De Eerste Kamer heeft dinsdag 27 mei met staatssecretaris Van Rijn (VWS) gedebatteerd over een wetsvoorstel voor de afschaffing van financiële regelingen voor chronisch zieken en gehandicapten. Dit wetsvoorstel hevelt de inkomensondersteuning van chronisch zieken en gehandicapten over naar gemeenten, die de ondersteuning op maat kunnen regelen. Huidige rechthebbenden komen niet automatisch in aanmerking voor ondersteuning, mede vanwege het feit dat gemeenten minder budget krijgen dan nu beschikbaar is.
Op dinsdag 3 juni wordt hoofdelijk over het wetsvoorstel gestemd.
Maatschappelijke solidariteit
Senator Flierman (CDA) betoogde dat de regelingen voor chronisch zieken en gehandicapten toe zijn aan herziening en dat een overheveling naar gemeenten in beginsel verstandig is. Gemeenten moeten hier wel voldoende financiële, organisatorische en bestuurlijke middelen voor krijgen. Ook moeten gemeenten voldoende ruimte krijgen om hun eigen beleid vast te stellen. Senator Flierman gaf aan dat zijn fractie grote zorgen heeft op deze punten. Flierman pleitte voor een rapportage van de effecten van de voorgestelde maatregelen voor modale inkomens. Het mag niet zo zijn dat diegenen die door sparen en hard werken een vermogen hebben opgebouwd, gestraft worden door hogere eigen bijdragen en heffingen. Dat is geen goede invulling van maatschappelijke solidariteit, aldus de senator.
Schrijnende gevallen
Senator Frijters-Klijnen (PVV) gaf aan dat haar fractie grote zorgen heeft over de financiële gevolgen van het wetsvoorstel. De kern van het wetsvoorstel is niets anders dan een bezuiniging, aldus de senator. Frijters-Klijnen vroeg of de staatssecretaris kon garanderen dat niemand er meer dan 2% op achteruit gaat en dat er geen schrijnende gevallen ontstaan. De senator pleitte voor een terugkeer naar een systeem waar chronisch zieken en gehandicapten de rekeningen van hun zorgkosten jaarlijks indienen bij het CAK voor de tegemoetkoming. Zo komt de tegemoetkoming terecht bij diegenen die het daadwerkelijk nodig hebben en kan deze kwetsbare groep mensen behoed worden voor een leven onder het bestaansminimum.
Fiscale regeling
Senator Ter Horst (PvdA) vroeg waarom er voor is gekozen om de 761 miljoen euro die na de bezuiniging resteert deels te gebruiken voor een fiscale regeling, in plaats van extra gemeentebudget. De senator vroeg of mensen met een lager inkomen hier meer of minder van profiteren. Ook vroeg zij waarom de staatssecretaris de fiscale regeling niet als argument heeft aangevoerd in de discussie over het mitigeren van inkomenseffecten. Ter Horst betoogde verder dat haar fractie gemeentelijk diversiteit verkiest boven een landelijke regeling waarbij het geld niet terecht komt bij de mensen die het nodig hebben.
Verslechtering inkomenspositie
Senator Slagter-Roukema (SP) stelde dat de diverse regelingen rondom chronisch zieken en gehandicapten alleen maar tot een verslechtering van hun inkomenspositie heeft geleid. De senator haalde hiertoe onder andere "De Sociale Staat van Nederland" van het Sociaal Cultureel Planbureau aan. Ook dit wetsvoorstel betekent volgens Slagter-Roukema een verslechtering. De senator uitte tevens haar zorg over het waarborgen van het recht op privacy door gemeenten en pleitte voor scherpe monitoring hiervan. Volgens Slagter-Roukema schuilt er ook in dit wetsvoorstel een gevaar voor ongelijke behandeling, aangezien er tussen gemeenten grote budgettaire verschillen bestaan.
Fel verzet
Senator Dupuis (VVD) gaf aan dat haar fractie zich in 2008 fel heeft verzet tegen de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en nu dus ook sterk voor afschaffing van dit instrument is. De senator pleitte voor één, simpele regeling voor chronisch zieken en gehandicapten, met een duidelijke doelgroep en een strenge inkomenstoets. Voor een sociale en billijke behandeling van deze groep mensen moet de Wtcg eerst van tafel. Daarna moet er in overleg met betrokken een betere regeling tot stand komen, aldus de senator. Zij vroeg de staatssecretaris om aan te geven wanneer iemand als langdurig ziek of gehandicapt wordt aangemerkt en hoeveel personen er door dit wetsvoorstel worden geraakt.
Maatwerk en gelijke behandeling
Senator Scholten (D66) gaf aan dat haar fractie zorgen heeft of gemeenten wel daadwerkelijk in staat zijn om maatwerk te leveren. De criteria voor het verdelen van middelen dienen volgens de senator helder te worden geformuleerd, zodat rechtsonzekerheid en rechtsongelijkheid worden voorkomen. De senator vroeg of bij een afgewezen aanvraag de bezwaar- en beroepsmogelijkheid van de Algemene Wet Bestuursrecht openstaat. Ook vroeg zij of het met terugwerkende kracht invoeren van het wetsvoorstel wel uitvoerbaar is.
Waarborgen
Senator Kuiper (ChristenUnie) betoogde dat zijn fractie positief is over het herzien van de tegemoetkomingsregelingen en het overhevelen naar gemeenten. De senator merkte op dat dankzij het Herfstakkoord de fiscale regeling voor zorgkosten in stand blijft. Wel vroeg Kuiper of de voorgestelde regeling een voldoende tegemoetkoming voor de doelgroep waarborgt, met name voor de meest kwetsbare groep. Ook vroeg hij hoe gemeenten gaan voorkomen dat er grote verschillen in benadering en aanpak ontstaan.
Balans tussen centraal en decentraal
Staatssecretaris Van Rijn (VWS) stelde dat er geen landelijke objectieve criteria voor tegemoetkoming kunnen worden geformuleerd en dat gemeenten veel beter zicht hebben wat in specifieke gevallen nodig is. Gemeenten kunnen alleen maatwerk leveren als ze beleidsvrijheid krijgen. Door samen met gemeenten een handleiding te formuleren, worden gemeenten daarin gesteund door het ministerie. Ook bij de verdere uitvoering zullen gemeenten worden ondersteund. Gemeenten zullen hun beleid maken in overleg met vertegenwoordigers van de doelgroep. Dit beleid zal vervolgens periodiek worden geëvalueerd. De staatssecretaris zal de Staten-Generaal hier vanaf begin 2015 over informeren.
Staatssecretaris Van Rijn betoogde dat de fiscale regeling een tegemoetkoming biedt voor mensen met aantoonbaar extra kosten. Daarmee is er volgens de staatssecretaris een goede balans tussen enerzijds centrale waarborgen en anderzijds decentrale beleidsvrijheid. De staatssecretaris zal nauw in de gaten houden hoe dit in de praktijk samengaat met de voorbereiding voor de invoering van de WMO 2015. De WMO zal met behulp van meldpunten worden gemonitord, waarbij specifiek aandacht wordt besteed aan maatwerk voor chronisch zieken en gehandicapten.
Over de inkomensgevolgen van het wetsvoorstel merkte de staatssecretaris op dat mensen die nu een tegemoetkoming krijgen waarvan die niet gerelateerd is aan specifieke zorgkosten of meerkosten, worden geconfronteerd met een achteruitgang. Deze inkomensgevolgen zullen nauw worden gevolgd. Om beter zicht te krijgen op de stapeling van maatregelen binnen een huishouden is door het CBS, in samenwerking met SZW en de gemeenten een stapelingsmonitor ontwikkeld.
Deel dit item: