De Eerste Kamer heeft dinsdag zonder stemming het wetsvoorstel aanvaard over de begroting 2018 van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Op verzoek van senator Van Hattem (PVV) vond voorafgaand aan de stemming een kort debat plaats met staatssecretaris Harbers (Justitie en Veiligheid) over met name het migratiebeleid van het kabinet, in het bijzonder de toelating, opvang en terugkeer van asielzoekers. De PVV-senator had zich ook als enige spreker aangemeld. Van Hattem diende in het debat een motie in over het intrekken van huidige en niet meer verstrekken van nieuwe verblijfsvergunningen voor Syrische asielzoekers (EK, N). De Eerste Kamer stemt dinsdag 6 maart over de motie.
Senator Van Hattem ging in zijn bijdrage met name in op de voornemens op het terrein van asielbeleid in de begroting. Volgens hem heeft Nederland nauwelijks nog zeggenschap en controle over de eigen grenzen en leidt het Europese asielbeleid alleen maar tot toename van het aantal asielzoekers. De voorspelde effectieve Europese solidariteit is ver weg, aldus Van Hattem. Volgens de PVV-senator wordt zo de massa-immigratie niet verder teruggedrongen maar structureel gefaciliteerd. Staatssecretaris Harbers daarentegen is van mening dat dat niet het geval is: zo is de omvang van het aantal asielzoekers dat naar Nederland komt sinds het EU/Turkije-akkoord sterk gedaald, hield hij de senator voor. Europese afspraken hebben wel degelijk zin, aldus Harbers.
Van Hattem gaf ook aan dat van terugkeer van asielzoekers naar hun eigen land of het eerste land van opvang weinig of niets terecht komt. Daarom diende hij een motie in om de tijdelijke verblijfsvergunning voor Syrische vluchtelingen in te trekken en geen nieuwe te verstrekken, omdat de situatie voor terugkeer naar zijn zeggen weer voldoende veilig is. Van Hattem vroeg de staatssecretaris ook wanneer Nederland de zogenoemde Dublin-overdrachten naar Griekenland hervat: het op grond van de Europese Overeenkomst van Dublin terugsturen van asielzoekers naar het land waar zij Europa zijn binnengekomen. Veel mensen die de oorlog in Syrië zijn ontvlucht zijn na een eerste verblijf in Griekenland vervolgens in een groot aantal andere EU-Lidstaten terechtgekomen.
Staatssecretaris Harbers verklaarde zeer gehecht te zijn aan het Europa van open grenzen, dat heeft de Nederlandse economie volgens hem veel gebracht. Hij zag kansen voor Europese afspraken over migratie, bijvoorbeeld over bewaken van buitengrenzen en hervestiging van asielzoekers, maar erkende wel dat het niet eenvoudig zal zijn. "Ik weiger mij erbij neer te leggen dat dit een nachtmerrie zal worden, maar het is ook geen droom," aldus Harbers.
De staatssecretaris gaf in reactie op senator Van Hattem aan dat Nederland en een aantal andere landen voor een beperkt aantal vreemdelingen terugkeer naar Griekenland hebben geclaimd op basis van Dublin-overeenkomst. Hij noemde daarbij geen aantallen. De maatregel is volgens Harbers bedoeld om Griekenland ertoe te bewegen "z'n leven te verbeteren" bij de opvang en procedures voor asielzoekers. Daadwerkelijke overdracht is pas mogelijk als de omstandigheden daar in orde zijn, zo stelde hij. Dit ontlokte hem kritiek van senator Strik (GroenLinks) dat Nederland daarmee afspraken schendt die in de Raad van Europa door ministers zijn gemaakt. Zij stelde ook dat deze actie in strijd is met het Europees Verdrag van de Rechten voor de Mens. Strik sprak van "een zeer bijzondere handelwijze." Volgens de GroenLinks-senator is overdracht naar Griekenland pas mogelijk als de situatie daar echt verbetert. Volgens Harbers daarentegen is het een kwestie van "het ene doen en het andere niet laten". Syrische vluchtelingen nu terugsturen naar Syrië, zoals de motie-Van Hattem vraagt, wil staatssecretaris Harbers nog niet. Het kabinet wacht eerst een nieuw ambtsbericht over de situatie in Syrië af. Dat komt deze zomer en daarom ontried Harbers de motie.
Senator Van Hattem uitte ook kritiek over de totstandkoming van een Bestuursovereenkomst voor de vestiging van een zogenoemde Gemeenschappelijke Vreemdelingenlocatie in het Brabantse Budel. Daarvoor is een 'regietafel' ingesteld waaraan tal van bestuurlijke partijen deelnemen. Volgens Van Hattem heerst er grote schimmigheid over de regietafel en zijn de belangen van bewoners bij de uitkomsten onvoldoende gewogen. Bovendien is de controle van lokale en provinciale volksvertegenwoordigers door gebrekkige openheid naar zijn mening niet goed mogelijk. Van Hattem, die tevens lid is van Provinciale Staten van Noord-Brabant, gaf aan dat regionale bestuurders op dit punt vaak naar het Rijk verwijzen. Staatssecretaris Harbers verklaarde centra als deze hard nodig te hebben om ervoor te zorgen dat asielprocedures snel en efficiënt zijn en ook de kansen op terugkeer van afgewezen asielzoekers groter worden. Hij ontkende dat er beperkte controlemogelijkheden in de regio zijn en gaf aan dat alle uitkomsten van het overleg aan vertegenwoordigend organen op elk niveau worden voorgelegd.
Deel dit item: