De Eerste Kamer heeft dinsdag 21 maart 2017 gedebatteerd met minister Koenders (Buitenlandse Zaken, demissionair) over de toetreding van Montenegro tot de NAVO. Hiertoe was door de regering het wetsvoorstel Goedkeuring Protocol bij het Noord-Atlantisch Verdrag inzake de toetreding van Montenegro ingediend. Aan het eind van het debat werd het wetsvoorstel zonder stemming aanvaard. De fractie van de SP werd aantekening verleend.
Internationale machtspolitiek
Senator Van Apeldoorn (SP) betoogde dat de goedkeuring van de toetreding betekent dat Nederland een verdragsrechtelijke verplichting heeft tot het verlenen van militaire bijstand. Het is volgens de senator dan ook goed dat hier in de Eerste Kamer plenair over wordt gedebatteerd. Hij merkte daarbij op dat het hem niet duidelijk is waarom het debat op verzoek van het ministerie uitgerekend op deze datum moest plaatsvinden. Van Apeldoorn stelde verder dat de NAVO verworden is tot een instrument van internationale machtspolitiek: een mondiale politieagent. Nu de Amerikaanse regering haar houding ten opzichte van de NAVO heeft veranderd, is er volgens Van Apeldoorn een kans tot herbezinning op de taak van de NAVO. Deze zou zich meer moeten richten op conflictpreventie en vredeshandhaving. Van Apeldoorn betoogde dat verdere uitbreiding van de NAVO de internationale spanningen juist vergroot. Hij vroeg zich dan ook af in hoeverre toetreding van Montenegro de stabiliteit op de Balkan zal versterken. Dit land is volgens de senator niet erg stabiel en niet erg democratisch. Bovendien biedt het NAVO-lidmaatschap geen garantie dat dit zal verbeteren.
Hervormingen
Senator Lintmeijer (GroenLinks) betoogde dat de uitbreiding van de NAVO voor zijn fractie geen doel op zich is, maar wellicht wel kan bijdragen aan vrede en veiligheid in de wereld. De toetreding van Montenegro kan daar alleen aan bijdragen als het land stappen zet op het terrein van democratisering, ontwikkeling van de rechtsstaat en stabiele economische ontwikkeling. Lintmeijer vroeg of het land bijvoorbeeld al voldoet aan de eisen die aan lidstaten worden gesteld die lid willen worden van de EU. Montenegro is immers al sinds 2010 kandidaat-lidstaat van de EU. Verder vroeg senator Lintmeijer naar de Russische destabiliserende inmengingen en de invloed die Turkije probeert uit te oefenen op Turkse minderheden in de Balkan. Ook vroeg hij of de minister de komende jaren verdere uitbreiding van de NAVO op de Balkan voorziet.
Stabiliteit in de regio
Senator Schaper (D66) betoogde dat toetreding van Montenegro betekent dat de veiligheid van ons land nauw verbonden wordt met de veiligheid van Montenegro. Er valt in dat land echter nog veel te doen aan interne hervormingen. De recente parlementsverkiezingen zijn weliswaar goed verlopen, maar de rechtsstaat wankelt nog. Ook de EU zet zich in om de stabiliteit in dit land te versterken. Dit proces moet echter los gezien worden van de inspanningen van de NAVO. Schaper betoogde dat samenwerking tussen Balkanstaten en NAVO-lidmaatschap van Montenegro kan bijdragen aan de stabiliteit in de regio. Het lidmaatschap van de NAVO - dat door een grote meerderheid van het Montenegrijns parlement wordt gesteund - kan bovendien onzekerheid wegnemen over de positie en koers van het land. De senator vroeg tot slot wat de stand van zaken is rondom de Amerikaanse ratificatie van de toetreding van Montenegro. Dit proces lijkt stil te liggen.
Rust op de Westelijke Balkan
Minister Koenders (Buitenlandse Zaken, demissionair) merkte op dat het belangrijk is dat Nederland op de NAVO-top in mei 2017 kan aangeven of het instemt met de toetreding van Montenegro. In de afgelopen periode is er relatieve rust geweest in de Westelijke Balkan, mede dankzij samenwerking met de EU. Recentelijk zijn er echter pogingen tot inmenging van Russische zijde geweest. Dat is volgens de minister zorgelijk, maar betekent niet dat de Nederlandse regering Rusland als vijand ziet.
De toetreding van Montenegro is een logisch gevolg van de NAVO-strategie op de Westelijke Balkan. Dit zendt een krachtige boodschap aan de landen in de regio. De minister merkte op dat een meerderheid van de Montenegrijnse bevolking sterk voorstander is van de toetreding. Nu die - democratisch tot stand gekomen wens- er ligt, zou het vreemd zijn om Montenegro dit te ontzeggen.
De minister merkte verder op dat ook Kroatië en Albanië hebben aangegeven voorstander te zijn. De minister verwacht dat Spanje op korte termijn goedkeuring zal verlenen. Over de situatie in de Verenigde Staten kon hij vooralsnog geen uitspraak doen. De rechtsstatelijke hervormingen in Montenegro voldoen volgens de minister aan de vereisten van het NAVO-verdrag. Tot slot merkte hij op dat het voor de stabiliteit in de Balkanregio als geheel van groot belang is dat Montenegro toetreedt tot de NAVO.
Deel dit item: