Verslag van de vergadering van 18 maart 2025 (2024/2025 nr. 22)
Status: ongecorrigeerd
Aanvang: 14.07 uur
Een verslag met de status "ongecorrigeerd" is niet voor citaten en er kan geen recht aan ontleend worden.
De heer Van Rooijen i (50PLUS):
Voorzitter, dank. Dank ook dat ik na de pauze mag spreken in plaats van voor de pauze. Den Haag, Nederland en Europa staan op een keerpunt in de geschiedenis. Het electoraat in onder andere Nederland, Italië, Frankrijk, Duitsland en Zweden heeft krachtige signalen afgegeven of zelfs een mandaat binnengehaald om nu eindelijk serieus werk te maken van een hervorming van het Europese systeem van asiel en migratie. Waar dat mandaat nog ontbreekt, voelen vele politieke leiders en gevestigde partijen in toenemende mate de hete adem van de kiezer.
CDU-leider Friedrich Merz heeft sinds vorige maand in feite een rechtse meerderheid tot zijn beschikking, maar hij heeft beloofd om de zogenaamde brandmuur in stand te laten en niet te gaan regeren met de AfD. Desondanks, of misschien juist wel dankzij deze belofte, moet hij echter wel het migratiekritische gras voor de voeten van de AfD gaan wegmaaien. Duitsland wil iets, dus Merz moet ook iets. De signalen daarvan komen nu al binnen vanuit de Duitse kabinetsformatie van de CDU/CSU met de SPD. Vandaag is er in de Bundestag een debat over onder meer het opheffen van de Schuldenbremse, ook in relatie tot migratiekosten. Overmorgen komt het dan in de Bundesrat, de Duitse Eerste Kamer. Kort daarna komt er een nieuwe Bundestag met fors verschoven politieke panelen.
Volgens 50PLUS zit Macron in een vergelijkbaar parket. Het Italië van Giorgia Meloni is al aan boord en het Polen van de progressieve Tusk heeft vorige week wederom heel duidelijk aangegeven waar het staat. Polen weigert het migratiepact uit te voeren. Het duurt te lang om hier in dit debat de stand van het migratiedebat in alle EU-landen door te nemen, maar dat het ijzer heet is, durven wij bij 50PLUS wel te stellen.
De geopolitieke situatie voegt daar nog een dimensie aan toe, want de EU wil grote stappen zetten op het defensiegebied. Het migratiedossier kan volgens mijn fractie fungeren als breekijzer om de steun voor gezamenlijke Europese defensie-inspanningen fors te vergroten. De partijen die steevast dwarsliggen bij de beperking van de asielmigratie, hebben juist weer ontstemd gereageerd op de partijen die niet meteen bij het kruisje willen tekenen voor een Europees defensiefonds van 800 miljard. Hier moet de politieke molen dan toch op volle toeren draaien om nader tot elkaar te komen, zo vragen wij.
Eurocommissaris Brunner maakte vorige week zijn plannen bekend voor een Europees terugkeerbeleid. Europa maakte eerder al afspraken voor een strenger asielbeleid in het zogenaamde migratiepact, dat in de zomer van volgend jaar van kracht wordt. Maar het lukte tot nu toe niet om ook afspraken te maken over een gezamenlijk uitzetbeleid. Dat was de ontbrekende schakel van het pact. Dat moet en gaat nu veranderen. Landen moeten elkaars besluiten overnemen. Asielzoekers die eenmaal een afwijzing hebben gekregen, moeten verplicht meewerken aan hun terugkeer. Niet meewerken wordt strafbaar en wie al een keer is afgewezen, krijgt een verbod op nieuwe pogingen om de EU binnen te komen. Afgewezen asielzoekers kunnen bovendien naar uitzetcentra buiten de EU worden gebracht in plaats van dat zij hier weer op straat belanden met niets meer dan een vriendelijke aanzegging om Nederland te verlaten.
Er is een golf gaande waar het kabinet-Schoof I op kan surfen. Dat is lange tijd anders geweest. Maar er zijn ook nog steeds knelpunten die niet zijn opgelost. Mijn fractie heeft de volgende vragen aan de minister. Een: een goede werking van het terugkeerbeleid vraagt om medewerking van landen van herkomst bij het terugnemen van hun onderdanen. Bijna alle lidstaten worstelen met het feit dat bepaalde landen zich onttrekken aan deze verplichting, soms structureel en soms incidenteel. Zelfs met uitzetcentra buiten de EU en medewerking van de vreemdelingen zelf hebben wij dit probleem nog niet direct opgelost. 50PLUS pleit in dit verband voor wederkerigheid. Waarom delen we visa uit aan elites uit Noord-Afrikaanse landen om bij ons vakantie te vieren, familie te bezoeken of te winkelen in Amsterdam, Parijs of Rome? Als de EU hier eensgezind een lijn in het zand trekt met consequenties in het geval van non-compliance, dan ben ik ervan overtuigd dat het niet zover zal komen, want dan zullen de landen in kwestie wel eieren voor hun geld kiezen en de reisdocumenten van hun onderdanen verstrekken. Wat vindt de minister van deze suggestie? Wij weten dat het weleens eerder is geopperd. Wordt er in EU-verband of in kleiner verband momenteel over gesproken? Is er beweging op dat punt? Wij weten ook dat de Franse regering — dat was voor mij ook de aanleiding dit op te brengen — er naar aanleiding van de terroristische aanslag in Mulhouse op 22 februari 2024 over is begonnen in relatie tot Algerije. De Franse regering sloot het gebruik van visa als wapen niet zonder meer uit. De diplomatieke en economische macht van een eensgezinde EU is op dit punt toch onmiskenbaar. Deelt de minister de mening dat met de juiste drukmiddelen het probleem van niet mee willen werken bij bepaalde landen opgelost kan worden? Wilt u hierover in contact treden met uw collega, minister Veldkamp, van Buitenlandse Zaken?
Mijn tweede vraag: wat is de actuele stand met betrekking tot het weer volledig uitvoeren van de Dublinverordening, ook in relatie tot nieuwe Europese afspraken over de terugkeer? Wat zijn actuele uitdagingen voor de minister op dit punt?
Voorzitter, ten slotte. De fractie van 50PLUS merkte bij het debat over de Spreidingswet vorig jaar als eerste op dat de begroting voor Asiel en Migratie na 2026 zo'n enorme daling laat zien dat het niet meer realistisch te noemen is. 50PLUS noemde de prognoses "wishful thinking". Toen andere fracties en de media er acht maanden later ook achter kwamen, leidde dat tot ronkende krantenkoppen als "kabinet bereidt ontmanteling van IND en COA voor". 50PLUS was eerlijker dan de media en andere fracties. Wij hadden het niet alleen veel eerder opgemerkt — dat gebeurt weleens — maar we erkenden ook dat het onrealistische begrotingspad in het vorige kabinet al in de boeken was gezet als bommetje voor de opvolgers. Het is een begrotingsgat van 4 tot 6 miljard voor het nieuwe kabinet. Het is een besluit van Rutte IV door Van der Burg en Kaag. Wij verwijten dit kabinet dus niets op dit punt, maar wij verwachten wel dat het kabinet de begroting en de prognoses realistisch maken. Dat de minister twee weken geleden ineens ad hoc 50 miljoen extra voor de IND uittrekt, is weliswaar een stapje in de richting, maar is de minister niet bevreesd dat zij met dit soort stapjes nog wel tienmaal de buidel zal moeten trekken? Is het niet beter zowel voor het beleid als voor het politieke proces om de kogel dan maar in een keer door de kerk te jagen? De begroting voor 2026 en 2027 zal daarvoor duidelijkheid moeten geven, maar wellicht dat het ook bij de Voorjaarsnota al aan de orde kan komen. Er moeten voldoende, nieuwe middelen na 2026 zijn.
Voorzitter, ten slotte. Wat kan Europol nog meer doen bij het bestrijden van mensensmokkel en mensenhandel? Dit gaat om een grensoverschrijdend probleem. Mensensmokkelaars hebben een verdienmodel van vele miljarden. Doe wat nodig is en roei dat kwaad uit. Extra middelen zijn hierbij nodig: meer personeel en betere dataverwerking via biometrische gegevens. Het is wat ons betreft een uitgelezen kans voor de Europese Unie om aan populariteit te winnen en om haar bestaansrecht voor veel meer burgers relevant te maken. Is de minister bereid dit op te pakken en in te brengen bij de Europese Commissie?
Voorzitter. Dan had ik nog één vraag over Syrië. Hoe kijkt de minister aan tegen de recente heftige ontwikkelingen in Syrië en wat is het beleid? De minister heeft het ook over een verhoging van de uitstroom van asielzoekers. Uit de media begrepen wij dat thans een campagne is gestart om Syriërs te overtuigen om het Suikerfeest weer in eigen land te vieren. Betekent dit dat in alle gevallen sprake is van een permanent vertrek, waardoor terugkeer naar Nederland niet meer tot de mogelijkheden zou behoren? Kunnen Syriërs met een verblijfsvergunning nog steeds een beroep doen op gezinshereniging nu de situatie in Syrië structureel is veranderd? Graag een antwoord.
Mijn fractie wacht de antwoorden van de minister met grote belangstelling af.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Van Rooijen. Dan is het woord aan de heer Van Hattem namens de PVV.