Verslag van de vergadering van 21 juni 2022 (2021/2022 nr. 34)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 20.32 uur
De heer Otten i (Fractie-Otten):
Voorzitter. Het voordeel van het voeren van dit debat over de staat van de rechtsstaat in twee termijnen met een aantal weken ertussen, is dat dit je de gelegenheid geeft om te beoordelen wat je bijdrage in eerste termijn heeft losgemaakt. Ik sprak op 31 mei over een dreigend voorland van magistraten die op de A4 zouden kunnen worden opgeblazen, zoals de georganiseerde misdaad dat deed met rechter Falcone in Italië in 1992. Prompt meldde zich het VVD-Tweede Kamerlid Ellian een paar dagen later in De Telegraaf, die zich dit thema meteen toe-eigende en daarna spoorslags met de minister van Justitie en Veiligheid afreisde naar Zuid-Italië om ter plekke poolshoogte te nemen. Onze fractie juicht het natuurlijk toe dat onze bijdragen in deze Eerste Kamer andere politici op goede ideeën brengen. Wij zijn ook fan van een praktische minister die meteen de daad bij het woord voegt. Misschien kan de minister ons nog even laten weten welke nieuwe inzichten ze in Italië heeft opgedaan over het bestrijden van de georganiseerde misdaad.
Voorzitter. We hoorden net een gedicht. Ik had een andere culturele bijdrage bedacht, die ik eerst wilde gaan zingen, maar bij nader inzien zie ik daarvan af.
Why can't you see
What you're doing to me
When you don't believe a word I say?
We can't go on together
With suspicious minds
And we can't build our dreams
On suspicious minds
Dat zong Elvis in 1968. Alleen wist Elvis toen nog niet dat het over de staat van de Nederlandse rechtsstaat in 2022 ging. Wantrouwen alom, suspicious minds: dat is Nederland in 2022. We're caught in a trap, om met Elvis te spreken: we zitten in de val. Nog nooit was het vertrouwen van de Nederlandse bevolking in de politiek zo laag als nu. In mijn eerste termijn waarschuwde ik al voor het risico dat dit wantrouwen overslaat naar de rechtsstaat. De Nederlandse samenleving is in een vicieuze cirkel van onderling wantrouwen beland. Een belangrijke oorzaak hiervoor is het naar binnen gekeerde politieke bedrijf. Ik noemde het in de eerste termijn een soort kastesysteem. Hoe komen wij hier weer uit? Ik heb op 31 mei een aantal structurele institutionele wijzigingen benoemd die daarvoor in ieder geval noodzakelijk zijn, maar niet voldoende.
Voorzitter. Wij hebben een allergie voor blokjes. Deze vreselijke blokjesaanpak belemmert een integrale totaalvisie en leidt soms tot een soort kleuterschooldebat. Ik wil de heer Rombouts danken voor zijn opmerking van zojuist, die wij geheel ondersteunen. De motie over de evaluatie zullen wij ook zeker steunen. Maar geheel tegen onze weerstand voor blokjes in, hadden we onze bijdrage speciaal voor het kabinet in zes overzichtelijke en handige blokjes gepresenteerd.
Het eerste blokje was constitutionele toetsing. Door afwezigheid van grondwettelijke toetsing leeft de Grondwet in Nederland niet echt, maar daar wordt nu aan gewerkt. We wachten met veel belangstelling de brief van de minister voor Rechtsbescherming af.
Het tweede blokje was een betere waarborging van de democratische rechtsorde. Wat ons betreft zouden we goed moeten kijken hoe dat in Duitsland is geregeld met de Bundesverfassungsschutz.
Het derde blokje was het aanpakken van intimidatie, online bedreigingen en andere bedreigingen, om de vrijheid van meningsuiting te waarborgen. Ik was vorige week namens de Eerste Kamer aanwezig bij de jaarlijkse ambassadeursconferentie, waarbij alle Nederlandse ambassadeurs één keer per jaar in Nederland bijeenkomen. U was daar zelf ook bij, voorzitter. U heeft het gezelschap nog met een boeiende speech toegesproken. Maar in de vele interessante discussies met de ambassadeurs vroegen zij mij ook: wat is er toch in hemelsnaam in Nederland allemaal aan de hand? Ik zat toevallig naast de Nederlandse ambassadeur in Sydney. Zij vertelde hoe Australië met effectieve wetgeving de uitwassen van anonieme intimidatie aanpakt. Daarbij stellen ze ook eisen aan socialmediaplatforms. Wellicht kan het kabinet inspiratie opdoen door deze Australische aanpak.
Het vierde blokje was de ICT, voorzitter, en dan rond ik af. Die moet natuurlijk state-of-the-art zijn. De georganiseerde misdaad is in Nederland helaas vaak toch een stuk beter georganiseerd dan onze rechtsstaat. Laten we zo snel mogelijk een level playing field creëren door de ICT snel en goed te organiseren, ook als dat geld kost of als daar betere mensen voor nodig zijn.
Het vijfde blokje was: de rechtsprekende functie weg bij de Raad van State. Het is de hoogste tijd om deze weeffout te herstellen. Dat is in het debat uitgebreid aan de orde gekomen.
Tot slot, voorzitter. Herstel van vertrouwen in de rechtstaat begint wat ons betreft ook door een grote streep te trekken onder 50 jaar landsadvocaat Pels Rijcken, waar jarenlang een gigantische fraude heeft plaatsgevonden door de topman en waarnaar het OM nog steeds onderzoek doet. Wij hebben in eerste termijn al een motie hierover ingediend, om de samenwerking met Pels Rijcken op een ordentelijke wijze te beëindigen. Als deze Eerste Kamer zijn taak als hoeder van de rechtsstaat serieus neemt, dan neemt zij volgende week onze motie hierover aan.
Dank u wel, voorzitter.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Otten. Dan is het woord aan de heer Nicolaï namens de Partij voor de Dieren.