Hoe kan de relatie tussen de Europese Unie en Rusland zich de komende jaren ontwikkelen? Dat is de belangrijkste vraag die de Voorzitter van de Eerste Kamer, mevrouw mr. Yvonne E.M.A. Timmerman-Buck, op 22 februari 2008 in een brief (EK 31.200 V, G) heeft voorgelegd aan de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV). De Kamervoorzitter verzoekt de Adviesraad, op initiatief van de vaste Kamercommissies voor Europese Samenwerkingsorganisaties (ESO) en voor Buitenlandse Zaken, Defensie en Ontwikkelingssamenwerking (BDO), een advies uit te brengen over mogelijke scenario's voor de toekomstige verhouding tussen de Europese Unie en Rusland, mede gelet op de veranderende economische en geopolitieke situatie. Ook wordt de AIV gevraagd naar de samenwerking met de Europese Unie op het terrein van vrede, veiligheid en recht in het algemeen en de terrorismebestrijding in het bijzonder. En welke mogelijkheden zijn er voor de Staten-Generaal om op positieve wijze bij te dragen aan de relatie met Rusland?
De directe aanleiding voor de adviesaanvraag is gelegen in het feit dat dit jaar de Partnerschaps- en Samenwerkingsovereenkomst tussen de Russische Federatie en de Europese Unie afloopt. Onduidelijk is vooralsnog hoe de vervolgovereenkomst vormgegeven zou moeten worden. De meeste lidstaten lijken de huidige relatie, gebaseerd op een viertal gemeenschappelijke ruimtes, onverkort te willen voortzetten. Rusland heeft daarentegen laten weten te streven naar een nieuwe strategische grondslag, zonder aan te geven wat zij daarmee precies bedoelt.
Rusland is niet alleen het grootste buurland van de Europese Unie, het is ook de andere buur van de oostelijke buurlanden van de Europese Unie, zo schrijft de Kamervoorzitter aan de AIV. De relatie tussen de Europese Unie en Rusland zou dan ook mede in het licht moeten worden bekeken van de bredere omgeving, waarbij in de adviesaanvraag onder meer de nadruk wordt gelegd op de positie van Oekraïne (dat het lidmaatschap van de Europese Unie na zegt te streven) en de mogelijkheden voor het oplossen van de conflicthaarden in een aantal voormalige Sovjetstaten.
Het laatste onderdeel van de adviesaanvraag ziet op de instrumenten die de Europese Unie ter beschikking staan om de relatie met Rusland verder in te kleden. Waar ligt bijvoorbeeld het evenwicht tussen de zogenoemde carrots en sticks?
Deel dit item: