Verslag van de vergadering van 18 april 2023 (2022/2023 nr. 27)
Status: gerectificeerd
Aanvang: 14.50 uur
De heer Otten i (Fractie-Otten):
Voorzitter. Onlangs verordonneerde de partijleider van de BBB, mevrouw Van der Plas, Eurocommissaris en eerste vicepresident van de Europese Commissie Frans Timmermans naar Den Haag om eens uitleg te komen geven over het onnavolgbare stikstofbeleid. Een goed voorbeeld van een meer assertieve houding richting Brussel, die wij al jaren bepleiten en die helaas ook al jaren ontbreekt bij de kabinetten-Rutte. Er is blijkbaar een nieuwe politieke partij nodig om dit soort nogal voor de hand liggende dingen te bedenken.
Eind 2019 zat ik met deze minister en de minister-president in het Torentje. Het was vlak voordat het land stil kwam te staan door de coronalockdowns. Ook toen, eind 2019, dreigde het land al stil te komen liggen door de zelfgecreëerde bureaucratische stikstofcrisis. De bouw dreigde compleet stil te vallen. Dit wilde het kabinet-Rutte III toen voorkomen met de Spoedwet aanpak stikstof. Deze minister vroeg toen onze steun daarvoor in de Eerste Kamer. Wij spraken toen in het Torentje over de noodzaak om het aantal Natura 2000-postzegelgebieden grondig te rationaliseren en de huidige 162 postzegelgebieden terug te brengen tot een kleiner aantal grote, robuuste gebieden, omdat wetenschappelijk onderzoek aantoont dat veel kleine postzegelgebieden onvoldoende biodiversiteit opleveren, ook zonder dat daar een molecuul stikstof aan te pas komt. Daarvoor zou het kabinet in Brussel zijn best gaan doen. Dat was onze afspraak in het Torentje in 2019. Alleen: dat is vier jaar lang niet gebeurd. Integendeel. Het stikstofbeleid werd nog veel restrictiever en Eurocommissarissen worden naar believen ingezet door minister Van der Wal om Nederland stikstofstandjes te geven en de binnenlandse discussie bij te sturen.
Wij roepen hierbij nogmaals het kabinet op om in Brussel te gaan onderhandelen over een dispensatie van het stikstofbeleid en een rationalisatie van de Natura 2000-gebieden af te dwingen. Nederland is de grootste nettobetaler, zegt minister-president Rutte altijd, dus het is nu de hoogste tijd om daar eens wat voor terug te vragen.
Voorzitter. Vorige week was president Emmanuel Macron van de republiek Frankrijk op staatsbezoek in Nederland. Je zou verwachten dat president Macron de Staten-Generaal zou toespreken, zoals ook onder anderen president Zelensky van Oekraïne in de Tweede Kamer deed en de Canadese premier Trudeau en de Surinaamse president Santokhi, om er maar een paar van recente datum te noemen. In plaats daarvan sprak president Macron het esoterische Nexus Instituut van de familie Riemen toe. Hij werd daarbij ook nog onderbroken door activisten die door de beveiliging waren geglipt, wat meteen wereldnieuws werd, ook in Frankrijk. Kan de minister van Buitenlandse Zaken ons uitleggen waarom deze vreemde keuze voor het Nexus Instituut werd gemaakt en waarom president Macron niet gewoon de Nederlandse volksvertegenwoordiging toesprak? Juist van de president van de Vijfde Republiek zou je mogen verwachten, gezien het motto liberté, égalité, fraternité en het feit dat die de volkssoevereiniteit van Jean-Jacques Rousseau hoog in het vaandel heeft staan, dat de volksvertegenwoordiging was toegesproken en niet het Nexus Instituut. Graag horen wij van de minister van Buitenlandse Zaken hoe deze agenda tot stand is gekomen en waarom hiervan is afgezien. We begrijpen namelijk dat staatsbezoeken mede onder verantwoordelijkheid van de minister van Buitenlandse Zaken plaatsvinden.
Voorzitter. Vandaag stemt het Europees Parlement naar verwachting in met de Green Deal van Eurocommissaris Timmermans en zijn sidekick Diederik Samsom, waarmee dit duo de EU klimaatneutraal wil maken. Een belangrijk aspect in de EU-energiepolitiek zou natuurlijk het omarmen van kernenergie moeten zijn, een milieuvriendelijke en CO2-vrije energiebron. Dit weekend opende Finland de grootste kerncentrale van Europa, de Olkiluoto 3 — ik hoop dat ik het goed uitspreek — met een capaciteit van 1.600 megawatt. Finland doet dit mede om het wegvallen van stroom uit Rusland op te vangen. Ook Zweden is druk bezig met het uitbreiden van het aantal kerncentrales.
Op precies hetzelfde moment dit weekend sloot Duitsland zijn laatste drie kerncentrales en vergrootte men zo de afhankelijkheid van gas, bruinkool en instabiele wind- en zonne-energie. Van een goed gecoördineerd en goed afgestemd EU-energiebeleid lijkt vooralsnog dus weinig sprake. Ook Nederland is immers voornemens om nieuwe kerncentrales te gaan bouwen om de CO2-uitstoot terug te dringen. Hoe ziet de minister de mogelijkheden om beter gecoördineerd energiebeleid binnen de EU tot stand te brengen?
Hoe staat het trouwens met de verkoop van de Duitse netwerken van staatsbedrijf TenneT aan Duitsland, nu de Duitsers zeer begrijpelijk hun eigen elektriciteitsnetwerken weer willen gaan beheren? Wij juichen die stap overigens toe, want staatsbedrijf TenneT en Nederland kunnen deze enorme miljardeninvesteringen in Duitsland niet dragen, mede in het licht van de noodzakelijke investeringen in ons eigen land. "Eigen elektriciteit eerst" is het motto in Duitsland en nu ook in Nederland. Kan de minister ons een update geven over de onderhandelingen hierover met Duitsland? En wanneer denkt hij dat deze transactie is afgerond? Want gezien de huidige tegenvallers kunnen we deze meevaller goed gebruiken.
Voorzitter. Het is al door een aantal vorige sprekers aangekaart: de invloed van de EU op ons dagelijks leven neemt enorm toe. Kijk alleen maar naar zaken als stikstof en de Green Deal van Timmermans. Maar de democratische invloed van de Europese inwoners op de EU-instituties houdt hiermee geen gelijke tred: besluiten worden genomen door ongekozen Eurocommissarissen, een ongekozen Europese president en byzantijnse, intransparante Europese raden, en het Europees Parlement noemt zichzelf wel een parlement, maar heeft bijvoorbeeld niet het recht van initiatief, dat een normaal parlement wel heeft, om maar eens wat te noemen. Toch pleiten ook hier diverse partijen voor meer Europese belastingen. Wij zijn zeker niet tegen de EU, maar hier is wat ons betreft toch het motto "no taxation without representation" van toepassing. We horen graag van de minister hoe Nederland denkt de democratie binnen de EU te kunnen verbeteren.
Tot zover, voorzitter.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Otten. Dan is het woord aan de heer Raven namens de Onafhankelijke Senaatsfractie.