De Eerste Kamer heeft op dinsdag 27 maart 2007 na een debat met de ministers Hirsch Ballin van Justitie en Verburg van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit niet zonder slag of stoot ingestemd met vernieuwing van het pachtrecht. Op verzoek van de CDA-fractie werd de behandeling geschorst en werd stemming over het voorstel uitgesteld in afwachting van een advies van regeringscommissaris Burgerlijk Wetboek, P. Neleman. De CDA-fractie vindt dat er duidelijkheid moet komen over het overgangsrecht bij inwerkingtreding van de nieuwe pachtregels. Procedures betreffende de beëindiging van pacht die zijn aangespannen voordat de nieuwe regels golden zouden volgens het oude recht behandeld moeten worden. Minister Hirsch Ballin zegde toe dat hij de regeringscommissaris snel om een advies zal vragen. Als de problemen die de CDA-fractie signaleerde inderdaad bestaan zou hij met een wetswijziging komen. Snelheid is geboden, omdat de regering de nieuwe pachtregels uiterlijk 1 oktober 2007 in werking wil stellen. Dit houdt verband met het aflopen van twaalfjarige pachtcontracten inzake los land.
Fundamentele herziening
Er was wel algemene instemming in de senaat met het voorstel de pacht als een bijzondere vorm van huur onder te brengen in het Burgerlijk Wetboek en een punt te zetten achter de aparte Pachtwet, die sinds 1937 bestaat. De fracties van VVD, CDA en SGP/CU hadden kritiek omdat de liberalisering die nu wordt doorgevoerd in hun ogen niet ver genoeg gaat. Deze fracties drongen aan op een meer fundamentele herziening om de posities van verpachters te versterken. Alleen dan zou niet steeds minder, maar juist meer grond in pacht kunnen worden uitgegeven. PvdA en SP in de senaat verwachtten juist van het nieuwe kabinet dat het nog wat minder liberaliseert en nog wat meer de pachter van grond beschermt.
Toezegging
De ministers Hirsch Ballin en Verburg zegden toe dat zij over ongeveer vier jaar de nieuwe regels zullen evalueren. Dan zullen zij komen met aanbevelingen om verder te liberaliseren of niet. Ook wordt dan bekeken hoe bedrijfsgebouwen als bijvoorbeeld kassen op verpachte grond behandeld moeten worden.
Leeftijdsgrens
Kritiek hadden CDA, VVD en SGP/CU ook op het door een amendement van de Tweede Kamer schrappen van de leeftijdgrens van 65 jaar in het pachtrecht. Nu kan een verpachter verlenging van de pacht weigeren met een beroep op de overschrijding van deze leeftijdsgrens door de pachter. Volgens senator Holdijk (SGP/CU) werkt het schrappen van de leeftijdgrens vergrijzing in de hand en werkt het belemmerend voor jonge boeren die willen pachten.
Verliezers
Namens de CDA-fractie schetste senator Wagemakers de huidige situatie. Het areaal pachtgrond in Nederland neemt steeds verder af en is in de afgelopen veertig jaar gehalveerd. Dit komt volgens het CDA omdat de voorwaarden voor het verpachten van grond leiden tot een forse waardevermindering. De bescherming die de Pachtwet aan de pachter beoogt te bieden is te ver doorgeschoten, zei Wagemakers. Volgens de CDA-fractie is een situatie ontstaan met alleen maar verliezers. Er is veel geld beschikbaar voor beleggingsdoeleinden, terwijl het instituut pacht als financieringsinstrument van de landbouw langzaam aan het verdwijnen is, zei Wagemakers.
Ook maakte deze fractie zich tot tolk van de door prof. mr. Snijders gesignaleerde fouten in de wet en verzocht de regering deze op korte termijn te corrigeren. Senator Holdijk sloot zich hier namens SGP/CU bij aan.
Zorgen
Ook Holdijk maakte zich zorgen over het voortbestaan van het instituut pacht. Hij zei dat in 1959 nog 52 procent van alle cultuurgrond in Nederland verpacht was. In 1998 was dit aandeel afgenomen tot 28 procent. Een versoepeling van de Pachtwet in 1995 heeft de daling niet gekeerd. Volgens senator Holdijk gaat het in de huidige omstandigheden niet meer allereerst om een belangentegenstelling tussen pachters en verpachters. In het belang van de landbouw moet er een fundamentele herziening komen van het pachtrecht in de geest van wat de commissie Leemhuis in 2000 heeft bepleit. Aan marktconforme pachtprijzen is niet te ontkomen, oordeelde senator Holdijk.
Commissie Leemhuis
De SP in de Tweede Kamer is tegen het nieuwe pachtrecht. Senator Kox kondigde aan dat zijn fractie ook tegenstemt als de regering pachters niet meer in bescherming neemt. PvdA-fractievoorzitter Noten die zijn fractiespecialist Rabbinge verving herinnerde aan de zegeningen van de Pachtwet uit 1958 met de handtekeningen van de PvdA-ministers Samkalden (Justitie) en Vondeling (Landbouw). Hij zei dat de PvdA pacht altijd heeft gezien als een middel tegen speculatie met grond. Mede daarom stemde hij ermee in dat de regering lang niet alle voorstellen van de commissie Leemhuis in het rapport 'Ruimte voor pacht' heeft overgenomen en van de PvdA mag het nog wel wat minder liberaal. Volgens Noten ligt nog teveel nadruk op landbouw en te weinig op natuurbehoud en beheer. Minister Verburg weigerde een verzoek van de PvdA, gesteund door de SP, om met een notitie over pacht in relatie tot natuurbeheer te komen. De minister zei dat de natuurorganisaties al volop hebben ingesproken bij het opstellen van de nieuwe pachtregels en dat zij ook bij de evaluatie weer aan bod komen.
Deel dit item: