De Voorzitter van de Eerste Kamer Ankie Broekers-Knol en de Voorzitter van de Tweede Kamer Khadija Arib hebben maandag uit handen van Carla van Baalen en Alexander van Kessel van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis (CPG) van de Radboud Universiteit in Nijmegen de eerste exemplaren in ontvangst genomen van het boek 'Kabinetsformaties 1977-2012'. Het boek werd geredigeerd door de beide historici. De aanbieding vond plaats in de plenaire vergaderzaal van de Eerste Kamer in een bijeenkomst die werd geleid door de voorzitter van het Centrum, senator Thom de Graaf (D66).
Het boek geeft inzicht in de laatste vijftien formaties in Nederland: van de formatie in 1977 die leidde tot het kabinet-Van Agt/Wiegel (CDA/VVD) tot en met de formatie in 2012 die uitmondde in het huidige kabinet-Rutte-II (VVD/PvdA). Hiermee maken de Nijmeegse specialisten de geschiedenis van de naoorlogse formaties compleet. In 1966 publiceerde de Nijmeegse hoogleraar staatsrecht en latere oprichter van het CPG Frans Duynstee 'Kabinetsformaties 1946-1965' en zijn opvolger Peter Maas boekstaafde de formaties daarna tot 1973.
Voorzitter Ankie Broekers-Knol van de Eerste Kamer herinnerde er in haar reactie aan dat de formaties zich in de beschreven periode nagenoeg alle in het gebouw van de Eerste Kamer hebben voltrokken. Zij wees erop dat Nederland weliswaar een traditie heeft van langdurige en problematische kabinetsformaties, maar dat België in het bezit is van het wereldrecord wat betreft het aantal formatiedagen: 541 dagen in 2010-2011. De Eerste Kamervoorzitter ging ook in op de rol van de Eerste Kamer, nu de Tweede Kamer sinds 2012 zelf het initiatief heeft in kabinetsformaties: "Het lijkt mij wijs ook in de toekomst onder ogen te zien, dat hoewel van ouds geldt dat fracties in de Eerste Kamer geen partij zijn bij regeerakkoorden, noch zich daaraan gebonden achten, de vertrouwensregel ook een rol speelt in de verhouding tussen kabinet en Eerste Kamer. Het besef dat een kabinet ook moet kunnen vertrouwen op een vruchtbare samenwerking met de Eerste Kamer der Staten-Generaal, lijkt mij onverminderd van belang", aldus Broekers-Knol.
De Voorzitter van de Tweede Kamer, Khadija Arib, noemde in haar reactie kabinetsformaties niet(s) anders dan de politiek zelf. “Het is een organisch, interactief en dynamisch proces, waarbij het één voortbouwt op het ander, soms heel voorspelbaar, soms met onverwachte wending.” In haar toespraak refereerde ze aan het spanningsveld waar de Kamer na maart 2016 in terecht komt. “Aan de ene kant is het formatieproces gebaat bij flexibiliteit, bij ruimte om in te spelen op ontwikkelingen. Aan de andere kant willen we ook een structuur neerleggen die mensen houvast geeft, met eigen rituelen, met eigen herkenbare ankerpunten. Dat is de uitdaging waar wij als Tweede Kamer voor staan.”
De vicepresident van de Raad van State Piet Hein Donner hield bij de boekpresentatie een beschouwing over het fenomeen kabinetsformatie. Verder was er een paneldiscussie met voormalig VVD-fractievoorzitter in de Tweede Kamer en oud-senator Hans Wiegel, de fractievoorzitter van de CU in de Tweede Kamer Gert-Jan Segers en de journalist Max van Weezel.
Voor het boek werden ruim vijftig mensen geïnterviewd: onderhandelaars, formateurs en informateurs. Ook werd gebruik gemaakt van unieke nieuwe bronnen, zoals dagboeken van een aantal direct betrokkenen.
Deel dit item: