceerd over de EU-begroting. In dit dossier zal het laatste nieuws voorvloeiend uit de debatten over het lange termijn budget worden geplaatst.

In de databank OEIL van het Europees Parlement wordt de laatste stand van zaken in de behandeling van het voorstel weergegeven.

In de databank IPEX wordt de behandeling van het voorstel in de diverse (kandidaat) lidstaatparlementen weergegeven.

Het Instituut Clingendael heeft een website gemaakt over het Meerjarig Financieel Kader (MFK). In heldere taal wordt onder meer uitgelegd wat het MFK (op de website van Clingendael ook EU-begroting genoemd) is, hoe de procedure verloopt en hoe de huidige begroting eruit ziet. Er staat geen specifieke informatie op de website over het Europees Ontwikkelingsfonds.