Verslag van de vergadering van 25 mei 2021 (2020/2021 nr. 38)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 9.56 uur
Mevrouw Baay-Timmerman i (50PLUS):
Dank, voorzitter. Laat ik beginnen met een huishoudelijke mededeling. Vanwege een overlapping vandaag met een deskundigenbijeenkomst van de Parlementaire Onderzoekscommissie anti-discriminatie, waarvan ik deel uitmaak, zal ik om 15.30 uur het debat moeten verlaten en dus een gedeelte missen, waarvoor mijn excuses.
Ik wens vervolgens collega Karakus van de PvdA en collega Keunen van de VVD alvast succes met hun nog te houden maidenspeech.
Voorzitter. Ik begin met een korte inleiding, waarna ik overga tot de behandeling van de in de volksmond geheten "testwet" en de wet over de quarantaineplicht. Als afsluiting heb ik het over de voorgelegde verlenging van de Tijdelijke wet maatregelen covid-19.
Voorzitter. Mijn fractie heeft heel veel van de genomen maatregelen ter bestrijding van het coronavirus in de afgelopen maanden gesteund. Zelfs de wet over de invoering van de CoronaMelder, die nou niet bepaald een succes was. Inmiddels zijn we een jaar verder. Er is veel meer bekend over de ontwikkeling van het virus en de medische bestrijdingsmogelijkheden ervan. Het is thans gelukt om de meest kwetsbare groepen, waaronder ouderen en personen met onderliggende ziekten, te voorzien van een vaccin op basis van vrijwilligheid. Volgens het coronadashboard van de rijksoverheid zijn op dit moment zo'n 8,3 miljoen prikken gezet. Hulde daarvoor aan de prikkers. Daarnaast staat de teller op ruim 1,5 miljoen personen die positief getest zijn op corona en daardoor antistoffen tegen covid in het bloed hebben opgebouwd, zodat langzamerhand de gewenste groepsimmuniteit in zicht komt. Mijn fractie heeft ook gekeken naar de landen waarin de vaccinatiegraad aanzienlijk hoger ligt dan bij ons en put daar vertrouwen uit.
Voorzitter. Het wordt steeds waarschijnlijker geacht dat corona, net als andere luchtwegvirussen, onder ons zal blijven. Misschien niet in de ontregelende vorm van vorig jaar, maar wel als endemische ziekte, die net als de griep met terugkerende regelmaat de kop kan opsteken. Maar zelfs een endemische ziekte rechtvaardigt niet een permanente begrenzing van burgervrijheden.
Voorzitter. De ministers zullen nu terstond aanvoeren dat alle tot nu toe genomen maatregelen en de twee voorliggende wetvoorstellen helemaal niet permanent zijn, maar slechts tijdelijk, en dat beide voldoen aan de weging van het proportionaliteitsbeginsel. In het debat in de Tweede Kamer zijn al heel veel vragen gesteld over deze proportionaliteit. Mijn fractie gaat de vragen hier niet herhalen, want de beantwoording ervan is bekend. 50PLUS sluit zich wel aan bij sprekers die hier alsnog nader op ingaan.
Ik stel slechts vast dat de tsunami van amendementen en moties vanuit de Tweede Kamer bij beide wetsvoorstellen een duidelijk signaal is. Ook vanuit de bevolking reageert men niet bepaald positief. Uit de honderden mails die ons dagelijks bereiken, zie je de weerstand toenemen, met name tegen de testwet. Blijkbaar ervaart de burger de testwet helemaal niet als een toename van vrijheden of een versoepeling van de huidige maatregelen. Nee, de burger ziet dit als opnieuw een inperking van zijn grondrechten, zoals de vrijheid van zich verplaatsen. En het wordt gezien als een inbreuk op de lichamelijke integriteit, om voor ieder bezoek aan een horecagelegenheid, een culturele instelling of een evenement, een verplichte test te moeten ondergaan. De minister is blijkbaar dol op zijn zogenaamde gereedschapskist, waaraan hij steeds meer instrumenten toevoegt voor eventuele als-dansituaties. Telkens houdt hij ons voor dat voor alle maatregelen slechts een tijdelijkheid geldt. Echter, de vervaldatum voor deze testwet is pas op 1 juli 2022. Wat dat "tijdelijk" nu precies inhoudt en welke vereisten ten grondslag liggen om dat verplicht testen te stoppen, is in dit wetsvoorstel volstrekt onduidelijk. Kan de minister hier nog eens op reflecteren?
Voorzitter. In de Tweede Kamer zei de minister van VWS al dat hij verwacht dat je voor de meeste settings in de zomer geen toegangstesten meer nodig hebt. Volgens mij breekt over vijf dagen de maand juni aan, dus gaan we nu een hele testinfrastructuur opbouwen voor slechts één maand? Heeft mijn fractie dat goed begrepen? Graag een antwoord van de minister.
In de schriftelijke vragenronde heeft 50PLUS al gewezen op de mogelijke onbetrouwbaarheid van testuitslagen en de fraudegevoeligheid ervan. Allereerst is geen enkele test 100% accuraat en er is altijd kans op een foutnegatieve of een valspositieve uitslag. De geldigheidsduur van een testbewijs is beperkt: slechts 40 uur. De testuitslag kan iemand alleen via e-mail ontvangen. Je moet dan zelf de testuitslag omzetten in een testbewijs in de app CoronaCheck of deze uitprinten. Deze handelingen mogen voor de minister vanzelfsprekend zijn, mijn fractie wijst erop dat voor ouderen, mensen met beperkte financiële middelen of laaggeletterden dit soort handelingen te complex zijn of praktisch onuitvoerbaar, omdat ze niet over iPhones, printers en computers beschikken. Verplicht testen veroorzaakt een duidelijke tweedeling in de samenleving, hetgeen mijn fractie onwenselijk acht.
50PLUS heeft grote twijfels of deze testwet zal bijdragen aan het voor eenieder veilig of versneld openstellen van de samenleving en constateert dat deze wet wel dwingt, maar dat de praktische uitoefening wringt.
Voorzitter. Dan nu de quarantainewet. De invoering van een quarantaineplicht moet voorkomen dat een reiziger vanuit een hoogrisicogebied, welke kwalificatie per definitie arbitrair is, gevaarlijke mutanten van het COVID-19-virus importeert in Nederland. De motivatie voor de quarantaineplicht is dat het geldend vliegverbod dan kan worden opgeheven. Doch in het wetsvoorstel zelf zijn wel 24 categorieën uitgezonderd van deze verplichting en dit aantal is nog eens aangevuld na behandeling in de Tweede Kamer. De quarantaineplicht, een huisarrest, duurt in principe tien dagen. De overheid heeft recht op controle op naleving ervan. De controles worden uitgevoerd door een belteam van tien personen. Bij een vermeende niet-naleving van de quarantaine kunnen buitengewone opsporingsambtenaren langsgaan om te checken of iemand wel daadwerkelijk in quarantaine zit. Overtreders krijgen een hoge boete en een aantekening in het Justitieel Documentatiesysteem. De laatste strafmaatregel baart mijn fractie zorgen. Deze werd eerder ingevoerd bij de verplichte 1,5 meter, maar werd geschrapt door de druk vanuit de Tweede Kamer, toen bleek dat de uitvoering ervan berustte op willekeur. Graag een reflectie van de minister: waarom acht hij deze maatregel thans wel proportioneel? Meent hij dat er nu geen sprake zou zijn van willekeur?
Voorzitter. Op zich acht mijn fractie het niet meer dan logisch en redelijk dat personen die volledig gevaccineerd zijn en daardoor een zeer laag transmissierisico vormen, worden ontheven van zowel de testplicht als de quarantaineplicht als aangetoond wordt dat dit veilig kan, aldus de minister. Mijn fractie plaatst daar wel de volgende kanttekeningen bij. Ten eerste hebben gevaccineerden dan profijt, een voordeel ten opzichte van de groep die op vrijwillige basis gevaccineerd wil worden, maar die door leeftijd nog niet aan de beurt is: de jongeren. Ten tweede kan het leiden tot indirecte dwang tot vaccinatie, terwijl 50PLUS vrijwillige vaccinatie als uitgangspunt hanteert. Ten derde geldt dat deze ontheffing niet ziet op landen waar een mutant rondgaat waartegen het vaccin niet beschermt, maar dat zal niet direct bekend zijn. Hoe gaat de minister de ontheffing van gevaccineerd zijn in combinatie met de door hem vereiste veiligheid aantonen? Graag een reactie.
Voorzitter. Het is bekend dat de registratie van vaccinaties in Nederland geen schoonheidsprijs verdient, omdat de registratiesystemen niet op elkaar zijn afgestemd. Nu al blijkt dat sommige mensen twee keer worden opgeroepen om een vaccin te halen: een keer omdat ze in een bepaalde leeftijdsgroep vallen en een keer omdat ze bijvoorbeeld in de zorg werken. Hoe wil de minister het probleem van eenduidig bewijsbare vaccinatie oplossen op zo'n korte termijn?
Meerdere fracties hebben in de schriftelijke ronde hun bezorgdheid geuit over de handhaafbaarheid van de quarantaineplicht. Zoals gezegd komt er een belteam van tien personen, maar als de toeristische sector opengaat, met een grote instroom als gevolg, is het niet erg realistisch om te verwachten dat zo'n aantal toereikend is. Denkt de minister dat ook, of vindt hij die tien mensen wel voldoende?
Voorzitter. De minister heeft financiële middelen toegezegd aan de gemeenten, die verantwoordelijk zijn voor de invulling van de mobiele teams die voor controle op de naleving van de quarantaineplicht moeten zorgen. Dat is mooi. Gemeenten kunnen dus extra mensen aannemen voor deze taak. Maar realiseert de minister zich ook dat deze mensen moeten worden opgeleid, dat ze bevoegdheden toegewezen krijgen die niet iedere burger heeft, zoals het uitschrijven van boetes en het verzorgen van aantekeningen in het Justitieel Documentatiesysteem? Dus zomaar een uitzendkracht of een flexwerker inzetten is niet mogelijk, terwijl de zomervakantie al binnen vier weken voor de deur staat. Heeft de minister rechtstreeks contact gehad met de uitvoerende instanties om te verifiëren of ze deze extra belasting aankunnen en voldoende voorbereidingstijd hebben? Graag een reactie.
Voorzitter. Tot slot de verlenging van de Tijdelijke wet maatregelen covid-19, de Twm. De looptijd van deze wet loopt af op 1 juni 2021, waardoor beperkende maatregelen worden opgeheven. Vandaag ligt opnieuw een verlenging van drie maanden voor. Met instemming van deze Kamer geldt de Twm dan tot 1 september 2021. Verlenging kan blijkens de memorie van toelichting alleen als er nog een directe bedreiging bestaat van een epidemie. In het begin van mijn betoog wees ik al op de door ons inmiddels afgelegde weg en de verbeterde situatie in Nederland met betrekking tot COVID-19. Thans lijkt het alsof de verzochte verlenging voornamelijk gebaseerd is op vermijding van risico. Komt het neer op om veiligheidshalve verlengen van beperkende maatregelen, puur omwille van de eventualiteit van een mogelijke nieuwe uitbraak? Kan de minister in dit kader nog eens ingaan op het vereiste van directe dreiging van de epidemie? Of beschikt hij over gegevens die ons niet bekend zijn en die verlenging absoluut noodzakelijk maken? Graag een antwoord.
Afrondend, voorzitter. Mijn laatste vraag is dit keer aan de minister van JenW. Hoeveel verlengingen van een tijdelijke wet zijn juridisch toelaatbaar: is dat gelimiteerd of oneindig?
Dank u wel, voorzitter. Wij kijken uit naar de beantwoording.
De voorzitter:
Dank u wel, mevrouw Baay. Dan is het woord aan mevrouw Prins namens de fractie van het CDA.