De Eerste Kamer heeft dinsdag 14 november ingestemd met het voorstel wilsonbekwamen in de toekomst niet langer uit te sluiten van het kiesrecht. De fracties van SGP en ChristenUnie lieten aantekenen niet voor dit voorstel te zijn. De CDA-fractie had aarzelingen, maar onthield het wetsvoorstel om de Grondwet op dit punt te wijzigen niet haar steun. De overige fracties waren ronduit voor. Als het voorstel ook na de Tweede Kamerverkiezingen in tweede lezing wordt aanvaard, kunnen wilsonbekwamen die het kiesrecht tot dusver ontberen want niet alle wilsonbekwamen vallen nu onder de uitsluiting voor het eerst meedoen aan de verkiezingen voor een nieuwe Europees Parlement in juni 2009.
Moeilijk vol te houden
Woordvoerder Engels van D66 zei dat moeilijk is vol te houden dat curandi (dat zijn personen die wegens een geestelijke stoornis onder curatele zijn gesteld) als enige groep burgers volgens de geldende Grondwet niet tot een verantwoorde uitoefening van het kiesrecht in staat zouden zijn. Net als andere senatoren wees Engels naar de paradoxale situatie, dat er veel meer personen zijn dan de ongeveer 20.000 curandi die wél kiesrecht hebben, terwijl zij vanwege zwaardere geestelijke stoornissen zijn opgenomen in een instelling of op een andere manier onder feitelijk toezicht staan. VVD-senator Van Heukelum zag hierin een vorm van rechtsongelijkheid.
Willekeurig
PvdA-woordvoerder Witteveen merkte op dat er na de grondwetswijziging nog maar twee grenzen zijn gesteld aan het kiesrecht: de leeftijdsgrens van 18 jaar en de mogelijkheid dat de rechter iemand de bijkomende straf oplegt van ontzetting uit het kiesrecht. Witteveen noemde de grens van 18 jaar willekeurig. Er zijn vele vijftienjarigen die heel goed zouden kunnen stemmen en dat graag zouden willen en vele vijfentwintigjarigen die er geen enkele interesse in hebben, zei de PvdA-senator.
Nee, tenzij_
De aarzelingen van het CDA betreffen de vraag of het kiesrecht door veel wilsonbekwamen ook daadwerkelijk zal worden uitgeoefend. Senator Dölle verwees namens de CDA-fractie naar een deel van een advies van de Kiesraad, waarin wordt gepleit voor een Nee, tenzij_model. Per geval zou de rechter moeten kunnen beslissen of iemand die onder curatele is gesteld in staat moet worden geacht het kiesrecht uit te oefenen. Dölle legde zich uiteindelijk neer bij het argument van de regering, verwoord door minister Remkes van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, dat er geen objectieve criteria zijn te bedenken waaraan de rechter zou kunnen toetsen of iemand wel of niet het kiesrecht kan uitoefenen.
Toezegging
GroenLinks-senator Platvoet kreeg van minister Remkes de toezegging dat hij zal nagaan of stemmen bij volmacht bij wilsonbekwamen niet nog fraudegevoeliger is dan het toch al is. Platvoet pleitte in dit verband voor het invoeren van een identificatieplicht in het stembureau. Ook zei hij dat hij eigenlijk het hele systeem van stemmen bij volmacht wil opheffen. Het zou in het licht van nieuwe technische mogelijkheden als stemmen per telefoon of via internet ook overbodig moeten zijn.
Stemmachines
Minister Remkes wees op de problemen die met stemmachines zijn gesignaleerd en zei dat ook bij het toepassen van andere mogelijkheden om te stemmen altijd de integriteit van de stemprocedure voorop moet blijven staan.
Principieel onjuist
Senator Holdijk zei namens de fracties van SGP en ChristenUnie dat hij het principieel onjuist vindt om het initiatief om wel of niet aan de verkiezingen deel te nemen aan de geestelijk gestoorde over te laten. Hij verwees naar de opvatting van de grondwetgever in 1983 dat men moet kunnen verwachten dat degene die het kiesrecht uitoefent tot een verantwoorde uitoefening in staat is.
Wet van de grote getallen
Senator Witteveen (PvdA) had in dit verband opgemerkt: Iedereen die dat wil kan het kiesrecht gebruiken om hem of haar moverende redenen. Bij de optelling van alle stemmen tot een verkiezingsuitslag vallen immers alle redenen en motieven die mensen hebben om te stemmen weg; de wet van de grote getallen doet zijn werk, voor de uitslag doet het er niet toe om wat voor redenen of met wat voor motieven iemand zijn of haar stem heeft uitgebracht. Zo komt op een mooie manier het ideaal van gelijkheid tussen burgers tot uitdrukking.
Senator Holdijk vond dit een cynische benadering van het kiesrecht.
Deel dit item: