De Eerste Kamer debatteerde dinsdag 31 mei met minister Kaag van Financiën en minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat over de deelname van de Staat aan de uitgifte (emissie) van aandelen Air France-KLM. Na het debat stemde de Kamer direct over het wetsvoorstel dat die deelname regelt. De fracties van Fractie-Nanninga, D66, SP, Fractie-Otten, PVV, SGP, ChristenUnie, CDA, VVD, 50PLUS en FVD stemden voor, de fracties van PvdA, GroenLinks, PvdD en Fractie-Frentrop stemden tegen deelname aan de aandelenemissie. De fractie van OSF was afwezig. Tijdens het debat is één motie ingediend door senator Otten (Fractie-Otten).; die werd uiteindelijk aangehouden.
Voor de meeste fracties die voor het wetsvoorstel stemden was het behoud van werkgelegenheid bij zowel KLM als Schiphol als gevolg van het deelnemen aan de aandelenemissie doorslaggevend. Ook speelde het belang van KLM en Schiphol voor de Nederlandse economie een grote rol. Tevens werd verwacht dat met de deelname de invloed van de Nederlandse staat binnen het bedrijf Air France-KLM naar verwachting niet zal afnemen. De tegenstanders van de deelname daarentegen zagen niet hoe het publiek belang gediend kan zijn met deelname. Zij zeiden tevens dat de KLM de klimaatcrisis niet serieus neemt en dat het volgens hen onzeker is of de invloed van de staat gelijk zal blijven. Tegenstanders voerden ook aan dat het parlement steeds overvallen wordt door problemen rond de luchtvaart, terwijl er geen visie ligt en dat KLM (nog) niet voldaan heeft aan de voorwaarden die aan eerdere steun waren verbonden.
Het wetsvoorstel wijzigt de begroting van het ministerie van Financiën voor het jaar 2022 in verband met de aandelenemissie van Air France-KLM. Met deze incidentele aanvullende begroting worden budgettaire middelen toegevoegd. De extra middelen van €220 miljoen betreffen het besluit van het kabinet om deel te nemen aan de aandelenemissie van Air France-KLM om het huidige belang van de Nederlandse Staat in stand te houden. De uiteindelijke uitgaven zijn afhankelijk van de koers van het aandeel op het moment van de daadwerkelijke uitgifte. Met de deelname handhaaft de Nederlandse Staat haar belang in de luchtvaartmaatschappij op ongeveer 9%, ondanks dat een ander bedrijf een groot aandeel neemt in Air France-KLM.
Minister Kaag van Financiën zei dat het kabinet ervan overtuigd is dat met het belang van de Staat van 9% de invloed en informatiepositie groter zal zijn: "Als we niet deelnemen dan zullen die hoogstwaarschijnlijk veel kleiner zijn. We denken dat we zo de belangen borgen, zonder invloed te verliezen." Kaag zei verder dat ze niet alle verwachtingen hard kan maken, omdat ze niet aan de hand van meetbare resultaten inzichtelijk kan maken dat dit in het maatschappelijk belang is. Volgens de minister is KLM opgeschoten met het opstellen van een duurzaamheidsplan, en ligt er een plan voor kostenreductie. Maar het bedrijf is nog niet alle afspraken nagekomen. De nieuwe KLM-bestuursvoorzitter Marjan Rintel zal op korte termijn een inhaalslag moeten maken, aldus Kaag.
Over verduurzaming zei minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat dat de verduurzaming van de luchtvaart een internationale en sectorbrede aanpak vereist. Tegelijk heeft het kabinet ook al belasting op vliegen en op kerosine ingevoerd, allemaal op nationaal niveau. Harbers: "We kunnen alles via wet- en regelgeving afdwingen, maar als je wilt dat het snel wordt opgepakt dan helpt het wel als je op alle mogelijke manieren bij KLM aan tafel zit."
Tegenstanders
Senator Vendrik (GroenLinks): "Voor alle staatsdeelnemingen zou moeten gelden dat zij bijdragen aan de energietransitie, dat is voor GroenLinks het leidende principe voor het publieke belang."
Senator Crone (PvdA): "We moeten nu al 2,5 jaar met de rug tegen de muur beslissingen nemen (over KLM-red.) terwijl er geen visie is. De hamvraag is of het kabinet extra zeggenschap krijgt met de 9%."
Senator Prast (PvdD): "Wat is nu precies het publieke belang dat onvoldoende wordt gediend als de staat geen aandelen bijkoopt? Loopt de causaliteit echt van Schiphol naar banengroei?"
Senator Frentrop (Fractie-Frentrop): "Het kabinet wil aandelen kopen om zeggenschap te krijgen. Eerder is dat al niet gelukt. Vorig jaar leek het kabinet de les te hebben geleerd, toen sloegen ze (een aandelenemissie -red.) over."
Voorstanders
Senator Van Ballekom (VVD): "Hier speelt niet alleen het belang van de KLM, ook het belang van Nederland. Afschalen en terugbrengen van de activiteiten van KLM willen wij niet mee instemmen."
Senator Essers (CDA): "Het is goed dat het kabinet de invloed wil behouden. Dat streven steunen wij. Maar er zijn wel heel veel onzekerheden, zoals de oorlog in Oekraïne en corona.
Senator Van Apeldoorn (SP): "Hoe gaan we het bezit van die 9,3% inzetten om het publieke belang te dienen? Daar is tot nu toe te weinig aan gedaan. Actiever aandeelhouderschap is nodig."
Senator Otten (Fractie-Otten): "Uiteindelijk moeten we in de top van Air France-KLM aanwezig zijn met een board member die ook met de overheid kan communiceren. De governance (het bestuur - red.) moet goed geregeld worden."
Senator Van Strien (PVV): "De PVV gaat ervanuit dat de wereld gewoon moet kunnen draaien. Een extra investering moet kunnen. Het gaat om de werkgelegenheid van vele duizenden Nederlanders."
Senator Van Rooijen (50PLUS): "De spoedprocedure (van het wetsvoorstel - red.) verdient geen schoonheidsprijs. We moeten de ingeslagen weg inzetten. Er is geen weg terug."
Senator Van der Voort (D66): "We weten niet of met minder invloed de klimaatdoelstellingen ook worden gehaald. D66 kiest er dus voor om vast te houden aan de 9%."
Senator Schalk (SGP): "Er wordt van alles gedaan om KLM overeind te houden. Het lukt tot nu toe, maar gaat langs de randen. Geld verdampte en belang verwaterde. Waarom moet er nu nieuw geld bij?"
Senator Ester (ChristenUnie): "We hebben een duurzaam toekomstbeeld nodig van KLM. Waar liggen kansen, waar bedreigingen? We moeten een tombola van toekomstige staatsinjecties voorkomen."
Senator Berkhout (Fractie-Nanninga): "De financiële zorgen van de KLM zijn met deze emissie hoogstwaarschijnlijk niet voorbij. Wat is de langetermijnstrategie van het kabinet als aandeelhouder van Air France-KLM?"
Senator Dessing (FVD): "De aankoopprijs van de aandelen is relatief gunstig. FVD is voor een sterke positie in de Air France-KLM-holding."
Moties
Er is één motie ingediend, die vervolgens werd aangehouden.
De motie-Otten c.s. verzoekt de regering om in overleg met KLM te treden over de mogelijkheden om het totaal van de uitstaande leningen en garanties verstrekt door de Nederlandse Staat aan KLM uiterlijk eind 2022 met minimaal €500 miljoen te verminderen.
De motie is door minister Kaag ontraden.
Deel dit item: