Verslag van de vergadering van 11 december 2023 (2023/2024 nr. 11)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 17.53 uur
De heer Hartog i (Volt):
Voorzitter, dank u wel. Het is een beetje van toetje tot borrelhapje. Maar goed, ik begrijp het gebrek aan comfort van de heer Van Rooijen. Mijn excuses.
Allereerst felicitaties aan de heer Heijnen voor zijn maidenspeech. Ik vind het fijn om te zien dat we als team Eerste Kamer dit soort expertise ter beschikking hebben bij ons debat, dus mijn complimenten daarvoor. Dan wil ik het kabinet bedanken voor de uitgebreide beantwoording van de vragen in de schriftelijke ronde. Als nieuwkomer haal ik ook daar ontzettend veel uit.
In deze procedure zijn verscheidene voorstellen tegen het licht gehouden en is ook nadrukkelijk aandacht besteed aan de door de Tweede Kamer gemaakte amendementen. Dat is terecht. De conclusie van mijn fractie daarbij is dat de haast waarmee sommige amendementen zijn ingediend en beoordeeld geen schoonheidsprijs verdient, ook al staan wij welwillend tegenover het uiteindelijke doel van de meeste amendementen. De Voltfractie gaat ervan uit dat de procedure in 2023 uitzonderlijk is vanwege de demissionaire staat van het kabinet en de verkiezingen laat in het jaar. Dit zou bij de behandeling in een normaal jaar niet moeten voorkomen.
Het doet mij wel deugd dat het kabinet in de toegezonden brief de meeste amendementen uitvoerbaar acht. Wij gaan er gevoeglijk van uit dat dit kabinet voor het laatst in deze Kamer een belastingpakket zal verdedigen. Je weet het nooit, maar daar gaan we van uit. Het ministerie zal zeker continuïteit waarborgen, maar kan het kabinet reflecteren op de evenementen zoals die zich hebben voorgedaan? Hoe kunnen het kabinet en de Kamers samen het proces zodanig verbeteren dat we de afwegingen rustiger en op basis van meer informatie kunnen maken?
Voorzitter. Een rustiger afweging van de voorgestelde amendementen lijkt de Voltfractie met name bij de fiscale regelingen van belang en mogelijk. De eventuele afbouw van die regelingen is gebaseerd op een evaluatierapport, of zou dat in ieder geval moeten zijn. Deze rapporten komen door het jaar heen beschikbaar. De Voltfractie vraagt het kabinet of het de mogelijkheid ziet dergelijke rapporten en de kabinetsreactie daarop eerder en gespreid door het jaar heen van een door de Kamers gedragen conclusie te voorzien. Ik geloof dat de heren Holterhues en Martens ook voorstellen in die richting hebben gedaan.
Volt heeft in het Nederlandse verkiezingsprogramma een radicale afschaffing van fiscale regelingen gecombineerd met een sterk herzien belastingstelsel. Volt wil af van alle toeslagen, de heffingskorting en de werknemers- en werkgeverspremies. In plaats daarvan wil Volt toewerken naar een basisinkomen. Daarom zouden we willen beginnen met een huishoudtoelage in een nieuw stelsel. Het gaat om een basistoelage voor iedereen, ongeacht hoeveel je verdient. Dit voorstel is door het CPB doorgerekend en pakt budgettair positief uit. Daarnaast halveert het de armoede en bereiken we met dit plan de laagste staatsschuld. Voor werkgevers neemt de regeldruk enorm af. Wat Volt betreft stoppen we met het plakken van pleisters om het bestaande systeem in de lucht te houden. Om sneller die richting op te gaan, ligt een versnelde evaluatie van fiscale regelingen voor de hand. Ziet het kabinet ruimte om een aantal van de evaluaties waarvan de kalender tot 2026 doorloopt, te vervroegen?
Een van de regelingen waaraan op het laatste moment is gesleuteld, is de expatregeling. Deze is via een amendement versoberd en dit heeft tot veel reuring geleid in het parlement en de maatschappij. Wij hebben over deze regeling schriftelijk van gedachten gewisseld. De Voltfractie wil het debat vandaag met name toespitsen op de afstemming van dergelijke regelingen binnen de Europese Unie. Het kabinet antwoordt op deze uitdaging als volgt: "Uit de contacten tot dusver blijkt dat een aantal gesprekspartners dit een interessant onderwerp vindt, maar er lijkt op dit moment nog onvoldoende momentum om dit internationaal en Europees concreet op de agenda te zetten. Tegelijkertijd is er tijd nodig om een onderwerp goed geagendeerd te krijgen in een multilaterale instelling."
Voorzitter, ik ben bekend met de stroperigheid van besluitvorming in multilaterale instellingen en in de Europese Unie. Een groot Europeaan, Jean Monnet, zei echter, ik citeer: "ce qui est important, c'est de être ni optimiste ni pessimiste, mais d'être determiné". Het gaat erom vastbesloten te zijn en door te zetten, om te voorkomen dat wij hier uren besteden aan weglekeffecten binnen de EU.
Welke partners ziet het kabinet om een grotere gelijkwaardigheid van expatregelingen binnen de EU te bewerkstelligen? Is er op z'n minst een overzicht van dergelijke regelingen binnen de EU beschikbaar? Zou het uiteindelijke gezamenlijke doel niet moeten zijn de expatregelingen binnen de EU af te schaffen, vraag ik aan het kabinet. De EU is ook anderszins aantrekkelijk voor kenniswerkers en andere essentiële beroepen.
De Voltfractie ziet hetzelfde verschijnsel wanneer wij in deze Kamer discussiëren over verschillen in accijnzen over de grenzen en andere belastingongelijkheid; we hebben dat al eerder besproken. Volgens mijn fractie zou de basis voor het heffen van belastingen op z'n minst kunnen worden geharmoniseerd, zoals ook bij de btw het geval is. Over de hoogte kunnen we dan een vervolggesprek hebben. Dat is van groot belang voor onze grensregio's en het geeft duidelijkheid over de voorwaarden waaronder ondernemers aan beide zijden van de grens opereren; de heer Bovens refereerde daar ook al aan. Het kabinet mag daarop reflecteren in bredere zin, maar ik kan me ook zomaar voorstellen dat een van de leden dat liever bewaart voor een te schrijven boek. Dat is ook goed, maar ik vraag toch om een korte reactie.
Voorzitter, ik sluit af. Het goedkeuren van de begroting en het belastingpakket is een van de essentiële taken van het parlement. Ik heb ook met waardering gekeken naar de vragen die door de collega's zijn gesteld en de antwoorden daarop. Ik denk dat het uiteindelijke pakket evenwichtig is en de juiste richting voor 2024 aangeeft.
Mijn laatste vraag aan het kabinet heeft betrekking op een van de vragen van de collega's over de verbruiksbelasting bij alcoholvrije dranken op basis van suikergehalte. Het kabinet heeft in de schriftelijke behandeling gezegd begin 2024, nog in demissionaire status, met een brief te komen. Ik kijk uit naar die brief en vraag het kabinet of er al zicht op is wanneer die brief ons zal bereiken.
Ik laat het hierbij, voorzitter.
De voorzitter:
Dank u wel. Ik zie nog wel een interruptie van de heer Schalk van de SGP. Kort graag.
De heer Schalk i (SGP):
Zeker. Even over het basisinkomen. Hoe ziet Volt dat? Gaat dat dan ten koste van allerlei andere sociale voorzieningen?
De heer Hartog (Volt):
Nee, het basisinkomen is het uiteindelijke doel, maar dat ga je niet ongeclausuleerd even op een maandagnamiddag invoeren. Daar gaan we heel serieus over spreken. We hebben voorgesteld om een aantal simpele toelagen te doen, dus het belastingstelsel en het toelagensysteem zodanig te versimpelen dat je veel minder problemen hebt bij de uitvoering.
De voorzitter:
De heer Schalk, nog een korte reactie.
De heer Schalk (SGP):
Komt u nu met een verzoek aan de regering om dat te gaan uitwerken?
De heer Hartog (Volt):
Nee, dat verzoek heb ik niet gedaan. Ik heb de Kamer willen meegeven dat een einddoel misschien helpt bij de discussies die wij hebben. Mocht het kabinet of mochten andere collega's dat inspirerend vinden, dan zijn wij natuurlijk altijd bereid om daarover te praten.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Hartog. Dan schors ik de vergadering voor de dinerpauze, tot 19.00 uur. De behandeling van het pakket Belastingplan 2024 zal na de dinerpauze worden voortgezet.