De Eerste Kamer is kritisch over de aanpak van minister Eurlings van Verkeer en Waterstaat van de luchtvaart in Nederland. Dit bleek maandag en dinsdag 8 en 9 december bij de behandeling van een wijziging van de Wet Luchtvaart met nieuwe regels voor burgerluchthavens en militaire luchthavens (30.452).
Op verzoek van de fractie van de SP werd besloten op dinsdag 16 december 2008 volgende week over het voorstel te stemmen. Niet alleen de SP, maar ook de fracties van PvdA, GroenLinks, D66, Partij voor de Dieren, CU en SGP en CDA hadden veel vragen over de rechtsbescherming die geldt of gaat gelden voor regionale luchthavens van nationaal belang.
De fracties van VVD en CDA konden zich zonder meer vinden in de ommezwaai die regering en Tweede Kamer in 2006 hebben gemaakt door een zestal regionale luchthavens toch onder het bevoegd gezag van het Rijk te laten. Aanvankelijk was het de bedoeling om deze onder de provincie te laten vallen.
Waarom moeten deze nieuwe regels worden ingevoerd, terwijl de regering nog bezig is beleid over de burgerluchtvaart als geheel te ontwikkelen in de Nota Luchtvaart, zo vroegen meerdere fracties.
Minister Eurlings deed een dringend beroep op de Eerste Kamer om het wetsvoorstel aan te nemen, omdat anders vervelende juridische procedures dreigen rond enkele luchthavens. Dit als gevolg van het verstrijken van de looptijd per 25 december van de structuurvisie burgerluchthavens.
De minister zegde toe dat hij de beperking van de rechtsbescherming zal aanhouden totdat ook in de Eerste Kamer is gedebatteerd over de Nota Luchtvaart die in februari 2009 wordt verwacht. Hij beloofde tevens een wetswijziging als daarom in de Tweede en Eerste Kamer op het punt van de rechtsbescherming rond regionale luchthavens wordt gevraagd.
Schiphol valt als internationale luchthaven buiten deze nieuwe Regelgeving burgerluchthavens en militaire lichthavens. Maar als gevolg van amendementen van de Tweede Kamer speelt Schiphol wel een afgeleide rol. Er zijn namelijk zes regionale luchthavens aangewezen als luchthavens van 'nationaal belang' : Rotterdam, Eindhoven, Lelystad, Groningen, Twente en Maastricht. Deze aanwijzing heeft tot gevolg heeft dat hiervoor het Schipholregime gaat gelden bij inspraak van burgers en bedrijven over (ruimtelijke) ontwikkelingen rond de vliegvelden. Dit regime houdt in, dat er geen beroepsmogelijkheid is bij de bestuursrechter. Over deze beperking van de rechtsbescherming van burgers vielen veel fracties in de Eerste Kamer.
Voor de meer dan honderd overige regionale vliegvelden gaat gelden dat de provincies voor de regelgeving rond uitbreiding, geluidsoverlast en dergelijke gaan zorgen. Provincies zouden ook strengere eisen kunnen stellen aan luchthavens van nationaal belang dan voor Schiphol gelden, maar de vraag is of het Rijk in dat geval doorzettingsmacht heeft in bijvoorbeeld conflictsituaties betreffende vliegcapaciteit, milieunormen en ruimtelijke ontwikkeling rond die luchthavens.
VVD-woordvoerder Hofstra vond dat het Rijk het laatste woord behoort te hebben. Hij vroeg zich ook af of de provincies voor de andere regionale vliegvelden wel apart expertise moeten gaan opbouwen. Zou het niet zinvoller zijn om ook hier de nationale regelgeving van toepassing te verklaren?
Senator Hofstra zei dat de VVD voorstander is van een gezonde ontwikkeling van de luchtvaart, allereerst van Schiphol als een van de megaluchthavens van Europa, maar ook van regionale kleinere burgerluchthavens. "De luchtvaart heeft nog een geweldige potentie. Niet alleen recreatief, maar ook zakelijk liggen er nog veel mogelijkheden". Hij verwees naar vliegvelden vlak over de grens zoals Weeze in Duitsland en Charleroi in België die enorm groeien. "Dat moet toch ook in ons land kunnen".
De heer Vliegenthart sprak namens de SP zijn zorg uit over de wijze waarop de minister van Verkeer en Waterstaat over dit onderwerp met de Eerste Kamer discussieert. 'Is er sprake van een drietrapsraket? Wat betekent dit voor de juridische onderbouwing van dit wetsvoorstel? Eerst is er de overgangsregeling, dan debatteren wij over het besluit, daarna over de nota. Is er daarbij elke keer sprake van een beslismoment?'
Een vergelijkbare twijfel sprak uit de opmerking van D66-senator Schouw dat de bereidheid van de minister om de Luchtvaartnota met de Eerste Kamer te bespreken niet veel om het lijf heeft. 'Hij weet net zo goed als ik dat deze Kamer nul mogelijkheden heeft om op dat punt iets van het kabinet of van een minister af te dwingen. Deze Kamer heeft daartoe niet de instrumenten. Wij gaan alleen over wetgeving. Wij kunnen hier voor of tegen zijn of wetgeving aanhouden'.
Senator Hillen sprak namens de CDA-fractie steun uit voor minister Eurlings. Volgens Hillen stuurt de minister aan op de mogelijkheid dat groot handelsverkeer, zowel personen als vrachtvervoer met een startgewicht groter dan 6.000 kg, dat nu van Schiphol gebruik maakt, gaat uitwijken naar regionale luchthavens van nationale betekenis. De CDA-fractie steunt het voorstel om de nieuwe regelgeving nog dit jaar in het Staatsblad te krijgen, omdat een juridisch vacuüm dreigt doordat het Structuurschema Burger Luchthaventerreinen en de Structuurvisie Maastricht en Lelystad binnenkort formeel aflopen. Hillen wees erop dat er nadrukkelijk een verband is tussen de toekomst van Schiphol enerzijds en de mogelijkheid van het uitplaatsen van vluchten naar regionale luchthavens anderzijds. "Deze twee zijn onlosmakelijk verbonden", aldus CDA-senator Hillen.
Mevrouw Linthorst wees er namens de PvdA-fractie op dat er een akkoord is bereikt dat Schiphol nog beperkt mag groeien tot 510.000 vliegbewegingen en dat de verdere groei wordt opgevangen door het uitplaatsen van vluchten naar regionale luchthavens. Omdat de nota Luchtvaart nog niet is uitgebracht is niet duidelijk hoe de samenwerking tussen Schiphol en de regionale luchthavens van nationaal belang wordt geregeld. Een inperking van de inspraakmogelijkheden van burgers zou wat de PvdA betreft stevig moeten worden onderbouwd.
De heer Van den Berg van de SGP-fractie plaatste kanttekeningen bij de rechtsbescherming die met dit voorstel, met name ten aanzien van regionale luchthavens van nationale betekenis, niet goed geborgd is.
Deel dit item: