Bij de bestrijding van de gevolgen van de economische crisis kan de samenwerking binnen de Europese Unie houvast bieden. Dat was dinsdag 17 maart 2009 een van de punten die naar voren kwam tijdens het jaarlijkse Europadebat van de Eerste Kamer met de regering. Aan het slot van het debat diende CDA-senator Van der Linden een motie in die de steun kreeg van alle fracties en waarin aandacht wordt gevraagd voor de viering van het 60-jarig bestaan van de Raad van Europa en het 50-jarig bestaan van het Hof van de Rechten van de Mens.
De Eerste Kamer verzoekt in de motie, die volgende week in stemming komt, aan de regering om activiteiten te ontplooien in samenwerking met bijvoorbeeld scholen, universiteiten, non-gouvernementele organisaties, de Europese Unie en de Raad van Europa om het belang van mensenrechten, democratie en rechtstaat met name ook bij jongere generaties te onderstrepen (EK 31.702 / 31.700 V, A).
In de motie wordt ook aandacht gevraagd voor de achterblijvende financiering van de Raad van Europa. Minister Verhagen van Buitenlandse Zaken maakte op dit punt een voorbehoud al zou hij wel zijn best doen om andere Europese landen tot een gullere bijdrage te verleiden.
Senator Broekers-Knol signaleerde namens de VVD-fractie in deze crisistijd een significante machtsverschuiving van de Europese Commissie naar de Europese Raad van regeringsleiders. "Intergouvernementeel wint het op dit moment van communautair", stelde mevrouw Broekers. Zij herinnerde eraan dat de VVD een verklaard tegenstanders is van protectionisme "omdat uiteindelijk alleen vrije handel wereldwijd welvaart kan brengen". Zij waarschuwde voor een uitholling van de Monetaire Unie door de onhoudbare schuldenpositie van de zwakkere euro-landen, als Griekenland, Ierland, Italië, Spanje en Portugal.
CDA-senator Van der Linden vond ook dat het protectionisme de kop dreigt op te steken. In de lidstaten van de EU dreigt een wedloop naar meer subsidies. "Dat is een zorgelijke en gevaarlijke ontwikkeling en spant het paard achter de wagen", zei Van der Linden. "Het antwoord op de crisis kan niet nationaal worden gegeven maar moet Europees c.q. mondiaal zijn". Ook wereldproblemen als grondstoffenschaarste, waaronder energie en voedsel, klimaat en armoede vereisen volgens de CDA-senator een gezamenlijk optreden, waarin de EU een belangrijke rol moet spelen en ambitieus moet zijn.
Senator Peters van de SP-fractie signaleerde dat regeringen nogal hulpeloos staan te kijken naar wat het kapitalisme overal aan gigantische schade weet aan te richten mede tengevolge van de door de Europese Commissie afgedwongen liberalisering, privatisering en deregulering. Maar de Commissie had geen plan B: wat te doen als het fout loopt, stelde Peters. De SP-senator pleitte ervoor ons niet langer de wet te laten voorschrijven door Brussel op terreinen waar we echt zelf wel in staat zijn te beslissen wat goed is en wat niet goed is. Zo noemde hij de Europese aanbesteding van schoolboeken onzin.
PvdA-senator Eigeman zei dat we moeten onderkennen dat de volledig vrije markt een illusie is gebleken. Naar zijn mening vraagt de verhouding tussen staat en markt om herdefiniëring. Overigens zag de PvdA-senator ook kansen nu de voordelen van de Europese samenwerking door veel mensen wordt erkend.
Senator Strik van GroenLinks wees erop dat de Europese Unie een enorme vlucht heeft genomen, maar dat de kredietcrisis ons met de neus op de feiten heeft gedrukt. Het sterk houden van de euro is volgens haar lastig omdat snel en slagvaardig optreden maar ten dele lukt. Het monetaire beleid wordt centraal geregeld door de Europese Centrale Bank, maar het economisch beleid door de lidstaten afzonderlijk. Daarbij zou het Groei- en Stabiliteitspact een matigende rol kunnen spelen. Volgens GroenLinks moet nu gemikt worden op het stimuleren van een duurzame economie.
Namens de fracties van ChristenUnie en SGP pleitte senator Kuiper voor moreel leiderschap. Hij zei dat het er alle schijn van heeft dat de interne markt die Europa moet verbinden, nu Europa verdeelt. Landen gaan rekenen en naar elkaar kijken, hopen dat anderen de kastanjes uit het vuur halen.
"Zolang het economisch goed gaat en er wederzijds veel voordeel valt te behalen is het niet moeilijk Europeaan te zijn. Is Europa toch meer een calculerende belangengemeenschap?", vroeg Kuiper
Senator Koffeman van de Partij voor de Dieren hield de regering een uitspraak voor van de vroegere directeur Szász van De Nederlandsche Bank die nauw betrokken was bij het proces van Europese monetaire intregratie dat de euro grote risico's loopt. Om het voortbestaan van de euro te garanderen is het volgens hem noodzakelijk ook op politiek gebied veel verder te integreren. Koffeman pleitte andermaal voor het instellen van een belasting op vlees om de consumptie van dierlijke eiwitten te ontmoedigen. Dat zou grote besparingen opleveren.
Ook senator Engels van D66 pleitte voor meer evenwicht in de verhouding tussen staat en markt. "De kerntaak van overheden is en blijft de behartiging van publieke belangen, ook in de private sector. Staten moeten dus niet zelf blijven bankieren, anders zullen de Europese schatkist snel leeg raken en de belastingbetalers het echt gaan voelen.
Senator Ten Hoeve van de Onafhankelijke Senaatsfractie prees Eurocommissaris Kroes die de zware mededingingsportefeuille beheert en erin lijkt geslaagd te zijn de Europese regelgeving met betrekking tot concurrentievervalsing en staatssteun te handhaven onder niet gemakkelijke omstandigheden in economisch zwaar weer met nationale regeringen die bijna altijd hun eigen nationaal belang belangrijker vinden dan Europese en mondiale solidariteit.
Met de woordvoerders van GroenLinks, PvdA en senator Yildirim voerde minister Verhagen een debat over het Midden-Oosten. De minister verwierp de suggestie van Yildirim dat Israël in Gaza 'massamoord' heeft gepleegd. Hij vond evenmin dat Nederland met twee maten meet in de verhouding met Israël, zoals de senatoren Eigeman (PvdA) en Strik (GroenLinks) betoogden. "We houden elke Israëlische regering, van welke samenstelling ook, aan de opvatting dat er twee staten moeten komen met de grenzen van voor 1967, dat de bezette Westoever ontruimd moet worden ten gunste van de Palestijnen, dat Jeruzalem gedeeld moet worden en het vraagstuk van de Palestijnse vluchtelingen opgelost moet worden", aldus minister Verhagen. Mevrouw Strik had betoogd dat de Nederlandse regering in haar ogen veel te lankmoedig met Israël omgaat. Eigeman zei dat als je mensenrechten en democratie hoog wilt houden een kritische houding naar Israël een must is. "Anders meet je met twee maten", zei Eigeman.
Deel dit item: