Verslag van de vergadering van 12 december 2017 (2017/2018 nr. 12)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 22.53 uur
De heer Rinnooy Kan i (D66):
Voorzitter. Ik kan kort zijn. Ik wil om te beginnen de twee bewindslieden complimenteren met wat op z’n minst een veelbelovend debuut genoemd kan worden. Ik zie uit naar vele vervolgen. Ik voel mij ook heel goed bediend door wat zij vanavond hebben gezegd. In mijn beleving zijn de vragen die ik heb gesteld, allemaal goed en bevredigend beantwoord.
Als ik ergens een uitzondering maak op dat algemene sentiment, dan is dat rond een thema dat daar in zekere zin ook wel om vraagt, namelijk het algemene thema van Europa. Daar is natuurlijk iets over gezegd, maar het is een erkend thema waarvan de complexiteit en betekenis heel groot zijn. Waarom zijn die zo groot? Dat laat zich op vele manieren toelichten. Meer in het algemeen vraagt Europa om het goed doordenken van de organisatie van de samenhang die wij wensen en de effecten van die samenhang. In de woorden van de minister is die spanning tussen reciprociteit — op dit moment misschien zijn hoogste prioriteit — en solidariteit ingewikkeld. Toch is die laatste kwestie ook van heel wezenlijke betekenis. Het woord “asymmetrische schok” is één keer gevallen. Het enige moment dat ik echt twijfels had over het Europabeleid van dit kabinet was toen de minister-president het bestaan daarvan ten principale leek te ontkennen. Dat lijkt mij een miskenning van de Europese werkelijkheid. Ik vermoed dat wij allemaal vermoeden dat er heel plausibele scenario’s zijn waarin die schokken zich kunnen voordoen, zonder dat dit een land te verwijten valt, om volkomen exogene redenen en om een passende reactievraag. Dan zal die solidariteit toch op een of andere manier vormgegeven moeten worden. We kunnen leren van de Verenigde Staten, die in ieder geval hun eigen mechanisme hebben ontwikkeld om die asymmetrieën op te vangen. Dan blijkt toch dat grensoverschrijdende inspanningen daarbij een centrale rol spelen. Als ik mij niet vergis, zal ook een nieuwe mogelijke coalitie in Duitsland die solidariteit heel hoog in het vaandel willen voeren.
Voorzitter. Die spanning tussen, nog weer anders geformuleerd, samenhang en solidariteit maakt Europa tot een belangrijk, maar bepaald geen rustig bezit. Het is op zijn minst leerzaam om daar juist vandaag, gelet op het 25-jaarsoverzicht dat het Sociaal en Cultureel Planbureau maakte, ook een interessante voetnoot bij te plaatsen. Wie het nog niet gezien heeft: dat overzicht van 25 jaar ontwikkeling in Nederland biedt eigenlijk een heel verrassend en ook heel positief beeld van hoe Nederland erbij ligt. Positief bijvoorbeeld waar het gaat om het vertrouwen in de politiek: constant, zeker niet sterk dalend, hoogstens iets fluctuerend. Ook heel opmerkelijk is een gestegen waardering voor de rol die migranten in onze samenleving spelen. Voor de collega’s van de PVV is dat misschien een aangename verrassing. Eigenlijk is het maar op één punt zorgwekkend te noemen: dat is precies dit punt, namelijk het gedaalde vertrouwen in Europa. Als we dat signaleren, dan is er voor iedereen in deze Kamer voor wie Europa dierbaar is, voor iedereen in deze Kamer die gelooft in Europa, toch nog heel veel werk te doen. En ik hoop dat het kabinet zich zeer nadrukkelijk in die categorie wil scharen. Ik zie ernaar uit om dat werk met dit kabinet gezamenlijk te ondernemen.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Rinnooy Kan. Ik geef het woord aan de heer Backer.