De Eerste Kamer zal de behandeling van het initiatiefwetsvoorstel Thieme over het invoeren van een verplichte voorafgaande bedwelming bij ritueel slachten afronden met een hoofdelijke stemming op 19 juni 2012. Daartoe is op dinsdag 12 juni besloten aan het eind van de voortzetting van het debat, dat vorig jaar in de nacht van 13 op 14 december was geschorst. Mevrouw Thieme verdedigde het wetsvoorstel namens de Tweede Kamer die het voorstel op 28 juni 2011 met 116 tegen 30 stemmen had aanvaard.
Indien de Eerste Kamer het wetsvoorstel verwerpt, blijft de uitzonderingsbepaling in de Wet Dieren over het verdoven van dieren voorafgaand aan de slacht in geval van rituele slacht vooralsnog bestaan. De hoofdregel in de Wet Dieren is dat onverdoofd slachten is verboden.
In de Eerste Kamer hebben de fracties van PvdA, CDA, VVD, D66, SGP en ChristenUnie bezwaren tegen het wetsvoorstel. De fracties van Partij voor de Dieren, PVV, 50PLUS en OSF zijn ronduit voor. De andere fracties, SP en GroenLinks, voelen wel iets voor het voorstel van initiatiefneemster Thieme om met een aangepast wetsvoorstel te komen. Ook de voorstanders wilden de initiatiefneemster aan het eind van het debat gelegenheid geven het wetsvoorstel aan te passen om aan de bezwaren van de Kamer tegemoet te komen.
Voorts komt op 19 juni een motie in stemming waarin de regering wordt verzocht kwaliteitseisen te ontwikkelen voor zowel de reguliere als de onbedwelmde rituele slacht, gericht op verbetering van het dierenwelzijn. Deze motie wordt gesteund door de fracties van PvdA, VVD, CDA, D66, SGP en ChristenUnie. Dat zijn dezelfde fracties die hebben aangekondigd tegen het wetsvoorstel Thieme te zullen stemmen.
De tegenstemmers vinden dat het initiatiefvoorstel zoals het nu luidt, de vrijheid van godsdienst aantast en daardoor de Joodse en Moslim gemeenschap in Nederland marginaliseert. Zij steunen de lijn van het convenant dat staatssecretaris Bleker onlangs sloot met de Vereniging van Slachterijen en Vleesverwerkende bedrijven, het Contactorgaan Moslims & Overheid, en de Permanente Commissie tot de Algemene Zaken van het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap.
Staatssecretaris Bleker zei in het debat in de Eerste Kamer dat dit convenant de eerste belangrijke stap is naar verbetering van het dierenwelzijn bij rituele slacht. Hij prees de religieuze organisaties dat zij bereid waren geweest het convenant te sluiten. Staatssecretaris Bleker streeft ernaar het convenant per 1 januari 2013 omgezet te hebben in regelgeving. Dan zou het niet meer kunnen voorkomen dat dieren bij een rituele slacht langer dan 40 seconden bij bewustzijn zijn. Er komen volgens Bleker tientallen co-assistenten bij de veterinaire inspectie om op de uitvoering van de 40-secondenregel toe te zien.
Het destijds bij de behandeling in de Tweede Kamer aangenomen amendement dat een tegemoetkoming inhield aan Joodse en Islamitische bezwaren bleek in de Eerste Kamer op bezwaren van principiële, pragmatische en wetstechnische aard te stuiten. De voorgestelde ontheffingsgrond hield in dat als wetenschappelijk kan worden aangetoond dat onverdoofd slachten ook mogelijk is zonder onnodig dierenleed aan te richten Joden en Islamieten volgens hun eigen voorschriften ritueel mogen blijven slachten.
De fracties van PvdA, VVD en D66 voerden als een van de bezwaren tegen het amendement aan dat nu de bewijslast wordt omgekeerd. Volgens senator Schrijver (PvdA) verbiedt het voorstel Thieme nu een burger zijn grondrecht van vrijheid van godsdienst uit te oefenen, tenzij hij op basis van onafhankelijk vastgesteld wetenschappelijk bewijs kan aantonen dat er geen schade wordt berokkend aan dieren. Daarmee is volgens de PvdA-senator de hoofdregel omgedraaid: "Hier is de beperking de regel en de vrijheid de uitzondering". Initiatiefneemster Thieme bestreed dat er sprake is van omkering van de bewijslast voor religieuze groepen. Onder voorwaarden zouden zij van de hoofdregel (verbod op onverdoofd slachten) mogen afwijken. Zij vond dat het convenant geen echt alternatief is voor haar wetsvoorstel en zij noemde het een 'doekje voor het bloeden'.
Het in de Eerste Kamer omstreden amendement is door vier partijen in de Tweede Kamer voorgesteld: VVD, D66, GroenLinks en PvdA. Alleen senator Vos bleef van deze partijen namens de fractie van GroenLinks min of meer achter het aangepaste wetsvoorstel staan. De senator van GroenLinks vond dat staatssecretaris Bleker veel meer had moeten regelen in het convenant, zoals de etikettering van onverdoofd geslacht vlees.
Senator Schrijver zei in de derde termijn van het debat dat het convenant een belangrijke compromisstap voorwaarts is in het scheppen van een breed draagvlak voor het verbeteren van het dierenwelzijn tijdens de rituele slacht, met in achtneming van de vrije belijdenis van godsdienst en van de rechten van minderheden in Nederland. Na deze stap is volgens Schrijver dringend een volgende stap nodig ten aanzien van de reguliere, vaak industriële slacht waarin het dierenwelzijn ook dringend verbetering behoeft.
Industrieel slachten
Ook senator Backer van D66 betoogde dat niet het juiste probleem aan de orde is gesteld in het voorstel Thieme. Hij wees op het industrieel slachten van dieren voor vleesproductie. Naar schatting worden in Nederland jaarlijks ca. 500 miljoen dieren geslacht. Volgens de D66-senator is er meer te winnen als aandacht wordt besteed aan de wijze waarop dieren worden gehouden en vervoerd en vervolgens bij de wijze waarop dieren aan hun levenseinde komen. In de agro-industrie valt veel winst te boeken voor het dierenwelzijn, betoogde senator Backer. De D66-senator noemde het convenant 'een positieve uitkomst van het debat dat in de Eerste kamer is gevoerd'. Volgens senator Backer kan de initiatiefwet in strijd zijn met internationale verdragen en met in de grondwet voorziene waarborgen.
SGP-senator Holdijk sprak de hoop uit dat betrokken minderheden gevrijwaard mogen blijven van een volgend wetsvoorstel dat dezelfde tendens vertoont als het nu voorliggende initiatiefvoorstel. Senator Koffeman (PvdD) zei dat het convenant vol 'gaten' zit en ondeugdelijk is om dierenwelzijn te bevorderen. Hij vroeg een hoofdelijke stemming over het wetsvoorstel. Ook PVV-senator Faber-Van de Klashorst betoogde dat het convenant aan alle kant rammelt. Zij herinnerde eraan dat in de Tweede Kamer het CDA-lid Ormel heeft voorgesteld de regel in te voeren dat een dier niet langer dan 45 seconden bij bewustzijn mag zijn bij ritueel slachten. Dit voorstel is verworpen "maar de staatssecretaris probeert dit voorstel gewoon weer via de achterdeur naar binnen te krijgen", oordeelde senator Faber-Van de Klashorst. De PVV-senator wees er ook op dat vanuit Nederland veel vlees verkregen door onverdoofd slachten wordt geëxporteerd naar o.a. landen in het Midden-Oosten.
Senator Schaap (VVD) hield haar voor dat hier niets mis mee is, vooral niet nu in Nederland het dierenwelzijn bij rituele slacht wordt verbeterd. De VVD-senator verweet de initiatiefneemster dat zij een te absoluut standpunt inneemt en daarmee religieuze groeperingen tegen zich in het harnas jaagt. Hij pleitte voor een goede afweging tussen dierenwelzijn en de vrijheid van godsdienst.
Ook CDA-senator Terpstra wees erop dat "onze manier van slachten een exportproduct is". Hij vond het belangrijk dat nu een einde komt aan de onzekerheid over het lot van het initiatiefvoorstel. Senator Ester (CU) zei dat met het debat in de Eerste Kamer "parlementaire geschiedenis is geschreven". Ook hij pleitte voor verbetering van het dierenwelzijn bij de reguliere slacht. Volgens senator Nagel (50PLUS) kan de Eerste Kamer maar beter worden opgeheven. Hij hekelde de sterke lobby tegen het wetsvoorstel Thieme. "Zelf heb ik ervaren dat ik met meer rabbijnen heb kunnen praten dan in mijn hele 70 jaar tellende leven daarvoor", zei senator Nagel. Senator De Lange (OSF) zei dat het voorstel Thieme hooguit een geringe beperking van de vrijheid van godsdienst impliceert, maar dat minimalisering van dierenleed, wat hem betreft, meer gewicht in de schaal legt.
Novelle
Initiatiefneemster Thieme bleek in de derde termijn van het debat bereid om met een novelle haar wetsvoorstel aan te passen door de uitzondering voor ritueel slachten expliciet in de wet zelf te regelen en ook met zoveel woorden godsdienstige opvattingen te benoemen. Voorts was zij bereid een overgangstermijn in te voeren om de werking van het convenant een kans te geven. Diverse woordvoerders gaven aan dat dan sprake zou zijn van een geheel nieuw wetsvoorstel. Senator Vliegenthart (SP) stelde dat het tot de mores van de senaat behoort om een verzoek vanachter de regeringstafel om het debat op te schorten in afwachting van een novelle te honoreren. De voorzitter gaf aan dat dit alleen gebruikelijk is als de meerderheid van de Kamer welwillend tegenover een wetsvoorstel staat. Hij constateerde dat de meerderheid in casu vasthield aan de opvatting dat er nu (op 19 juni) beslist moet worden over het voorliggende initiatiefvoorstel.
Deel dit item: