Verslag van de vergadering van 10 december 2024 (2024/2025 nr. 12)
Status: ongecorrigeerd
Aanvang: 13.51 uur
Een verslag met de status "ongecorrigeerd" is niet voor citaten en er kan geen recht aan ontleend worden.
De heer Crone i (GroenLinks-PvdA):
Dank u wel, voorzitter. Net heb ik de minister, en ook alle ambtenaren, al gefeliciteerd, met de Energiewet en overigens ook de Wgiw. Dat doe ik hierbij nog een keertje. Dit zijn twee wetten die in mijn ogen zeer zeker gaan bijdragen aan de noodzakelijke energietransitie en het klimaatbeleid. Ik zou nu zeggen: trek dan deze wet maar in, want dan hebben we het een beetje eerlijk verdeeld.
Voorzitter. Dit is helaas geen goede wet. Dat meen ik in alle ernst. Eindelijk kwamen de zonnepanelen binnen bereik voor huurders en eigenaren met een kleiner budget, dus niet alleen meer voor de beter gestelden. Vorig jaar februari hebben we als Eerste Kamer het afschaffen van de saldering ook al tegengehouden omdat het een onvoldragen voorstel is. Nee, zei minister Jetten, de terugverdientijd zou rond de zeven jaar blijven. Nou, ik vond negen jaar ook goed. Zeven jaar dus. Wij geloofden dat niet, want er was niks geregeld over consumentenbescherming, over terugleververgoedingen, over boetes en zo meer. Minister Jetten gaf dan ook geen enkele garantie, zelfs niet mondeling. Wij willen best versoberen, bijvoorbeeld salderen tot 1.500 kWh. Dat is ongeveer zes tot acht panelen. Dat zou kunnen. Dus ik zou zeggen, minister: als u het voorstel niet intrekt, het versoberen mag ook bij nota van wijziging. Dat zou ook simpel en uitvoerbaar zijn.
Maar nu gaan we niet akkoord met deze wet, als ik zo zie wat eraan komt. We gooien oude schoenen weg zonder nieuwe te hebben. Wat waren de mensen anderhalf jaar geleden blij dat de saldering toch nog bleef. Dus de markt herstelde zich. En nog blijer waren ze toen de verkiezingsprogramma's er kwamen. Het verkiezingsprogramma van VVD en NSC was voor stimulering van zonne-energie. BBB en PVV wilden zelfs volledige handhaving van de saldering. Maar helaas, we zijn het van dit kabinet gewend: ze beloven veel, maar maken het niet waar. Het is een cynische conclusie, het went niet. Maar het is nu eenmaal het kabinet van de gebroken beloftes. Het gaat wel ergens over. Het gaat over 3 miljoen huishoudens en een lastenverzwaring voor deze huishoudens van 700 miljoen per jaar. Het geld blijft niet eens in het klimaatbeleid hangen, maar gaat uit het klimaatbeleid. Dat is niet om te lachen, voorzitter.
Dit wetsontwerp van de minister leek eigenlijk een beetje op dat van de heer Jetten. Maar opnieuw is er geen enkele consumentenbescherming. De Tweede Kamer heeft daarom nu zelf alsnog zeer serieuze, zware amendementen ingediend. Dat zijn er een stuk of acht. Maar die zijn in de Tweede Kamer nauwelijks besproken. Over het belangrijkste amendement van Vermeer is nul seconden mondeling overleg over geweest. Het is schriftelijk ingediend, vlak voor de stemmingen. De minister heeft alleen maar schriftelijk gezegd, in één zin: dit is een inbreuk in de contractvrijheid. Dat is nogal wat. Vervolgens zei ze in de volgende zin toch: oordeel Kamer. Kan de minister eens uitleggen hoe zorgvuldig deze wetgeving is? Dit is toch iets voor 3 miljoen mensen en het gaat om 700 miljoen. Daar mag je toch wel een beetje zorgvuldig over zijn.
Voorzitter. Gisteren is aan ons nog een brief gestuurd door de consumentenorganisaties, Vereniging Eigen Huis, Aedes en de Woonbond. Zij kunnen niet meer instaan voor de voortzetting van investeringen in zonnepanelen op dak. Maar zij horen zelfs van hun huurders — daar zijn enquêtes over gehouden — "haal de panelen maar van mijn dak, want ik betaal nu wel de servicekosten, maar ik heb geen opbrengst meer". Ik neem aan dat de minister dit ook niet wil, dus ik wil vragen wat haar beleid is, om de mensen gerust te stellen en vooral om hen materieel in staat te blijven stellen om zonnepanelen te houden en uit te breiden. Ik overweeg om op dit punt een uitspraak van de Kamer te vragen.
Voorzitter. Het is dus een kaalslag. Het is zelfs nog een stapje erger, want door het amendement van de VVD op stuk nr. 16 en het amendement-Vermeer op stuk nr. 21 verliezen mensen nu zelfs hun bescherming. Er is sprake van socialiseren van de kosten. Het gaat nu zelfs zo worden dat de mensen mét panelen de burgers zónder panelen subsidiëren. Dat is toch echt de omgekeerde wereld. Want wat zeggen deze amendementen? Alle kosten mogen alleen in rekening worden gebracht bij de actieve afnemers. Alle kosten zijn alleen voor de mensen met zonnepanelen. Dat is geen optie, maar een wettelijke plicht. De kosten mogen dus niet gesocialiseerd worden. Maar zonnepanelen hebben niet alleen kosten, ze hebben ook baten. Leveranciers verdienen eraan, want die krijgen gratis stroom. Leveranciers kunnen die kosten dus in een prijsverlaging doorgeven aan anderen dan deze mensen.
Daarnaast is er een generieke prijsdaling. ESB heeft dat aangetoond. In de tijd van de Poetinprijzen was er zelfs een generieke prijsdaling in Nederland van €0,068 per kilowattuur. Dat is een enorm bedrag. Als dat substantiële bedrag nu lager zou zijn, omdat de energieprijzen nu niet meer op Poetinniveau zitten, dan is makkelijk uit te rekenen dat de consument generiek nog €0,02 zou kunnen opleveren. Als je dat alleen geeft aan de zonnepaneelhouders, dan krijgen die dus €0,06. Dan wordt een terugverdienmodel misschien weer mogelijk. Ik wil heel graag van de minister horen hoe dit zit. Zij zegt in de stukken zelf ook dat dit zo is, want de minister zegt daarin dat alle gebruikers een voordeel hebben en dat alle afnemers profiteren van de lage prijzen. Ik citeer het even zorgvuldig: "Alle afnemers profiteren van de lage prijs."
De ACM ziet dit probleem ook. Die zegt ook dat de amendementen alleen zien op de kostentoedeling, maar niet over de toedeling van de baten. De ACM zegt dus dat we de baten dan misschien kunnen aftrekken van de kosten. Maar dat staat nergens. Ik wil hier geen mening horen van de ACM of van de minister. Ik wil politieke duidelijkheid. Ik wil dat het ergens wordt vastgelegd en dat mensen daar een beroep op kunnen doen. Ik wil dat het juridisch wordt vastgelegd. Dat kan via een novelle of misschien via iets anders. Dit is voor onze fractie echt een breekpunt. Hoe kun je nou wel de kosten in rekening brengen en burgers duizenden euro's in zonnepanelen laten investeren, terwijl de baten naar een ander gaan? Dit is niet socialistisch, maar socialiseren, op een nette manier.
Voorzitter. Mijn punt is dat nog steeds niet duidelijk is hoe het met die terugleverkosten gaat. Ook de ACM zegt dat dat niet duidelijk is. We hebben het wel over terugleverkosten, maar de bedrijven kunnen die kosten ook afwentelen via een lagere vergoeding voor stroom of via een lagere normale prijs voor stroom die je inkoopt. Dat is niet geregeld. Mijn vraag is of de ondernemers en de leveranciers kunnen zeggen dat zij de kosten afwentelen op de zonnepaneelhouders, waarmee zij aan de andere gebruikers een kostenvoordeel geven. Dat is geen kwade wil, maar dat is gewoon concurrentie. Je probeert de kosten te leggen waar het moet, maar ook waar het kan. Dat mag straks wettelijk met deze amendementen. Het voordeel kun je dan aan andere klanten geven of zelfs als aandeelhouderswinst noteren.
Over congestie zal ik nu niet spreken. De minister geeft namelijk al aan dat congestie niet veroorzaakt wordt door de kleine zonnepaneelhouders. De wijken worden namelijk gewoon afgesloten als er congestie is. Maar ik moet helaas ook vaststellen dat burgers daar geen vergoeding voor krijgen. Maar als je zonneweides hebt met een goudgerande subsidie en je moet afschakelen, dan krijg je bovenop die subsidie ook nog een vergoeding voor het afsluiten van stroom. Hoe ongelijk kun je het hebben? Mensen met panelen doen iets goed, niet alleen voor zichzelf, maar ze dragen ook bij aan de energietransitie en aan een generieke prijsverlaging. Maar daar krijgen ze niks voor. Ze dragen bij aan het oplossen van congestie. Daar krijgen ze ook niks voor. En wie krijgt het allemaal wel? Dat zijn de grote bedrijven, die ook al grote goudgerande subsidies krijgen plus een vergoeding voor het afschakelen.
De voorzitter:
Wilt u afronden?
De heer Crone (GroenLinks-PvdA):
Voorzitter. Ik rond af met het punt dat de minister toegeeft dat de terugverdientijd nu niet meer zeven tot negen jaar bedraagt, zoals we nog hoopten in de tijd van minister Jetten. Ze citeert terecht de onderzoeken van TNO en CE Delft. Die zeggen dat de terugverdientijd tot zeventien jaar wordt. Het is pas lager als je zelf veel meer dan 30% stroom gebruikt, bijvoorbeeld door de wasmachine aan te zetten.
De voorzitter:
Meneer Crone, wilt u afronden?
De heer Crone (GroenLinks-PvdA):
Voorzitter. De instituties zeggen zelf dat dit niet haalbaar is. Burgers kunnen niet 60% eigen stroomverbruik creëren. Ze zullen niet meer eigen stroom kunnen gebruiken dan die 30%. Daarmee zitten we op een terugverdientijd van zeventien jaar, zeggen de instituten.
Dank u, voorzitter. Ik ben heel benieuwd naar de antwoorden.
De voorzitter:
Dank u wel. Dan is het woord aan de heen Panman namens de BBB-fractie.