Behandelfase Eerste Kamer: behandeling in Eerste Kamer afgerond.

nationaal

De dossiers over de Economische Monetaire Unie zijn betrokken bij de Algemene Europese Beschouwingen van 8 maart 2016 (zie ook E150029 en E150030).

Europees

Op 15 december 2015 besprak de raad Algemene Zaken de ontwerpconclusies over de voltooiing van Europa's Economische en Monetaire Unie, ter voorbereiding op de Europese Raad van 17 en 18 december 2015.

document Europese Commissie

, d.d. 25 juni 2015

commissies Eerste Kamer

beleidsterreinen

verwante dossiers

De dossiers over de Economische Monetaire Unie zijn betrokken bij de Algemene Europese Beschouwingen van 8 maart 2016 (zie ook E150029 en E150030).

Op 8 december 2015 heeft de besloten deskundigenbijeenkomst over de Economische Monetaire Unie plaatsgevonden.

Tijdens de vergadering op 13 oktober 2015 hebben de commissies voor Europese Zaken, Financiën en Economische Zaken de inhoud van de deskundigenbijeenkomst besproken.

In vervolg op de commissievergadering van 7 juli 2015 hebben de commissies voor Europese Zaken, voor Financiën en Economische Zaken in de vergadering van 22 september 2015 herhaald dat zij aspecten van het Five Presidents' Report 'Completing Europe's Economic and Monetary Union' desgewenst zullen betrekken bij de Algemene Politieke Beschouwingen, de Algemene Financiële Beschouwingen en/of de Algemene Europese Beschouwingen. Daarnaast hebben de commissies aangegeven voor wat betreft de institutionele aspecten van het rapport eveneens een hoorzitting/deskundigengesprek te willen organiseren.

De commissies Europese Zaken, Financiën en Economische Zaken hebben op 7 juli 2015 het Five Presidents' Report besproken. Het rapport kan door de fracties desgewenst bij de Algemene Politieke Beschouwingen, de Algemene Financiële Beschouwingen en/of de Algemene Europese Beschouwingen worden betrokken. Daarnaast werd besloten, mede in afwachting van een (op verzoek van de Tweede Kamer) nadere brief van de regering over onder andere de politiek-institutionele consequenties, het rapport opnieuw te agenderen voor behandeling op 22 september 2015. Deze brief werd op 28 augustus 2015 aan de Tweede Kamer gezonden.

Het pakket ter verdieping van de economische en monetaire unie is door de commissies Financiën, Economische Zaken en Europese Zaken als prioriteit geselecteerd uit het werkprogramma 2015 van de Europese Commissie. Naar verwachting zal op 7 juli 2015 de procedure voor behandeling van dit pakket besproken worden.

Op 2 december 2015 heeft de Tweede Kamer een Algemeen Overleg gevoerd over de algemene commissiemededeling over Stappen naar de voltooiing van de Economische Monetaire Unie (zie E150029).

Op 5 november 2015 hebben de commissies Financiën en Europese Zaken tijdens een algemeen overleg vragen gesteld aan de minister van Financiën over het Five Presidents' Report.

Naar aanleiding van de geannoteerde agenda van Raad Algemene Zaken van 14 september 2015 heeft de commissie EUZA op 9 september 2015 schriftelijke vragen gesteld aan de minister van Buitenlandse Zaken. In zijn reactie van 10 september 2015 laat de minister weten dat het kabinet in het algemeen geen voorstander is van een vastgelegd langetermijnpad voor ontwikkeling van de Economische Monetaire Unie (EMU). Tegemoetkomen aan de wensen van nationale parlementen door de versterking van de democratische legitimiteit wordt door het kabinet belangrijk gevonden. Zij hoopt dat op korte termijn vooral de coördinatie tussen de EU en de eurozonelanden goed zal zijn. Op de langere termijn verwacht zij een voorstel van de Europese Commissie om toe te werken naar één vertegenwoordiging. Verder onderstreept de minister het belang van het optimaal benutten van het huidige EMU raamwerk, implementatie van structurele hervormingen, verdiepen van de interne markt en het belang van beter bestuur in de lidstaten voor een sterke EMU.

Naar aanleiding van het verzoek van de commissie Europese Zaken van 2 juli 2015 heeft de minister van Buitenlandse Zaken op 28 augustus 2015 een brief gestuurd, mede names de minister-president en de ministers van Financiën en Economische Zaken, inzake het 'Vijf Presidentenrapport' over de EMU. De minister geeft onder meer aan dat de Tweede Kamer geïnformeerd dient te worden over de voorstellen van de Europese Commissie die de komende periode op onderdelen van de eerste fase van het rapport gepresenteerd zullen worden. Het kabinet onderschrijft de korte termijn focus van de plannen en hecht belang aan democratische legitimiteit, het behouden van het subsidiariteitsbeginsel en het tegemoetkomen van de wensen van nationale parlementen voor wat betreft het invoeren van nieuwe modaliteiten. Uiteindelijke appreciatie van het kabinet zal afhangen van concrete voorstellen van de Commissie. Om de vertegenwoordiging van de EMU effectiever te maken en fragmentatie tegen te gaan hecht het kabinet belang aan coördinatie tussen de EU- en eurozonelanden. Op de lange termijn ziet het kabinet de meerwaarde van versterkte externe vertegenwoordiging. In het rapport wordt tevens voorgesteld verschillende verdragen in te bedden in de EU-structuren. Omdat hiervoor verdragwijziging noodzakelijk is, wil het kabinet dit bij gelegenheid bezien in het licht van de bestaande afspraken.

Ter voorbereiding op de Raad Algemene Zaken van 23 en 24 juli 2015 heeft de commissie voor Europese Zaken een aantal vragen en opmerkingen voorgelegd aan de minister van Buitenlandse Zaken. Het verslag schiftelijk overleg is vastgesteld op 20 juli 2015. Het Five Presidents' Report wordt de komende periode in verschillende Raadsformaties besproken. Naar verwachting zal de Europese Commissie de komende maanden met voorstellen komen om elementen uit de in het rapport geschetste eerste fase op te pakken. Het kabinet ziet geen noodzaak tot het in wetgeving verankeren van het convergentieproces. Dit zou de nationale keuzevrijheid beperken.

Tijdens de procedurevergadering van de commissie Europese Zaken van 2 juli 2015 is de bewindspersonen verzocht om voor het einde van het zomerreces de Tweede Kamer een brief te sturen. In deze brief, die een aanvulling is op de reeds ontvangen kabinetsappreciatie, zal worden ingegaan op de appreciatie en de politiek-institutionele consequenties van de in het Five Presidents rapport geschetste visie. Daarnaast dient ook de wenselijkheid en de vormgeving van de oprichting van een zogenaamde 'EU treasury' te worden uiteengezet. Dit alles zal besproken worden tijdens de procedurevergadering van 2 september 2015 .

Ter voorbereideing op de Raad Algemene Zaken (RAZ) van mei werd op 19 mei 2015 een schriftelijk verslag vastgesteld waarin diverse fracties vragen stelden over de Economische en Monetaire Unie (EMU) en het onderhavige rapport.

De commissie Financiën van de Tweede Kamer heeft het pakket verdieping van de economische en monetaire unie ook als prioriteit geselecteerd uit het werkprogramma 2015 van de Europese Commissie.

Op 25 juni 2015 stuurde de minister van Buitenlandse Zaken, mede namens de minister-president en de ministers van Financiën en Economische Zaken, een brief waarin wordt stilgestaan bij de achtergrond, de belangrijkste voorstellen en het vervolgtraject van het rapport. Volgens het kabinet zou de focus van het rapport moeten liggen op drie speerpunten. Ten eerste, moderne economieën door structurele hervormingen. Ten tweede, verdieping van de interne markt. Ten derde, kwalitatief hoogwaardig en betrouwbaar openbaar bestuur in de lidstaten via een Better Governance Agenda. In grote lijnen kan het kabinet zich vinden in de voorstellen die het rapport poneert voor de korte termijn. Nederland is echter geen voorstander van een vastgelegd lange termijn pad voor ontwikkeling van de EMU. Eerst moet bezien worden hoe de EMU binnen de huidige kaders kan worden verstrekt voordat nut en noodzaak van verdergaande stappen op de lange termijn worden bezien.

Op 8 juni 2015 stuurde de minister van Buitenlandse Zaken, mede namens de minister-president en de ministers van Financiën en Economische Zaken, de Nederlandse schriftelijke inbreng aan inzake het 'Four Presidents Report' over de toekomst van de Economische en Monetaire Unie. De lidstaten zijn in verschillende stadia geconsulteerd en Nederland heeft zich ingezet voor tijdige publicatie van het rapport opdat nationale parlementen zich over de inhoud kunnen buigen. In de bijlagen bij deze brief wordt informatie gedeeld over de Nederlandse schriftelijke inbreng, bestaande uit een reactie op de vragen uit de 'Analytical Note' van de Commissie getiteld 'Preparing for Next Steps on Better Economic Governance in the Euro Area' d.d. 12 februari 2015, alsmede een non-paper inzake 'Better Governance'.

Het rapport "De voltooiing van Europa's Economische en Monetaire Unie" bevat plannen van de vijf voorzitters (voorzitter Europese Commissie, voorzitter Eurotop, voorzitter Eurogroep, president van de Europese Centrale Bank en de voorzitter van het Europees Parlement) om de Europese Monetaire Unie (EMU) te versterken. Deze versterking is noodzakelijk voor een stabiele eurozone, die meer groei, banen en welvaart op kan leveren voor EU-burgers. Vanaf 1 juli 2015 moet de EMU verdiept worden, zodat zij uiterlijk tegen 2025 voltooid is. Om tot deze voltooiing te komen, stellen de voorzitters maatregelen voor die in drie fasen uitgevoerd moeten worden.

In de eerste fase, die loopt van 1 juli 2015 tot 30 juni 2017, moet de stap gezet worden naar een economische unie van convergentie. Hiertoe zal de oprichting van een eurozonesysteem van autoriteiten voor concurrentievermogen behoren, naast het versterken van de tenuitvoerlegging van de procedure voor macro-economische onevenwichtigheden, het leggen van nadruk op werkgelegenheid en het versterken van de coördinatie van economische beleid binnen een Europees Semester nieuwe stijl. Daarnaast zal in deze fase een Europees depositogarantiestelsel gelanceerd worden als herverzekeringssysteem voor de nationale stelsels.

In de eerste fase dienen ook de stappen gezet te worden om tot een begrotingsunie te komen. De vijf voorzitters stellen voor een adviserende Europese Budgettaire Raad op te richten. Deze Raad wordt belast met de coördinatie van de nationale begrotingsraden.

Voorts staat de versterking van de parlementaire betrokkenheid op zowel nationaal als internationaal niveau op de planning in de eerste fase, in het bijzonder de landenspecifieke aanbevelingen, de nationale hervormingsprogramma's en de jaarlijkse groeianalyse. Er moet tevens een gezamenlijke externe EMU-vertegenwoordiging komen, en de rol van de Eurogroep moet versterkt worden.

In de tweede fase moet de voornoemde convergentie een bindend karakter krijgen door middel van wetgeving. Een witboek, dat in het voorjaar van 2017 wordt uitgebracht, dient hiervoor als basis. Tevens moet een zogenaamde eurozone-thesaurie opgericht worden in deze fase. Deze is noodzakelijk, aangezien steeds meer besluiten in de eurozone op Europees niveau genomen worden.

In de derde fase is de EMU voltooid. Zij moet dan stabiel en welvarend zijn en tevens aantrekkelijk zijn voor lidstaten die zich bij haar zouden willen aansluiten.

Het College van Commissarissen heeft op 21 oktober 2015 een maatregelenpakket aangenomen heeft waarmee de eerste fase voor het verdiepen van de Economische Monetaire Unie van start gaat. Het pakket wil de externe presentatie van het euro-gebied aanpakken door één vertegenwoordiger (president van de Eurogroep) aan te merken in het IMF als woordvoerder voor de euro, een Financiële Unie creëren, het Europees Semester vernieuwen en de instrumenten voor economisch bestuur verbeteren.

De follow-up maatregelen die uit het maatregelenpakket voortkomen zijn:

• - 

  Een mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement over de Economische Monetaire Unie, COM(2015)600
• - 

  Een aanbeveling van de Raad over de totstandkoming van nationale besturen voor concurrentievermogen (National Competitiveness Boards) binnen de Euroregio, COM(2015)601
• - 

  Een mededeling van de Commissie voor een stappenplan naar een meer consistente externe vertegenwoordiging van het eurogebied in international fora, COM(2015)602
• - 

  Een Raadsbesluit met maatregelen om te komen tot een meer uniforme vertegenwoording van het eurogebied in het IMF, COM(2015)603

Op 15 december 2015 besprak de raad Algemene Zaken de ontwerpconclusies over de voltooiing van Europa's Economische en Monetaire Unie, ter voorbereiding op de Europese Raad van 17 en 18 december 2015.

Op 6 december 2016 heeft de Europese Commissie bij de Ecofinraad meer informatie over de follow-up van het Vijf Presidentenrapport gegeven. Er zal naar verwachting in maart 2017 een witboek gepubliceerd worden waarin de Europese Commissie ingaat op de de vorderingen die zijn gemaakt met de eerste fase die is beschreven in het Vijf Presidentenrapport en hervormingen uiteenzetten die zien op de tweede fase van het rapport.

Tijdens de vergadering van de ECOFIN-raad op 10 november 2015 zijn de follow-up maatregelen van het rapport van de vijf presidenten gepresenteerd door de Europese Commissie en heeft een eerste gedachtewisseling hierover plaatsgevonden. Lidstaten kregen de gelegenheid een eerste reactie te geven op het pakket.

De Europese Raad heeft tijdens haar vergadering op 15 en 16 oktober 2015 het 'Vijf Presidentenrapport' in het kader van de Economische Monetaire Unie besproken waaruit blijkt dat een meerderheid van de lidstaten graag ziet dat de korte termijn maatregelen in het rapport snel uitgevoerd kunnen worden. Binnenkort zullen er voorstellen gepresenteerd worden door de Europese Commissie met betrekking tot de korte termijn, zoals omschreven in het Five President's rapport.

Tijdens de Raad voor de Werkgelegenheid, Sociaal Beleid, Volksgezondheid en Consumentenzaken van 5 oktober 2015 hebben ministers aangegeven de sociale dimensie van de EMU te willen verdiepen. Zij benadrukten dat de bestaande instrumenten in het Europees Semester hiervoor gebruikt zouden moeten worden.

Op 11 en 12 september 2015 kwam de informele Ecofinraad bijeen om onder andere het 'Vijf Presidentenrapport' uitvoerig te bespreken. De discussie richtte zich voornamelijk op de lange termijn aspecten van het rapport. De Raad heeft de Commissie verzocht een tijdlijn voor te bereiden. De Commissie heeft aangegeven een eerste pakket voor te stellen die 'de algemene voorstellen zal benadrukken' rond midden oktober 2015.

Op 12 september 2015 heeft de Eurogroep kort de EMU besproken.

Het 'presidenten rapport' van de vijf voorzitters van de EMU (ECB, Eurozone Top, Eurogroep, Europese Commissie en Parlement) is besproken tijdens de informele Raad Algemene Zaken op 23 en 24 juli 2015. Op hoofdlijnen zijn de lidstaten het eens over de inhoud van fase 1 voor het versterken van de Economische Monetaire Unie. Deze fase bestaat uit het versterken van het concurrentievermogen, het stimuleren van de strucurele convergentie, het bereiken en behouden van een verantwoordelijk fiscaal beleid op nationaal en EU-niveau, en het versterken van de democratische verantwoordingsplicht. In de tweede fase voorziet het plan van verdergaande maatregelen voor voltooiing van de EMU. Over de nut en noodzaak van deze fase ontstond discussie binnen de Raad. De lange termijn visie voor het realiseren van de EMU onderschrijft Nederland in beginsel niet.

Tijdens de Raad Economische en Financiële Zaken van 13 en 14 juli 2015 is stilgestaan bij de bespreking van het rapport in de Europese Raad. Er is gesproken over de maatregelen op de korte termijn. Hervormingen dienen zowel op nationaal als op Europees niveau plaats te vinden.

Het rapport is gepresenteerd tijdens de Europese Raad van 25 en 26 juni 2015. De voorzitter van de Europese Raad constateerde dat de vijf presidenten weliswaar het rapport getekend hebben, maar niet noodzakelijkerwijs alle specifieke punten uit het rapport onderschrijven. De Europese Raad nam kennis van het rapport en heeft de Raad van Ministers de opdracht gegeven het rapport spoedig nader te bestuderen.

Het kabinet laat in de geannoteerde agenda weten dat zij wil dat het rapport zich richt op een focus op moderne economieën door structurele hervormingen, verdieping van de interne markt en kwalitatief hoogwaardig en betrouwbaar openbaar bestuur in de lidstaten. Voor het kabinet staat naleving van bestaande EMU afspraken voorop; daarvoor moet op korte termijn het bestaande raamwerk optimaal worden benut. Dit standpunt is onder meer vervat in schriftelijke bijdragen in het kader van consultaties met de lidstaten over het rapport. Deze schriftelijke bijdragen zijn gedeeld in een een brief van de Minister van Buitenlandse Zaken, mede namens de Minister-President en de Ministers van Financiën en Economische Zaken van 8 juni 2015 (zie paragraaf standpunt Nederlandse regering).

De Raad Algemene Zaken heeft op 19 mei 2015 nog de voortgang van het 'Four Presidents Report' over de toekomst van de EMU besproken. Zoals verwacht was er voor deze bespreking nog geen conceptrapport beschikbaar. De Nederlandse regering onderstreepte met andere lidstaten het belang van het vroegtijdig ter beschikking stellen van het eindrapport opdat lidstaten en nationale parlementen hier in aanloop naar de Europese Raad een mening over kunnen vormen. Tussen lidstaten bestaan verschillen van inzicht over de mate waarin het rapport ook een pad moet schetsen voor ontwikkeling van de EMU op de lange termijn. Ook de regering benadrukte zijn inzet op structurele hervormingen en begrotingsconsolidatie, verdieping van de interne markt en kwalitatief hoogwaardig en betrouwbaar openbaar bestuur in de lidstaten (Better Governance). Ook gaf de regering aan dat op korte termijn het bestaande EMU raamwerk optimaal zou moeten worden benut om nakoming van de EMU afspraken te bevorderen aldus het verslag van deze raad.

Tijdens de reguliere Europese Raad en de Eurozonetop van 23-24 oktober 2014 werd de de aandacht in het bijzonder gevestigd op de noodzaak voor nauwere coördinatie van economische beleid, om goed functioneren van de Economische Monetaire Unie te garanderen. De Voorzitter van de Commissie, in nauwe samenwerking met de Voorzitters van de Eurozonetop, de Eurogroep en de ECB, werd opgeroepen op om vervolgstappen voor te bereiden op beter economisch bestuur in de Eurozone.

Het Europees Parlement heeft op 15 juni 2016 een analyse uitgebracht met een overzicht van de genomen stappen en geplande voorstellen voor het verstevigen van de Economishe Monetaire Unie.

De commissie Financiën van het Zweedse parlement heeft een verklaring afgegeven over het rapport 'Completing Europe's Economic and Monetary Union', oftewel het Five Presidents' Report.

Het Europees Parlement heeft op 18 december 2015 een notitie gepubliceerd met links naar commentaren, studies en rapporten van think tanks en onderzoeksinstituten over de Economische Monetaire Unie.