Verslag van de vergadering van 12 december 2017 (2017/2018 nr. 12)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 16.00 uur
De heer Nagel i (50PLUS):
Voorzitter. Ook 50PLUS heet de beide bewindslieden welkom. Collega De Grave noemde het voor de minister een thuiswedstrijd. Ik voeg eraan toe: een thuiswedstrijd kun je wel winnen, maar als het spel slecht is, kun je je aanhang ook verliezen.
De afschaffing van de wet-Hillen is in de ogen van 50PLUS de eerste grote blunder van dit nieuwe kabinet. Waar buitenlandse beleggers en multinationals via het volstrekt overbodig afschaffen van de dividendbelasting een cadeau van meer dan een miljard krijgen, worden mensen die hadden gehoopt op een zorgeloze oude dag en die met grote financiële inspanning hun hypotheek hadden afgelost, volkomen onverhoeds gestraft. In geen van de vier verkiezingsprogramma’s van de regeringspartijen was deze afschaffing opgenomen. Maar nu wordt het bij toverslag realiteit, in een zeer kort tijdsbestek dat een zorgvuldige behandeling niet mogelijk maakt. Het lijkt wel of de staatsecretaris van Financiën op deze post is neergezet vanwege zijn naamsbekendheid om zaken er in hoog tempo door te kunnen jagen. Terwijl de huidige coalitiepartijen de mond vol hebben over de grote kloof die er is tussen de Haagse politieke wereld en de gewone burger, die geen enkel vertrouwen meer heeft in de regerende politici, gaan ze gewoon door met het negeren van wat er onder de kiezers leeft.
Meer dan twee derde van de kiezers is tegen het afschaffen van de wet-Hillen en de bijbehorende aflosboete. Dat geldt ook voor de VVD- en CDA-kiezers. Bij geen enkele partij wordt er 30% steun gehaald. Slechts 18% van de kiezers steunt de regering op dit punt. Wat wij vooral het CDA en de ChristenUnie aanrekenen, is dat juist mensen met een laag inkomen de dupe worden. Ongeveer 40.000 huishoudens hebben een klein pensioen en geen vermogen in box 3. En 10% van de huishoudens met Hillen-aftrek heeft een gezamenlijk inkomen van minder dan €15.000. De regering doet veel te weinig voor deze groepen en walst over ze heen. De grootste seniorenorganisatie van Nederland, KBO-PCOB, schrijft over de vijftigers, zestigers en zeventigers van nu, die in tientallen jaren netjes hun hypotheek hebben afbetaald en in plaats van een beloning nu een boete krijgen wat hun leden als zeer onverstandig en zeer onrechtvaardig ervaren.
Beseft het kabinet wel hoe dit bij de gewone mensen aankomt? Ik citeer uit een brief van mevrouw Ria Babonnick, die mij twee weken geleden schreef: “Wat mij persoonlijk betreft is de situatie zo, dat ik de afgelopen 20 jaar niet meer op vakantie ben geweest en het vakantiegeld in de aflossing van mijn huis heb gestoken, zodat ik na mijn pensionering lagere woonlasten zou hebben en makkelijker van mijn AOW en pensioen kan rondkomen. Nu deze door de overheid geadviseerde planning wordt veranderd, gaat mijn financiële toekomst de mist in en zal ik ook de rest van mijn leven zeer zuinig moeten blijven leven. De overheid toont zich onbetrouwbaar en maakt het voor burgers onmogelijk om hun financiële toekomst te plannen.” Aldus deze briefschrijfster.
Kan de regering uitleggen waarom ze zich niets aantrekt van de mening van de kiezers? Elke tegemoetkoming aan met name de lagere inkomensgroepen werd door dit kabinet afgewezen. Het 5OPLUS-Tweede Kamerlid Martin van Rooijen heeft drie amendementen ingediend, onder andere om bestaande gevallen te ontzien. Tevergeefs. Van Rooijen heeft gesteld dat hij zich in zijn langdurige politieke en maatschappelijke loopbaan geen fiscaal wetsvoorstel kan herinneren dat zo onzorgvuldig tot stand is gekomen. Oud-partijleider en VVD-erelid Hans Wiegel citeert in zijn Telegraafcolumn het genuanceerde dagblad Trouw dat spreekt over ordinaire machtspolitiek. Hans Wiegel hoopt dat de Eerste Kamer haar eigen verantwoordelijkheid neemt en zal kijken naar de kwaliteit en de zorgvuldigheid van de wetgeving. Hij roept de senaat en zijn VVD-fractie op tegen te stemmen, maar wij vrezen dat mevrouw Jorritsma uitzonderlijk grote dovemansoren heeft.
Moeten de kiezers dan elke hoop en vertrouwen opgeven als straks ook de Eerste Kamer de afschaffing zou aannemen? 5OPLUS vindt dat de burgers zelf moeten kunnen uitspreken wat zij van dit bewijs van een onbetrouwbare overheid vinden. Het is goed in dat verband nog eens te kijken naar het artikel van Leo Stevens vandaag in Het Financieele Dagblad, die dezelfde woorden gebruikt. Daarom zullen 5OPLUS-leden het initiatief steunen en samenwerking zoeken met ouderenorganisaties en alle instanties en organisaties die direct of indirect met de effecten van de afschaffing van de wet-Hillen te maken krijgen om te komen tot een raadgevend referendum over deze aflosboete.
De kloof tussen wat Den Haag zegt en wat de mensen ondervinden, groeit, ook als het om de koopkrachtplaatjes gaat. De fiscale politiek was en wordt vooral gericht op werkenden, ook nu de economie aantrekt en er financiële ruimte ontstaat. Veel ouderen hebben er begrip voor moeten opbrengen dat zij moesten inleveren — vaak onevenredig — toen er een economische crisis was. Maar nu de tegenwind is gedraaid, blijven de gepensioneerden opnieuw sterk achter. De koopkracht van werkenden is tussen 2000 en 2015 gestegen met 32%; terwijl de koopkracht van gepensioneerden niet is gestegen. In 2021, aan het einde van de geplande regeerperiode, is de koopkracht van de werkenden volgens de bijlage van het regeerakkoord gestegen tot ruim 43% en die van gepensioneerden met ruim 4%. Een onevenredig groot deel van de lastenverlichting gaat naar de werkenden en naar de bedrijven en niet naar de mensen die vaak van jongs af aan hun hele leven hard gewerkt hebben. Vele gepensioneerden zullen niet of nauwelijks profiteren van de stijgende welvaart. Hun pensioenen stijgen opnieuw niet door de kunstmatig laag gehouden rente en het niet indexeren, terwijl van alles stijgt.
Het Nibud heeft berekend dat AOW’ers met een aanvullend pensioen hoger dan €10.000 er in 2018 er 1,5% op achteruitgaan. Dat terwijl de pensioenen al jarenlang niet geïndexeerd zijn. Bij het ABP zijn de pensioenen sinds 2009 liefst 16,5% achtergebleven. Mensen met een klein pensioen krijgen het moeilijk. Want per saldo stijgt de AOW-uitkering per 1 januari weinig; nog geen €7 bruto voor gehuwden, terwijl alles flink duurder wordt. Alleen al de belasting op de energienota stijgt volgens de berekening van de Vereniging Eigen Huis in 2018 met bijna €70, en die stijging loopt op tot meer dan €260 in 2021. Voeg daarbij de stijgende huren, de stijgende zorgpremie en de verhoging van het btw-tarief van 6% naar 9% voor de directe levensbehoeften. Wie denkt dan nog dat er heel veel ouderen zullen zijn die zwaar gebukt gaan onder hun overvolle portemonnee? Als straks de gewone Nederlanders 2,6 miljard extra voor hun eerste levensbehoeften moeten betalen, dan kan het niet anders of dit moet er bij sommige groepen onevenredig hard inhakken.
Voorzitter. In dit verband steunen wij uit volle overtuiging de motie-Barth. Wij vrezen ook de maatschappelijke gevolgen op talrijke terreinen van de komende btw-verhoging. Met name in de krimp- en grensgebieden sluiten wij een herhaling niet uit van de situatie toen de accijnzen op diesel en benzine werden verhoogd zonder dat er rekening werd gehouden met wat men over de grens betaalt. In Duitsland is het laagste tarief voor basisproducten en levensnoodzakelijke producten 7%. In België is het lage tarief 6%. Ook wij vrezen dat de cultuursector, inclusief boekhandels en dagbladen, die het toch al moeilijk hebben, opnieuw de gevolgen zal ondervinden. De door 5OPLUS mede ondertekende motie vraagt om een analyse van de maatschappelijke gevolgen van de btw-verhoging, maar wij vragen tevens aan de regering of zij op tijd de vinger aan de pols wil houden als er directe nadelige gevolgen merkbaar worden.
Dan heeft 5OPLUS nog een vraag over het vermogensrendement in box 3. In het regeerakkoord staat op bladzijde 35 dat het rendement sneller wordt aangesloten op het werkelijke rendement van de spaartegoeden.
De heer Backer i (D66):
Ik ga nog even terug naar het onderwerp waaraan de heer Nagel zo veel tijd heeft besteed, te weten de Hillen-regeling. Ik begrijp het heel goed gezien zijn achterban, want 58% van degenen die gebruikmaken van de regeling is ouder dan 65 jaar. Waar gemiddeld 25% van de belastingplichtigen een vermogen heeft in box 3, ligt dat percentage bij degenen die gebruikmaken van de Hillen-regeling op 63%. Dat zijn 924.000 huishoudens. Die hebben dus ook nog een vermogen in box 3. Van meer dan een derde bedraagt dat meer dan €100.000. Dit even naar aanleiding van het beeld dat u schetst. Wat is uw commentaar daarop?
De heer Nagel (50PLUS):
Waar het om gaat, mijnheer Backer, zeg ik uiteraard via de voorzitter, is dat er groepen zijn die in een extra nadelige hoek terecht zijn gekomen. Die groepen dienen wij te beschermen, zonder naar andere wijken of andere steden te kijken. Voor die mensen komen wij op. U als parlementariër zou dit ook moeten doen.
De heer Backer (D66):
Dat doe ik ook. Ik heb in mijn bijdrage verwezen naar de motie-Snels in de Tweede Kamer, waarin staat: monitor die groepen. Dat zouden dus precies de groepen kunnen zijn waarover u het hebt. Het beeld dat u schetst, is uiterst somber.
De heer Nagel (50PLUS):
Het is tweeërlei. Als u vanochtend Het Financieele Dagblad hebt gelezen, voorzitter, en de heer Backer ook, dan weet u dat daarin staat beschreven dat dit er onnodig snel doorheen wordt gejast, dat de zorgvuldigheid ontbreekt en dat het geen financiële ramp zou zijn als wij het een jaartje vertraagd zouden doen. Stevens noemt een batterij voorbeelden op van zaken waardoor het voor personen en voor de Belastingdienst ingewikkeld wordt. Al dat soort aspecten speelt een rol. Ik dacht dat met name een aantal Kamerleden hier altijd voor die zorgvuldigheid waakten. Die ontbreekt, dus u kunt het mes aan twee kanten laten snijden. Het is voor sommige groepen onrechtvaardig, maar het is ook nog een keer heel erg onzorgvuldig.
De voorzitter:
Tot slot, mijnheer Backer.
De heer Backer (D66):
Het is altijd lastig om te refereren aan een artikel dat misschien niet iedereen gelezen heeft, maar professor Stevens is al heel lang zeer kritisch over de belastingwetgeving in Nederland. Daar heeft hij ook redenen toe, trouwens. Ik heb het stuk gelezen. Maar ik ga nog even in op de vier casusposities waarover het kabinet in de nota heeft geschreven: een echtpaar met AOW en €10.000, zonder aanvullend pensioen ... laat ik ze niet alle vier noemen. In alle vier gevallen gaan ze er — na effect overige maatregelen, dat moeten wij er even bij zeggen en niet Hillen isoleren — allemaal op vooruit in de inkomstenbelasting.
De heer Nagel (50PLUS):
Je hebt geen rekenmachine nodig om te kunnen zien dat per 1 januari de AOW voor gehuwden voor één persoon bruto nog geen €7 omhooggaat. De pensioenen worden niet geïndexeerd. Denkt u nu echt dat de mensen op straat denken dat ze er beter van worden als je ziet wat er tegelijkertijd allemaal omhooggaat? Dat is de praktijk. Eigenlijk vind ik de heer Backer de vleesgeworden kloof tussen de kiezer en Den Haag.
De heer Backer (D66):
Voorzitter ...
De voorzitter:
Mijnheer Backer, u bent de vleesgeworden kloof geworden.
De heer Backer (D66):
Ik schijn dat te zijn, voorzitter. Ik incasseer dan dit compliment van de heer Nagel. Dank u wel, zeg ik tegen hem. Meestal besteedt u een deel van uw spreektijd aan ons. Dat hebt u nu ook nog even kunnen doen.
De heer Nagel (50PLUS):
Dank u wel.
Voorzitter. Wij vragen de regering of zij op tijd de vinger aan de pols wil houden als er directe nadelige gevolgen in de grensgebieden merkbaar zullen worden.
Dan heeft 5OPLUS nog een vraag over het vermogensrendement in box 3. In het regeerakkoord staat dat het sneller wordt aangesloten op het werkelijke rendement van de spaartegoeden. Is te voorspellen wanneer dit zal plaatsvinden? Want de afschaffing van de wet-Hillen heeft aangetoond dat de staatsecretaris snel kan handelen. En mogen wij ervan uitgaan dat, als de banken een rendement van 0,1% geven, de nieuwe belastingwetgeving dan ook echt van het werkelijke rendement uitgaat en dat deze onteigeningsbelasting ook inderdaad verdwijnt?
Tot slot nog een vraag over de Belastingdienst. Er is de afgelopen tijd nogal wat misgegaan en het vermoeden bestaat dat er bij deze dienst stevig achterstallig onderhoud is. Wat zijn de bevindingen van de nieuwe bewindslieden op Financiën? Hoe hebben zij de situatie bij hun aantreden ervaren? Welke maatregelen nemen zij om orde op zaken te stellen?
Voorzitter, ik rond af, want de spreektijd is op. Ik wacht het antwoord graag af.
De voorzitter:
Dank u wel mijnheer Nagel. Ik geef het woord aan de heer Ten Hoeve.