Op de eerste vergaderdag in 2006 heeft de Eerste Kamer het wetsvoorstel toezicht accountants zonder stemming aan aangenomen. Het toezicht zal worden uitgeoefend door de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Het gaat vooral om accountantsorganisaties die de boeken controleren van beursgenoteerde bedrijven. VVD-minister Zalm van financiën verwacht dat de wet medio 2006 kan worden ingevoerd. Dat zal dan tegelijk gebeuren met de wettelijke regeling van de tuchtrechtspraak voor accountants. Deze regeling moet nog door Tweede en Eerste Kamer worden behandeld. Deze tuchtrechtspraak is vooral bedoeld voor de middelgrote en kleinere accountantsorganisaties.
Boekhoudschandalen
Het publieke toezicht op accountants komt er in een reactie op de 'boekhoudschandalen' in de Verenigde Staten en ook o.a. vanwege de bouwfraude in Nederland. In de bouw bleek 'dubbele boekhouding' waarbij transacties buiten het zicht van accountants bleef voor te komen.
Lof
Minister Zalm oogstte lof van de Eerste Kamer voor zijn heldere en uitvoerige antwoorden op de vele vragen. Senator Kox (SP) kreeg te horen dat het toezicht 'blijvend' zal zijn. Zalm gaf toe dat er een cultuurverandering nodig is. Maar hij had er alle vertrouwen in dat accountants willen meewerken aan het weer op niveau brengen van het vertrouwen in accountants. In dat licht komt er ook een beroepsopleiding waarbij de exameneisen niet meer uitsluitend door de beroepsgroep zelf worden vastgesteld, maar door een commissie met een door de overheid aangestelde voorzitter. De eerste commissie zal onder leiding staan van de heer Vredevoogd, een bedrijfseconoom die zijn sporen in het hoger beroepsonderwijs heeft verdiend.
Vergunning
Senator Van Middelkoop die sprak namens de ChristenUnie en de SGP kreeg van minister Zalm niet de toezegging dat een vergunning voor wettelijke controles ook aan individuele accountants kan worden gegeven door de AFM. Dat vind ik onwenselijk, zei Zalm. Dat zou onpraktisch zijn en de AFM te veel werk bezorgen.
Wel vond de minister dat er meer vergunningen uitgereikt kunnen worden dan aan de 300 (van de drieduizend) accountantsbureaus die zich nu met wettelijke controles bezighouden. De AFM kan zo'n acht- tot negenhonderd aanvragen voor een vergunning verwachten en moet maar een tandje bijzetten om die te beoordelen, vond de minister. Hij was het op dit punt eens met onder andere senator De Graaf (VVD).
Toezegging
CDA-senator Doek kreeg de toezegging dat invoering van een klokkenluiderregeling bij accountants 'bespreekbaar is'. Met instemming noteerde Doek dat de minister het niet ondenkbaar acht dat heel grote accountantsorganisaties gaan splitsen en er meer kansen komen voor middelgrote bureaus.
Publiek toezicht
PvdA-senator Rabbinge pleitte ervoor dat de beroepsgroep de nieuwe wetgeving 'overbodig' zou maken door goed gedrag. De minister zei dat publiek toezicht nodig zal blijven nu accountants een publieke taak vervullen, maar dat het toezicht van de AFM beperkter kan zijn naarmate accountants vertrouwenwekkender opereren. Senator Schuyer (D66) kreeg de toezegging dat accountants ook in de toekomst naast hun controlefunctie ook een adviesfunctie voor hetzelfde bedrijf mogen blijven uitoefenen. Vooral in het middenbedrijf zou een strikte scheiding van controle en advies een te kostbare zaak worden, vreesde Schuyer.
Deel dit item: