In de Eerste Kamer is dinsdag 6 november kritisch gereageerd op het wetsvoorstel dat voorziet in de invoering van een verplicht eigen risico van 150 euro in de zorg voor iedereen in plaats van de no claim teruggave die 1 januari 2005 onder het vorige kabinet is ingevoerd (31.094). Op 13 november wordt er hoofdelijk gestemd. Dan komt ook een motie in stemming van de PvdA, het CDA en de SGP (mede namens de ChristenUnie), waarin wordt aangedrongen op meer solidariteit met chronisch zieken en gehandicapten. Minister Klink (CDA, volksgezondheid) reageerde tegemoetkomend op de motie. Hij beloofde zijn uiterste best te doen al in 2008 aan enkele wensen van CDA, PvdA en CU tegemoet te komen.
Motie
De motie geeft aan dat het systeem van eigen risico en eigen bijdragen in de zorg zal worden verfijnd. Volgens de motie moet bij de verfijning van het stelsel de mogelijkheid van inkomensafhankelijkheid van eigen bijdragen / eigen risico worden betrokken, zoals in het verleden bij het zogenoemde IZA-model werd gehanteerd. Ook willen de coalitiepartners dat wordt bekeken of het eigen risico in de toekomst voor mensen met structureel hoge en onvermijdbare Zorgkosten vanaf een hoger bedrag kan beginnen in plaats van aan de voet. In 2008 willen CDA, PvdA en CU volgens de motie een compensatie voor het eigen risico voor zoveel mogelijk chronisch zieken en gehandicapten. De minister zei dat hij dit "zo mogelijk al in 2008" zal doen.
Compensatie chronisch zieken
In elk geval krijgt al een groot deel van de chronisch zieken en gehandicapten een compensatie van 47 euro in 2008 naast de premievermindering met 103 euro. Bij elkaar is dit 150 euro precies het bedrag van het eigen risico. De coalitie vindt dat chronisch zieken en gehandicapten door invoering van een eigen risico in de zorg niet op extra kosten gejaagd mogen worden.
Oppositie
De grootste oppositiepartij VVD en de linkse oppositiepartijen SP, GroenLinks en de Partij voor de Dieren bleven tijdens het urenlange debat tegen het voorstel fulmineren. De fracties van D66 en Onafhankelijke Senaatsfractie waren tamelijk positief over het voorstel, al wilden zij ook de huisarts onder het eigen risico laten vallen.
Kritisch
Voor de CDA-fractie hield senator Klein Breteler zijn maidenspeech. Klein Breteler treedt in de senaat als woordvoerder zorg op als opvolger van de legendarische Hannie van Leeuwen, die bij de invoering van het nieuwe ziektekostenstelsel onder het vorige kabinet zich namens de CDA-fractie vaak kritisch tot zeer kritisch heeft opgesteld. Net als zijn voorganger kwam ook Klein Breteler in het debat over invoering van het verplicht eigen risico op voor de groep chronisch zieken en gehandicapten. Deze groep krijgt compensatie voor het eigen risico, omdat zij te maken hebben met onvermijdbare zorg.
Vreemd
Voor de verrekening van het eigen risico wilde het CDA een maximale periode van zes maanden na afloop van het kalenderjaar. Vreemd vindt het CDA het dat mensen voor wie het eigen risico in de premie wordt verwerkt de volle premie als buitengewone uitgave mogen aftrekken van de fiscus, terwijl het eigen risico als bedrag zelf niet aftrekbaar is. Ook is het CDA ontevreden over de behandeling van het amendement Van der Vlies door de regering. Het oorspronkelijke wetsvoorstel bood de mogelijkheid om per AMvB dure zorgvormen aan te wijzen die niet geheel ten laste van het verplichte eigen risico vallen.
Uitstel
Door het amendement Van der Vlies is het wetsvoorstel zo gewijzigd dat per 1 januari 2009 voor alle zorgvormen per AMvB het percentage van de kosten wordt vastgesteld dat ten laste van het verplichte eigen risico komt. Minister Klink had in antwoord op schriftelijke vragen de senaatsfractie van het CDA laten weten dat er nog geen percentage genoemd kan worden 'omdat de gevolgen van de keuze voor een bepaald percentage eerst moeten worden nagegaan'. De CDA-fractie kon zich zelfs voorstellen dat invoering van het eigen risico een jaar wordt uitgesteld, tot 2009.
Solidariteit
Ook PvdA-woordvoerder Putters zinspeelde op uitstel in zijn bijdrage aan het debat in de eerste ronde. Zijn fractie zet grote vraagtekens bij de effectiviteit van het eigen risico. Wel is de PvdA positief over de afschaffing van de no claim teruggave. Maar de PvdA wil dat vanaf 1 januari 2009 solidariteit een grotere rol gaat spelen in de zorg. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door pas een eigen risico te laten gelden vanaf een bepaald bedrag aan zorgkosten van een patiënt. In elk geval wil de PvdA dat de compensatieregeling voor chronisch zieken en gehandicapten wordt uitgebreid en niet alleen geldt voor mensen met een structureel hoog bedrag aan kosten voor medicijnen. Putters noemde het een zwaktebod als de minister pas in april met een definitie komt van de groep te compenseren chronisch zieken en gehandicapten. Hij vond het ook niet verstandig dat de voorgestelde vervanging van no claim teruggave door eigen risico maar voor een jaar geldt. De bedoeling is om vanaf 1 januari 2009 een nieuw systeem van eigen bijdragen in de zorg in te vormen. Het was logischer geweest het komend jaar te gebruiken om in een keer een betere en meer samenhangende regeling te maken, zei Putters namens de PvdA-fractie.
Maar uitstel is voor de PvdA geen hard punt liet Putters weten in een reactie op interrupties van de senatoren Schouw(D66) en mevrouw Slagter-Roukema(SP). Hij wees erop dat door uitstel de compensatie voor chronisch zieken en gehandicapten ook een jaar later zou ingaan.
Weinig goede woorden
Als woordvoerder van oppositiepartij VVD had mevrouw Dupuis weinig goede woorden over voor het voorstel. Zo is de VVD het niet eens met de opvatting dat er geen enkel financieel verschil zou mogen bestaan in betalingen voor gezondheidszorg tussen frequente gebruikers en degen die zelden of nooit naar de dokter gaan. Zij meende dat ook chronisch zieken en gehandicapten soms in staat zijn hun zorgconsumptie te beïnvloeden. Mevrouw Dupuis wees erop dat in de meeste westerse landen zorgstelsels bestaan met eigen bijdragen. Een systeem van eigen betalingen noemde zij het beste middel om een overigens op solidariteit gebaseerd zorgstelsel in stand te houden. Wie vaak naar de dokter wil, is welkom, maar niet geheel op kosten van anderen, zei zij.
Ondoelmatig en onrechtvaardig
Mevrouw Slagter-Roukema van de SP sprak - ook namens de Partij voor de Dieren - zeer kritisch over het wetsvoorstel: Ondoelmatig en onrechtvaardig. Net als andere senatoren had zij ook kritiek op het 'passeren' van de Eerste Kamer. Het ministerie is al bezig met uitvoering van de wet, terwijl de senaat nog niet heeft ingestemd: In de voorlichting wordt de rol van de Eerste Kamer gemarginaliseerd, zei mevrouw Slagter. Er is geen ruimte voor niet instemmen, geen ruimte voor twijfel. Het zou volgens de SP een stuk beter zijn geweest als het oorspronkelijke plan uit het coalitieakkoord was gehandhaafd: dat de groep chronisch zieken en gehandicapten van het eigen risico zou worden uitgezonderd. Wel voorziet de nieuwe regeling in compensatie. De SP wil dat daarbij een inkomenstoets wordt ingevoerd, zodat bijvoorbeeld een voorzitter van de raad van bestuur van een groot bedrijf die langdurig antidepressiva slikt geen compensatie krijgt en iemand met een laag inkomen voor dezelfde kosten wel compensatie krijgt.
Prijsprikkel
SGP-senator Van den Berg sprak ook namens de ChristenUnie. Hij wees erop dat een systeem van eigen bijdragen vermoedelijk beter werkt dan een eigen risico. Eigen bijdragen zijn direct gekoppeld aan een specifieke behandeling/dienst/consult, waardoor de prijsprikkel heel direct is. Bij eigen risico is de prikkel indirect. Bovendien heeft een eigen risico het nadeel dat nadat het is opgemaakt de prikkel tot zorgvuldig zorggebruik verdwenen is, meende senator Van den Berg. Hij zei ook dat SGP en ChristenUnie kritisch zijn, vooral omdat onvoldoende tot uitdrukking zou komen dat de overheid als schild voor de zwakken dient en dan in het bijzonder mensen met een handicap of een chronische aandoening.
Ook huisarts
Senator Schouw haalde mede namens de Onafhankelijke Senaatsfractie het 'gelijk' van D66 binnen. Schouw wees erop dat D66 destijds al tegen invoering van de no claim teruggave was en meteen pleitte voor een verplicht eigen risico. Het bevordert het kostenbewustzijn. Het is transparanter. Het leidt tot kostenbesparing en leidt tot minder bureaucratie, betoogde Schouw. D66 en OSF zijn dan ook zeer verheugd dat het rijpende inzicht bij de regering tot gevolg heeft gehad dat het standpunt van onze fracties is omarmd, jubelde Schouw. Om de werking nog effectiever te maken zou ook de huisarts onder het eigen risico moeten vallen, stelde Schouw voor.
Kwalitatief onder de maat
Namens de fractie van GroenLinks maakte voorzitter Thissen een groot punt van de positie van de senaat. Doen we er als Eerste Kamer wel toe?, vroeg Thissen. Hij wees op een van de grootste verzekeraars, CZ, die alle verzekerden al schriftelijk heeft gemeld dat de premietarieven voor 2008 zijn gebaseerd op een verplicht eigen risico van 150 euro. Thissen deed ook een beroep op zijn mede senatoren om tegen het slechte wetsvoorstel te stemmen. Het is volgens GroenLinks kwalitatief onder de maat, het is niet goed uitvoerbaar en ook niet handhaafbaar. Thissen hamerde erop dat maar 5% van de verzekerden heeft gekozen voor een eigen risico op vrijwillige basis. De mensen zijn verstandig. Die willen geen eigen risico. Betalen liever wat meer premie, aldus de GroenLinks-senator. Thissen veronderstelde dat de regeling is bedoeld om een stijging van de zorgpremie te maskeren. Hij haalde de Raad van State aan die in zijn advies heeft gezegd dat er geen bewijs is dat een eigen risico het gebruik van zorg afremt.
Reparatie inkomensongelijkheid
In zijn beantwoording legde minister Klink de nadruk op de het karakter van het voorstel: het repareert de inkomensongelijkheid tussen gezonde en zieke mensen die door de no claimregeling was ontstaan en het legt invoering van het eigen risico in de zorg vast. De bedoeling is dat dit als sturingselement wordt gebruikt om de kosten van de zorg in toom te houden. Minister Klink zinspeelde in dit verband op verhoging van het eigen risico in de toekomst. Maar hij wil hier pas toe overgaan als precies gedefinieerd is wie tot de groep chronisch zieken en gehandicapten behoren.
Deel dit item: