Verslag van de vergadering van 13 april 2021 (2020/2021 nr. 34)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 19.58 uur
Mevrouw De Boer i (GroenLinks):
Dank, voorzitter. Het is wel een uitdaging om als eerste spreker elke keer je spreektekst op tijd klaar te hebben, ook nu voor de tweede termijn. Maar ik ga m'n best doen.
De voorzitter:
U doet het heel goed.
Mevrouw De Boer (GroenLinks):
En ik ga proberen het kort te houden. Ik constateer dat de minister aardig wat toezeggingen heeft gedaan en verduidelijkingen heeft gegeven. Ik ben blij met de toezegging van de minister dat hij aan de slag gaat met het bezien van de mogelijkheid om in plaats van een limitatieve opsomming van spreekgerechtigden, te gaan werken met een meer open norm, zoals "een nauwe persoonlijke band". Ik noem het maar even op voor ...
Over de afdwingbaarheid hebben we het ook kort gehad. Dat zal denk ik een ongoing discussie blijven.
Ik heb genoteerd dat we het erover eens zijn dat ook in zedenzaken het uitgangspunt wordt dat slachtoffers een kopie van hun aangifte meekrijgen, en dat — ik citeer — "er echt iets aan de hand moet zijn" wil dat niet gebeuren. En ik heb ook gehoord dat de minister heeft gezegd dat het niet de bedoeling is dat er een standaardbrief komt waarin staat waarom er geen kopie wordt verstrekt, maar dat er een individuele motivering komt. Ik heb verder gehoord dat hij ervoor gaat zorgen dat er ook echt iets gaat veranderen.
De verschijningsplicht voor de voorlopig gehechte verdachte van ernstige feiten bij de inhoudelijke behandeling en de uitspraak blijft wat ons betreft wel problematisch. Hierover zijn er ook nog een paar onbeantwoorde vragen. Ik had gevraagd of wordt overwogen om deze verschijningsplicht alleen te laten gelden voor voltooide levensdelicten, nu de wens tot aanwezigheid van de verdachte met name door nabestaanden is geuit. Ook op mijn vraag om te reflecteren op de stelling dat je een wet maakt om een probleem op te lossen en niet een wet gaat evalueren om te zien of er wel een probleem was, is niet expliciet ingegaan. Ik stelde die vraag omdat de regering eerder heeft gezegd dat niet bekend is hoe vaak het spreekrecht wordt uitgeoefend, hoe vaak verdachten daarbij wel of niet aanwezig zijn en wat slachtoffers daarvan vinden.
We nemen er nota van dat we in dit debat wel hebben vastgesteld dat de zwaarwegende belangen van een procesdeelnemer op grond waarvan de rechter een uitzondering kan maken op de verschijningsplicht, ook het belang van een ordentelijk verloop van het proces kunnen omvatten en dat dit ter beoordeling van de rechter is. Dit achten wij voor de wetsgeschiedenis en de uitleg van de wet in de praktijk van belang.
De beantwoording door de minister heeft ons standpunt ten principale over de verschijningsplicht echter niet veranderd. Wij zien ook na de beantwoording geen meerwaarde in een standaardverschijningsplicht, nu daar door middel van maatwerk ook nu al in kan worden voorzien via het bevel tot medebrenging. Een algehele verschijningsplicht is en blijft een inbreuk op de rechten van de verdachte. Voor die inbreuk is er wat ons betreft geen legitieme reden.
Dan kom ik op het spreekrecht van slachtoffers en nabestaanden bij tbs-verlengingszittingen en de PIJ-maatregel. Ik ben blij met de helderheid: slachtoffers of nabestaanden zullen alleen worden uitgenodigd als er een maatregelenrapport wordt gevraagd en mogen ook alleen aanwezig zijn bij de bespreking van de voorwaarden en niet bij de rest van de zitting. Ik denk dat dit ook van belang is voor de praktijk. Ik ga ervan uit dat dit inderdaad ook heel goed gecommuniceerd gaat worden naar slachtoffers en nabestaanden en hun organisaties om desillusie en teleurstelling te voorkomen, want zoals de minister ook zal weten, gaat het werken op het gebied van slachtofferrechten voor een heel groot deel ook over verwachtingenmanagement.
Ik waardeer ook de toezegging van de minister dat hij ervoor gaat zorgen dat slachtoffers en nabestaanden door het OM zullen worden geïnformeerd over verzoeken tot wijziging van de voorwaarden en worden opgeroepen voor de TUL-zittingen, zodat zij het spreekrecht dat ze in deze wet krijgen, daadwerkelijk kunnen gaan uitoefenen.
Voorzitter. Ik zei het al: de minister heeft op een aantal punten duidelijkheid gegeven en heeft een aantal toezeggingen gedaan. Een aantal van onze bezwaren blijft echter bestaan, met name wat de verschijningsplicht betreft. Hoe ons eindoordeel uiteindelijk zal zijn, zal ik deze week in de fractie bespreken en zal volgende week blijken.
Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, mevrouw De Boer. Dan is het woord aan de heer Janssen namens de fractie van de SP.