Op de valreep van het kerstreces heeft de Eerste Kamer in de nacht van dinsdag op woensdag zich per motie sterk gemaakt voor een vergroting van het gemeentelijke belastinggebied. Alleen de VVD-fractie stemde tegen de motie, die was ingediend door D66-woordvoerder Engels. Het wetsvoorstel zelf kon uiteindelijk rekenen op de steun van de regeringspartijen CDA, VVD en D66 en oppositiepartij PvdA.
Sluitstuk
De motie kwam in stemming als sluitstuk van het debat over de afschaffing van de OZB voor gebruikers. Als gevolg hiervan wordt het gemeentelijke belastinggebied ingeperkt. De burgers krijgen bij elkaar een miljard euro terug. Dit past in het streven van het kabinet om de lasten te verlagen en om greep te krijgen op de druk van gemeentelijke belastingen. De ministers Remkes (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) en Zalm (Financiën) verheelden niet dat afschaffing van dit deel van de OZB een VVD-wens uit het regeerakkoord was.
Principiële discussie
De andere twee regeringspartijen CDA en D66 trokken samen met de oppositie op met pleidooien voor een principiële discussie over de autonomie van gemeenten en het daarbij behorende 'eigen' belastingbeleid. Overigens was daarbij de OZB niet 'heilig'. Wat de meerderheid van de senaat betreft kunnen er ook andere soorten belasting komen om gemeenten meer eigen financiële armslag te geven.
Oude schoenen
Senator Platvoet van GroenLinks wreef de regeringspartijen CDA en D66 en ook oppositiepartij PvdA aan dat zij door voor de wet te stemmen en vervolgens een motie aan te nemen oude schoenen weggooien voor zij nieuwe hebben. Mevrouw Bemelmans-Videc (CDA) nam de metafoor gedeeltelijk over. Wij laten nu de gemeenten met schoenen zonder veters lopen. Maar wij willen wel dat in een volgende kabinetsperiode de veters terugkomen. GroenLinks en ook SP, OSF en de beide christelijke fracties SGP en ChristenUnie stemden tegen het wetsvoorstel.
Hard
Minister Remkes nam scherp afstand van de bewoordingen van mevrouw Bemelmans: Ik doe dat maar heel hard. Dat beeld wat mevrouw Bemelmans nu schetst zal niet de werkelijkheid zijn. Maar als zij dat beeld heeft, dan moet zij er ook echte tegen stemmen! De gemeenten worden via het gemeentefonds geheel gecompenseerd voor het verlies van deze belastinginkomsten. Als ik de overtuiging zou zijn toegedaan die mevrouw Bemelmans hier nu schetst, zou dit wetsvoorstel hier niet met mijn instemming hebben gelegen, zei Remkes.
Europees Handvest
De Eerste Kamer dat een eigen belastinggebied een integraal onderdeel vormt van de grondwettelijke autonomie van gemeenten. De senaat voelt zich daarbij gesteund door het Europese Handvest voor Lokale Autonomie dat bepaalt dat gemeenten over een substantieel eigen belastinggebied moeten kunnen beschikken. De Eerste Kamer vraagt de regering daarom nog tijdens de lopende kabinetsperiode maatregelen voor te bereiden om het 'gat' dat nu geslagen is door het opheffen van het gebruikersdeel van de OZB te dichten. Dit moet overigens niet leiden tot verhoging van de totale collectieve lastendruk.
Ergernis
De Eerste Kamer ergert zich overigens aan signalen van diverse gemeenten die de Eerste Kamer traagheid verwijten bij de behandeling van dit wetsvoorstel. Veel gemeenten komen door het late besluit behoorlijk klem te zitten. Dat is echter de Eerste Kamer niet te verwijten. De senaat heeft 76 dagen nodig gehad om tot een besluit te komen over dit wetsvoorstel. De gemiddelde behandelingsduur in de Eerste Kamer ligt op ongeveer 90 dagen, specifieke situaties uitgezonderd. Ondanks de politieke gevoeligheid van dit wetsvoorstel heeft de Eerste Kamer dus juist snel gehandeld.
Tijdsdruk
Het komt volgens de senaat steeds vaker voor dat de Eerste Kamer onder grote tijdsdruk een toenemend aantal wetsvoorstellen moet behandelen. Desondanks slaagt zij er nog steeds in om met de beperkte tijd die de senatoren daarvoor beschikbaar hebben één dag per week de meeste wetsvoorstellen binnen drie maanden af te handelen. Dat is nauwelijks meer dan in de jaren zestig, terwijl het aantal wetsvoorstellen aanzienlijk is toegenomen, evenals de complexiteit.
Deel dit item: