Het voorstel van minister Donner (CDA, justitie) om het toezicht op gevangenissen te veranderen, is op sterke tegenstand gestuit in de Eerste Kamer. Zowel de regeringsfracties van CDA en VVD als oppositiefracties van PvdA, GroenLinks en SP verzetten zich dinsdag 5 september tegen het schrappen van de toezichtstaak van de Raad voor strafrechttoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) omdat er al in toezicht is voorzien bij de Inspectie voor de Sanctietoepassing (ISt) van het ministerie van Justitie. Ondanks deze forse weerstand tegen dit onderdeel van het wetsvoorstel, dient dit voorstel aanvaard te worden wil de Raad niet per 1 oktober aanstaande ophouden te bestaan. De Kamerleden zochten in het debat naar het maximaal mogelijke om de toezichtstaak van de Raad veilig te stellen.
Onafhankelijkheid twijfelachtig
De senatoren mevrouw Tan (PvdA), Van de Beeten (CDA), De Graaf (VVD), Holdijk (SGP), mevrouw De Wolff (GroenLinks) en Kox (SP) wezen er in verschillende bewoordingen op dat hierdoor de onafhankelijkheid van het toezicht op de wijze van tenuitvoerlegging van vrijheidsstraffen, vrijheidsbeperkende straffen, vrijheidsbenemende straffen en vrijheidsbeperkende maatregelen twijfelachtig wordt. Het voorstel van de minister zou ook in strijd met Europese regels op dit punt zijn. Het voorstel voorziet in de definitieve instelling van de RSJ. De taken op het gebied van rechtspaak en advies blijven ongewijzigd, maar het toezicht verdwijnt uit het takenpakket.
De minister verzette zich vierkant tegen elke mogelijkheid om de RSJ een toezichthoudende taak te laten behouden. Met twee toezichthoudende instanties valt niet te werken, gaf de minister te verstaan. Hij hield de Eerste Kamer voor dat eerder is gekozen voor oprichting van een ISt bij het ministerie en dat de consequentie hiervan is dat de RSJ haar toezichthoudende taak verliest.
Over het punt van de onafhankelijkheid zei Donner, dat men niet moet uitgaan van de stelling dat organen van de overheid per definitie afhankelijk zijn van de overheid. Hij verwees naar de rechtspraak. Ook rechters zijn onafhankelijk, al betaalt de overheid hun salaris. Volgens de ministers gaan rapporten van de ISt ongecensureerd naar de volksvertegenwoordiging, al kan de minister er wel zijn commentaar bij leveren.
Lokale commissies van toezicht
Senator De Graaf (VVD) vreesde dat de wel te handhaven lokale commissies van toezicht 'in de lucht' gaan hangen, omdat zij niet meer kunnen terugkoppelen naar een landelijk opererende onafhankelijke toezichthouder als de RSJ.
Minister Donner kwam de Kamer tegemoet door in zijn antwoord de RSJ nieuwe stijl een 'stimulerende en versterkende rol' toe te delen in haar contacten met de lokale commissies. In antwoord op een vraag van senator Van de Beeten zei Donner dat de RSJ ook zonder meer toegang heeft tot gevangenissen en andere instellingen om onderzoek te doen. Ook zou de Raad in een adviserende rol de Inspectie kunnen bijstaan in zijn toezichtstaak.
De Kamer zal op 12 september aanstaande de behandeling van het wetsvoorstel afronden, waarbij de minister beziet of hij voordien nog een nadere verduidelijking op schrift zal stellen van de rol die de Raad kan spelen versus de lokale commissies van toezicht en de Inspectie.
Deel dit item: