Zo'n zestig voorzitters van de nationale parlementen van de Raad van Europa en andere interparlementaire assemblees kwamen op 20 en 21 maart bijeen in het Palais de l'Europe, de vaste vergaderplek van de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa in Straatsburg. Vanuit Nederland namen Eerste Kamervoorzitter Jan Anthonie Bruijn en Tweede Kamervoorzitter Martin Bosma deel aan de tweejaarlijkse conferentie van parlementsvoorzitters van de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa (PACE). De Raad van Europa, opgericht in 1949, richt zich op bescherming van mensenrechten, democratie en rechtsstaat.
Op de agenda van de conferentie stonden het beschermen van democratie, het verzekeren van vrijheid van meningsuiting in tijden van polarisatie, en onzekerheid en geweld tegen volksvertegenwoordigers. Op de tweede dag kwamen de secretarissen-generaal van de parlementen bijeen in een eigen overleg. Hieraan namen Remco Nehmelman, Griffier van de Eerste Kamer, en Peter Oskam, Griffier van de Tweede Kamer, deel. De griffiers bespraken de uitdagingen van kunstmatige intelligentie en het gebruik ervan door parlementen.
Aan de vooravond van de conferentie werd de delegatie ontvangen door Tanja Gonggrijp, Permanent Vertegenwoordiger bij de Raad van Europa en haar plaatsvervanger Loek ten Hagen en een aantal Nederlanders werkzaam in Straatsburg: Jolien Schukking, rechter van het Europese Hof van de Rechten van de Mens, Jeroen Schokkenbroek, directeur Anti-discriminatie bij de Raad van Europa, Marco Leidekker, divisiehoofd bij het comité ter voorkoming van foltering (CPT) en Christian Mommers, adviseur van de commissaris van de mensenrechten en de Raad van Europa.
De conferentie begon met een themasessie over het beschermen van de democratie. 'Nu onze democratieën het doelwit zijn, onze rechtsstaat wordt bedreigd en onze fundamentele waarden met geweld worden aangevochten, dragen wij, voorzitters van parlementen, een historische verantwoordelijkheid: wij zijn de bolwerken van onze rechtsstaat tegen de gevaren die deze bedreigen,' zei Yaël Braun-Pivet, voorzitter van de Franse Nationale Vergadering, die als hoofdspreker het thema inleidde.
Bärbel Bas, voorzitter van de Duitse Bondsdag, benadrukte dat de waarden van de Raad van Europa nog nooit zo onder druk hebben gestaan. 'We moeten de democratie, de mensenrechten en de rechtsstaat verdedigen. Ook op onze parlementen wordt een beroep gedaan. Wij, als parlementsleden, moeten de omvang van deze taak aan onze burgers overbrengen,' sprak Bas.
Jan Anthonie Bruijn legde in zijn bijdrage de nadruk op zowel externe als interne bedreigingen voor de democratie en rechtsstaat, met een speciale focus op het belang van vertrouwen tussen burgers en overheid. Hij pleitte voor het oprichten van een onafhankelijke wetenschappelijke Planbureau voor de Rechtsstaat. Zo'n dienst kan worden aangeboden aan politieke partijen en bij de vorming van een coalitieregering, met als doel bij te dragen aan het vertrouwen in overheid en politiek. 'Vertrouwen is het fundament van onze democratische rechtsorde, van vrede, veiligheid en welvaart,' zei Bruijn.
's Middags zei Pedro Rollán, voorzitter van de Spaanse Senaat, dat vrijheid van meningsuiting een van de belangrijkste pijlers is waarop onze democratieën en de toekomst van onze samenlevingen zijn gebaseerd. 'Zonder vrijheid van meningsuiting is er misschien iets anders, maar geen volledige democratieën. Daarom is het essentieel om deze vrijheid te beschermen met alle middelen die ons ter beschikking staan,' aldus Rollán.
In zijn interventie hield Martin Bosma juist een pleidooi voor polarisatie. 'Parlementen zijn het hoogst verkozen orgaan in een democratie. Als zodanig moeten ze voortdurend opkomen voor hun rechten en hun rechtmatige plaats in een moderne staat. Als leiders van onze parlementen zijn we allemaal verplicht om voortdurend klaar te staan om de rechten van parlementen te verdedigen. Laten we eerst erkennen dat regeringen andere doelstellingen hebben dan wij. Zij regeren, wij controleren,' zei Bosma. Hij benadrukte het onvervreemdbare recht om goed geïnformeerd te worden door onze regeringen: 'Dat is geen gunst, het is ons meest fundamentele recht. In de Nederlandse Grondwet is dat vastgelegd in artikel 68 - het recht op informatie.'
PACE-President Theodoros Rousopoulos sloot op vrijdag de conferentie af met de conclusie dat onze eenheid en solidariteit de sterkste verdediging tegen kwaadaardige buitenlandse en binnenlandse krachten die de democratie en de vrede willen ondermijnen. 'We moeten manieren vinden om opnieuw contact te maken met die burgers, vooral met de jeugd, en de passie voor democratie en vrede terugbrengen in plaats van berusting en verdeeldheid. We moeten investeren in burgereducatie die harten en geesten bereikt, in de hele samenleving en vooral in scholen en onderwijsinstellingen. En parlementariërs hebben een speciale verantwoordelijkheid en een leidende rol te spelen,' zei Rousopoulos.
De conferentie werd door de Kamervoorzitters gebruikt om bilaterale gesprekken te voeren met hun collega's. Zo ontmoetten zij samen Ruslan Stefanchuk, parlementsvoorzitter van de Verkhovna Rada in Oekraïne. Jan Anthonie Bruijn sprak met zijn collega's Andrija Mandic (Montenegro) en Gerard Fernández Norona (Mexico), met de vice-presidenten van de Franse Senaat, Loïc Hervé, en van de Britse House of Lords, Lord John Gardiner of Kimble. Op vrijdag werd de delegatie ontvangen bij GRECO, het orgaan dat in 1999 door de Raad van Europa is opgericht om overheidscorruptie te bestrijden. In het gesprek werd gereflecteerd op de integriteitsmaatregelen in de Eerste en Tweede Kamer.
Deel dit item: