"Rechtser kan het in het Nederlandse politieke spectrum niet." Dit zei fractievoorzitter Noten van de PvdA over het in oktober aangetreden kabinet Rutte. Volgens Noten heeft de VVD als grootste partij na de verkiezingen geen enkele poging gedaan om het politiek draagvlak van het kabinet werkelijk te verbreden. "Deze premier wenste dit historisch rechtse kabinet, en niets anders", oordeelde Noten. De PvdA-senator zei dat het kabinet alleen kan bestaan "bij de gratie van de steun van een beweging die zijn reden van bestaan vindt in polarisatie, uitsluiting en het zaaien van verdeeldheid."
Volgens Noten kan men niet premier zijn van alle Nederlanders en zich tegelijk politiek afhankelijk maken van een stroming die een belangrijke groep burgers zoveel mogelijk uitsluit. Naar het oordeel van de PvdA-fractie is met dit kabinet "definitief een einde gekomen aan een lange periode van pacificatie in de Nederlandse politiek". Noten verweet het kabinet dat het vergeet solidair te zijn met toekomstige generaties door bijvoorbeeld meer te bezuinigen dan nodig is, het energievraagstuk niet aan te pakken en het klimaatvraagstuk op zijn beloop te laten waardoor de vervuiling van de aarde onopgelost blijft. De PvdA verklaarde zich tegen de bezuiniging op de zorg 'die met name ouderen en gehandicapten treft.' Ook legde Noten het kabinet enkele berekeningen voor waaruit moet blijken dat de koopkracht van sommige middengroepen in 2011 met meer dan 3% daalt.
Maatschappelijk middenveld
CDA-fractievoorzitter Werner gaf te kennen dat de CDA-fractie in het algemeen grote waardering heeft voor de inzet van de regering als weergegeven in het regeerakkoord en in de regeringsverklaring. De regering staat, aldus Werner, voor de immense opgave om fors in te grijpen in de overheidsfinanciën om het begrotingstekort en de schuldenlast van de overheid weer op orde te krijgen en de rekening niet door te schuiven naar toekomstige generaties.
Werner wees erop dat kennis, innovatie en duurzaamheid gezamenlijk de sleutel vormen voor het succes van onze economische ontwikkeling. Werner nam het op voor vele kleine startende bedrijven op het snijvlak van kennisinstellingen en bedrijfsleven. "Hun voortbestaan komt ernstig in gevaar door het nagenoeg afschaffen van het gerichte innovatiebeleid", oordeelde de CDA-senator. Ook vond Werner dat het ontsluiten van de kennis bij Universiteiten en Hogescholen voor het bedrijfsleven nog steeds heel veel aandacht verdient.
Werner pleitte niet alleen voor daadkracht van het kabinet, maar ook voor het scheppen van draagvlak. "De christendemocratie heeft altijd veel betekenis toegekend aan samenspraak en overleg van de overheid met het maatschappelijk middenveld en brancheorganisaties", aldus Werner. De CDA-fractievoorzitter vroeg ruimte voor de afzonderlijke bewindslieden om na overleg met het maatschappelijk middenveld eventueel af te wijken van gemaakte afspraken in het regeerakkoord. "Wij zijn tegen het eindeloos rond polderen van maatregelen, maar betekenisvol overleg om ook draagvlak te creëren wordt door de CDA-fractie wel gewenst", zei Werner. De CDA-fractievoorzitter noemde als voorbeeld de 12.000 verzorgers in de zorg die er extra bijkomen volgens het Regeerakkoord. "Ik verzeker u dat als met de 1 miljard euro die hiervoor beschikbaar is alle verzorgenden twee keer per jaar één week bij- en nascholing zouden krijgen, er een beperkt aantal coachende gediplomeerd hoofdverpleegkundigen zouden worden aangesteld en een forse investering in ICT zou plaatsvinden om de administratieve verantwoordingslast drastisch te reduceren er een veel beter resultaat op de kwaliteit van de ouderenzorg bereikt zou kunnen worden dan met 12.000 veelal voor de functie te laag opgeleide verzorgers erbij."
De CDA-fractievoorzitter pleitte voor het verder flexibiliseren van de arbeidsmarkt. Ook wilde hij een hervorming van de woningmarkt vervroegde aflossing van hypotheekschulden fiscaal te stimuleren. Over asiel, migratie en integratiebeleid zei Werner dat het gevaar gekeerd moet worden dat onze immigranten in een onderklasse opgesloten raken. Dit voorkomen is niet exclusief en zelfs niet in de eerste plaats een overheidstaak, zei Werner. "Hier ligt ook een verantwoordelijkheid voor de samenleving als geheel, de betrokkenen zelf, het onderwijs, werkgevers- en werknemersorganisaties en vervolgens gemeenten en andere overheden", zei de CDA-fractievoorzitter.
Allerarmsten
Fractievoorzitter Kox van de SP hield het kabinet voor dat het snijdt in ons sociale stelsel en kort op steun aan de allerarmsten. Kox gaf premier Rutte een boek cadeau van zijn fraxctiegenoot Kees Slager over alle keren dat onze Nederlandse Delta onder water liep. "Dat lijkt ons een mooie metafoor voor de situatie waarin ons land nu verkeert", zei Kox. "Na twee decennia neoliberale vloedgolven zijn enkele jaren terug de dijken van onze economie doorgebroken. Het is nu pompen of verzuipen", aldus de SP-fractievoorzitter. Evenals zijn collega Noten van de PvdA wees Kox op de motie over de hypotheekrenteaftrek die de Eerste Kamer onlangs heeft aangenomen. In de motie wordt aan de regering gevraagd om de aftrek voor mensen met het meeste vermogen substantieel te verminderen. De SP-fractievoorzitter verweet het kabinet dat het in een hogere versnelling doorrijdt op de verkeerde weg en ons daardoor verder van huis brengt. "Zo veel en zo snel bezuinigen op mensen die part noch deel hebben aan de oorzaken van de crisis, is in onze ogen niet alleen verwerpelijk maar ook praktisch onverstandig", zei senator Kox. De SP-fractievoorzitter deed de suggestie om eventueel de Eerste Kamer af te schaffen. Zijn CDA-collega Werner had over dit onderwerp opgemerkt, dat in het regeerakkoord "op respectloze wijze wordt meegedeeld dat het aantal volksvertegenwoordigers kan worden gehalveerd, terwijl deze nu al veelal overbelast zijn". Kox vroeg de regering om niet alleen naar de variant kleinere Kamers te kijken, maar ook naar de SP-variant: één Kamer.
Politie en Defensie
VVD-fractievoorzitter De Graaf zei dat zijn fractie respect heeft voor het feit, dat minister-president Rutte er in is geslaagd in een volledig gefragmenteerd politiek landschap een kabinet te formeren met het CDA, dat kan rekenen op de parlementaire steun van de PVV. "Het land moet immers geregeerd worden!", aldus senator De Graaf. Overigens maakt de VVD-fractie zich grote zorgen over twee overheidsorganisaties die als hoeders bij uitstek van de vrijheid moeten worden beschouwd: defensie en politie.
Senator De Graaf haakte in op uitlatingen van minister Hillen van Defensie in de media dat er ongeveer 1 miljard op defensie moet worden bezuinigd. Bij de 635 miljoen aan bezuinigingen uit het regeerakkoord moet volgens hem het al enige tijd bestaande structurele tekort op de defensiebegroting worden opgeteld. Een zo grote bezuiniging zou het in de ogen van de VVD-fractie onmogelijk maken dat Nederland een breed inzetbare multifunctionele krijgsmacht behoudt.
"Waarom is de vrije val van het defensiebudget niet tijdig gestopt?", vroeg De Graaf. Ook hekelde de VVD-fractievoorzitter de bezuinigingen sinds de jaren negentig op de politie. De VVD-fractie wil dat de vorming van een nationale politie niet tegelijk gebeurt met een samenvoeging van het aantal regionale korpsen van de huidige 25 naar slechts tien. "Onze dringende vraag aan de regering is of zij serieus wil overwegen de beide operaties niet parallel, maar in serie te schakelen, opdat onze politiemensen op straat daar zo weinig mogelijk hinder van ondervinden", aldus De Graaf
Naar welke samenleving?
"Naar welke samenleving bent u onderweg?", zo vroeg fractievoorzitter Thissen van GroenLinks aan de regering. Senator Thissen herkende geen toekomstbeeld, waarin de losse maatregelen van het kabinet een logisch plaats krijgen. Hij zag geen uitleg en geen analyse, waarin mensen meegenomen worden. "Naar welke samenleving neemt u mij, mijn zonen van 20 en 23, mijn schoonmoeder van 80, mijn langdurig werkloze buurman van 53, mijn psychisch gehandicapte kennis met nu nog als basis een WAJONG-uitkering mee?", vroeg Thissen. De GroenLinksfractievoorzitter zei dat we een premier nodig hebben die niet alleen de 1,5 miljoen kiezers van de PVV in de kou laat staan. Die niet alleen beleid voert waarbij rechts Nederland zijn vingers kan aflikken. "We hebben een premier nodig die ook beleid voert dat de 4,5 miljoen kiezers van PvdA, SP, D66, GroenLinks, ChristenUnie en Partij voor de Dieren bindt in een verhaal voor dit land", aldus senator Thissen.
Vrijheid van religie
Fractievoorzitter Schuurman van de ChristenUnie vroeg concrete daden van het kabinet om aan te tonen dat het opkomt voor de rechten en de vrijheden van alle religies en levensovertuigingen. Schuurman zei in dit verband dat de ChristenUnie scherp de uitdagingen ziet waarvoor de Islam als godsdienst ons plaatst. "Maar die uitdagingen moeten we aangaan, en niet door te morrelen aan het morele fundament van de godsdienstvrijheid, zoals het kabinet dit doet door met de PVV in zee te gaan. Schuurman zei dat de vele afspraken in het regeerakkoord - 'onder populistische drang opgenomen' - voor een zeer groot deel niet uitvoerbaar zijn, tenzij Nederland uit de Europese Unie zou stappen. "Waarom hebben VVD en CDA deze schijnoplossingen geaccepteerd? Is dat ook niet moreel en politiek verwerpelijk?", vroeg de fractievoorzitter van de ChristenUnie.
Senator Schuurman vroeg ook aandacht voor de samenhang met- en de oorzaak van allerlei crises, zoals de milieucrisis, de klimaatcrisis, de energiecrisis, de voedsel- en grondstoffencrisis en de watercrisis. De CU ziet als achtergrond van al deze crises het individualistisch materialisme, dat schadelijk is voor mens, samenleving en ecologie.
Europese richtlijnen
Over het strengere immigratiebeleid dat het kabinet voorstaat zei fractievoorzitter Holdijk van de SGP: "Men is zich bewust van mogelijke Europese beperkingen. Verandering (van interpretatie) van richtlijnen kan Nederland niet autonoom als lidstaat bewerkstelligen. Dat zal snel een aantal jaren duren. Lukt dit dan nog in deze kabinetsperiode?", vroeg Holdijk.
Namens de fractie van D66 stelde voorzitter Engels de kabinetsformatie aan de orde. Hij noemde het een ernstig gebrek dat minister-president Rutte niet uitvoerig op de vorming van het kabinet is ingegaan in zijn regeringsverklaring voor de Tweede Kamer. "Waarom heeft de minister-president niet nadrukkelijk de verantwoording voor de formatie genomen?" vroeg senator Engels. Hij noemde het verloop ervan 'rommelig'. "Het is D66 van tweeën één: ofwel de Tweede Kamer neemt zelf de regie in handen, ofwel wij vallen terug op de vaste procedure met een centrale rol voor het staatshoofd", betoogde senator Engels.
Senator Koffeman hekelde namens de Partij voor de Dieren de ommezwaai van premier Rutten van diervriendelijk naar dieronvriendelijk. "Het regeer- en gedoogakkoord zet de deur wagenwijd open voor de dier- en milieu onvriendelijke vee-industrie die onze volksgezondheid in gevaar brengt", vond Koffeman. Senator Ten Hoeve van de Onafhankelijke Senaatsfractie zei dat de plannen met betrekking tot immigratie twijfels oproepen.
Senator Yildirim (Fractie-Yildirim) nam het op voor de kansen van allochtonen en bepleitte daarbij hulp van de overheid.
Deel dit item: