Verslag van de vergadering van 10 april 2018 (2017/2018 nr. 26)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 16.51 uur
De heer Diederik van Dijk i (SGP):
Dank u wel, voorzitter. Ik geef mijn speech graag een motto mee van de bekende filosoof Ad Verbrugge uit zijn alweer wat oudere, maar nog altijd sprankelende Tijd van onbehagen. Ik citeer: "Zoals eens de communistische bureaucraat zijn eigen positie legitimeerde met een beroep op zijn kundige toewijding aan de heilstaat als het doel dat hij zo effectief mogelijk wilde realiseren, zo legitimeren veel Europese bureaucraten zichzelf met het argument dat zij degenen zijn die op grond van hun deskundigheid en toewijding aan Europa het recht hebben de onwetende en vaak ook onwillige massa voor te gaan in het proces van eenwording, dat volgens de onvermijdelijke logica van de geschiedenis dient plaats te vinden." Tot zover Verbrugge.
Voorzitter. Een beslissend politiek debat over de toekomst van Europa is meer nodig dan ooit. Aan de ene kant klinkt een hartstochtelijk pleidooi voor een federale EU, aan de andere kant gaan er stemmen op voor het uiteenvallen van de EU, dan wel een nexit. De SGP bepleit een derde weg, namelijk die van een radicaal hervormde EU die bij zijn spreekwoordelijke leest blijft. Daar zijn ingrijpende keuzes voor nodig.
Voor stabiele Europese samenwerking op langere termijn, moet de EU primair intern de zaken op orde krijgen. Het credo moet blijven: samenwerken waar nodig, niet waar het kan. Concreet betekent dit allereerst dat de EU recht moet blijven doen aan de eigenheid en soevereiniteit van de lidstaten. Dus: géén EU-leger, geen EU-belastingen, geen EU-minister van Financiën, enzovoorts.
Helaas zien we dat de EU, aangemoedigd door de discussienota’s van de Commissie, juist stappen zet richting een federale unie. Steeds meer beleidsterreinen worden ingelijfd, zoals onderwijs, het sociale domein of het strafrecht. Daarover hebben we het vorige week hier nog gehad. De SGP vindt dat niet gewenst en illegitiem. Het is van cruciaal belang dat de EU een pas op de plaats leert maken. Eenheid is goed tegenover de buitenwereld, maar eenheidsworst is funest. Geforceerde integratie brengt enorme spanningen binnen de EU teweeg. Respect voor en behoud van culturele en religieuze eigenheid van lidstaten is onontbeerlijk. Wat is de visie van de regering op het witboekscenario van een Europa met verschillende snelheden?
Tekenend voor de Europese ambitie is het voornemen om de EU uit te breiden met zes Balkanlanden. Commissievoorzitter Juncker sprak over het dak repareren als de zon schijnt. Maar waarom zou je, terwijl het dak nog lekt en de muren scheuren vertonen, een extra vleugel erbij bouwen? Deelt de minister onze vrees dat de EU hiermee geen stabiliteit exporteert, maar veeleer instabiliteit importeert? Uiteindelijk zal de EU zich moeten uitspreken over het eindstation van het integratieproces. Waarvoor moet de EU volgens dit kabinet kiezen: voor een superstaat of voor een EU als supermacht van samenwerkende staten?
Voorzitter. Op het grensvlak van intern en extern noem ik de groei van de islam op ons continent. Een groei die helaas gepaard gaat met antisemitisme en intolerantie. Ik verwijs in dit licht naar de recente waarschuwing van de voorzitter van het Duitse parlement, Wolfgang Schäuble, die expliciet een verband legt tussen immigratie en groeiend antisemitisme. Hoe reageert de minister op deze zorg? Ik hoop dat ik mij vergis, maar ik heb soms de indruk dat de Frederica Mogherini’s van deze wereld op dit terrein niet alleen geregeld met een hoofddoek, maar ook met een blinddoek rondlopen. Kan de minister mij geruststellen? Worden de duistere kanten van deze religie eerlijk onder ogen gezien? Het gebeurt immers onder onze ogen in West-Europa: je overleeft de Shoah en wordt vervolgens, hoogbejaard, vermoord omdat je jodin bent. Wat doet de EU om antisemitisme met alle middelen de kop in te drukken?
Voorzitter. Naast het interne perspectief is er de externe dimensie. Europa ligt ingeklemd tussen veel, soms onvoorspelbare, landen. Alleen al dit geografische gegeven brengt verschillende uitdagingen met zich mee: migratiegolven, sterke leiders die zich roeren, globalisering die zowel voor- als nadelig uitpakt voor de economie en werkgelegenheid. Om te midden van dit geweld staande te blijven, moet de EU allereerst betrouwbare bondgenootschappen onderhouden. Goede samenwerking is nodig met de VS en het VK. Maar ook, voor zover mogelijk, met landen in de ring om Europa, zoals Rusland, Turkije en de Noord-Afrikaanse landen. Niet soft, maar effectief.
De NAVO moet de hoeksteen van ons veiligheidsbeleid zijn en blijven. Cruciaal is ook dat Europese landen, en Nederland voorop, stappen gaan zetten richting de NAVO-norm van 2% van het bbp. De 1,5 miljard extra in het regeerakkoord is een mooie eerste stap. Het is prima dat landen onderling samenwerken op defensiegebied, maar wat de SGP betreft is dat niet een doelgericht toewerken naar een Europees leger.
De heer Backer i (D66):
Ik ken de SGP als een partij die degelijke financiering voorstaat van die 2%. We weten ook uit de defensienota en alle geluiden daaromheen dat het daarmee niet voldoende is. We weten ook dat — ik heb het getal niet beschikbaar, maar het gaat over tientallen, zelfs honderden miljarden — dat men winst weet te boeken door gezamenlijke inkoop en samenwerking binnen Europa. Dan zou het mes aan twee kanten snijden. Zou de SGP zich daar ook hard voor willen maken?
De heer Diederik van Dijk (SGP):
Het is absoluut waar dat er ontzettend veel geld nodig is op dat terrein. In die zin moet je ook geen een optie uitsluiten om het geld dat beschikbaar is, ook zo efficiënt mogelijk in te zetten. Als dat kan via samenwerking of gezamenlijk inkopen, dan is dat inderdaad uitstekend, zolang er maar niet wordt toegewerkt naar een Europees leger. Dat heeft te maken met onze visie dat de zwaardmacht van de overheid bij de nationale lidstaten moet blijven. Maar natuurlijk is het goed om alles wat denkbaar is op het gebied van samenwerking, met behoud van soevereiniteit et cetera, onder de loep te nemen.
Voorzitter. De SGP heeft moeite met de progressieve, levensbeschouwelijke koers van de Europese Commissie en andere instituties. Oost-Europese lidstaten die traditioneel-christelijke waarden willen bevorderen op terreinen als seksualiteit, huwelijk en gezin, worden hard aangepakt. Je vraagt je weleens af waarom de EU meer hoffelijkheid betracht jegens Iran dan jegens Hongarije.
Oud-communist en socioloog Frank Furedi — ik meen dat hij pas geïnterviewd is voor Trouw of de Volkskrant — beticht de EU in dit verband van koloniale arrogantie. Ik citeer: "Polen en Hongaren worden toegesproken alsof het de missie in Afrika betreft." Abortusorganisaties als Planned Parenthood en Marie Stopes International ontvangen daarentegen regelmatig bakken met subsidiegeld. Wat de SGP betreft, is dat de wereld op zijn kop. Kan de minister uitleggen hoe de EU de bescherming van het leven bevordert en hoe deze inspanningen uitgebouwd kunnen worden?
Voorzitter. Mijn fractie heeft daarnaast moeite met de keuzes van de EU en van dit kabinet inzake de Israëlisch-Palestijnse kwestie. Blijft het kabinet streven naar optimale afstemming op dit vlak met de Verenigde Staten, in plaats van te kiezen voor tegenreacties op beslissingen van de regering-Trump, bijvoorbeeld inzake de UNRWA? Gaat het kabinet, conform de aangenomen motie-Van der Staaij, in samenspraak met andere EU-lidstaten vaker tegen anti-Israëlische VN-resoluties stemmen? Bovendien zouden alle EU-lidstaten, Nederland voorop, hun ambassade spoorslags naar Jeruzalem moeten verplaatsen. Met zijn besluit om de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem te verplaatsen, onderstreept Trump dat aan het bestaansrecht van Israël niet gemorreld wordt en dat de Palestijnen zich bij die realiteit moeten aansluiten. Dat zou een serieus fundament kunnen zijn voor echte vredesbesprekingen. Wil de minister zich hierbij aansluiten, ter wille van de vrede? Ook op ander vlak roep ik op om Amerika te volgen: geen hulpgelden naar de Palestijnen zolang zij terroristen royaal blijven sponsoren.
De Joodse staat bestaat dit jaar 70 jaar. Daarbij hoort een passend Europees cadeau: een beleid dat veiligheid en welzijn van Joden, binnen en buiten Israël, bevordert. Hier past in ieder geval geen nauwe samenwerking met de doodsvijand van Israël, Iran. Is de minister bereid zich voor dit cadeau in te zetten?
Voorzitter. We kunnen niet heen om het hete hangijzer van het vertrek van het VK uit de EU. In 1792 sprak de conservatief Edmund Burke in het Britse parlement — op internet kun je al die lezingen teruglezen; heel boeiend — over de Europeanen, in het bijzonder over de Fransen. Hij zei: "ze praten alsof Engeland niet in Europa ligt." Hopelijk kan er nu meer begrip worden opgebracht voor elkaars positie. Inmiddels zitten we in fase twee van de onderhandelingen. De tijd blijft dringen. Hoe worden de negatieve gevolgen van de brexit voor het Nederlandse bedrijfsleven zo veel mogelijk ingedamd? Maken de betrokken departementen de juiste plannen? Is er voldoende centrale regie?
Voorzitter. De wereld lijkt soms verdacht veel op Diplomacy, volgens mij het lievelingsspel van minister en talenwonder mevrouw Kaag. Ook daar kun je soms onverwacht hard verliezen, bijvoorbeeld door overmoed of omdat vrienden vijanden bleken. In het spel is de spot van je medespelers het ergste dat je kan overkomen. In het echte leven zijn de gevolgen groter. Dan gaat het om banen, welvaart en veiligheid. De kunst is om een balans te vinden tussen nabijheid en afstand, die zowel de interne als externe stabiliteit ten goede komt. Geen onnodige of onwettige verbreding en verdieping, maar hervormen die EU! Krachtig optreden waar nodig, gepast bescheiden waar mogelijk.
Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, mijnheer Van Dijk. Ik geef het woord aan de heer Ten Hoeve.