Van 8 tot en met 12 april nam een delegatie van tien Eerste en Tweede Kamerleden deel aan een plenaire zitting van de assemblee van de Raad van Europa in Straatsburg. Het was de tweede plenaire vergaderweek van dit jubileumjaar, waarin de organisatie haar 70-jarige bestaan viert.
De delegatie bestond uit de Eerste Kamerleden Mart van de Ven (VVD, delegatieleider), Reina de Bruijn-Wezeman (VVD), Tiny Kox (SP), Henk Overbeek (SP), Ria Oomen-Ruijten (CDA) Tineke Strik (GL) en Petra Stienen (D66) en de Tweede Kamerleden Pieter Omtzigt (CDA), Anne Mulder (VVD) en William Moorlag (PvdA). De delegatie nam actief deel aan de verschillende commissievergaderingen en plenaire debatten. Daarnaast had zij op dinsdag 9 april op de residentie van Roeland Böcker, de Nederlandse ambassadeur bij de Raad van Europa, een ontmoeting met Nederlandse vertegenwoordigers van een aantal Europese NGO's op het gebied van mensenrechten, democratie en rechtsstatelijkheid.
Rol en missie Assemblee
Het belangrijkste debat van de week vond plaats op woensdag 10 april. Op voorstel van Tiny Kox sprak de assemblee over een oplossing voor de politieke en financiële crisis, waar de Raad van Europa zich al enkele jaren in bevindt. Toen Rusland in 2014 illegaal de Krim annexeerde en betrokken raakte bij de oorlog in Oost-Oekraïne, trof de assemblee sancties door de Russische delegatie onder andere het stemrecht te ontnemen. Hoewel die sancties inmiddels zijn opgeheven, weigert het Russische parlement sindsdien een delegatie naar de assemblee af te vaardigen. Sinds 2017 betaalt Rusland ook geen contributie meer aan de Raad van Europa. Deze situatie heeft de vraag opgeworpen in hoeverre de assemblee in de positie was om eenzijdig sancties aan Rusland op te leggen, zonder afstemming met het Comité van Ministers en de secretaris-generaal van de organisatie.
Tiny Kox stelde voor om in het vervolg het opleggen van sancties een gezamenlijke verantwoordelijkheid te maken van de assemblee, het Comité van Ministers en de secretaris-generaal. Tevens bepaalde zijn voorstel dat deelname in de assemblee geen optie is voor een lidstaat, maar een verplichting. De assemblee stemde met 108 tegen 37 stemmen in met deze en andere aanbevelingen van Tiny Kox. Zijn voorstel zal vervolgens worden besproken door het Comité van Ministers in Helsinki op 16 en 17 mei. Overigens is hiermee nog niet gegarandeerd dat Rusland lid blijft van de Raad van Europa, weer contributie gaat betalen en een delegatie naar de assemblee stuurt. Als deze toenadering uitblijft, zal de Raad van Europa genoodzaakt zijn om op korte termijn flink te bezuinigen op personeel en activiteiten of andere financieringsbronnen te vinden.
Bestrijding witwaspraktijken en georganiseerde criminaliteit
Ook Mart van de Ven presenteerde een rapport dat plenair besproken werd. Hij analyseerde daarin de lacunes in de internationale bestrijding van witwaspraktijken met een bijzondere focus op de 'Azerbeidzjaanse witwasmachine', die de motor was achter recente corruptiepraktijken in de assemblee. In zijn aanbeveling riep hij lidstaten op om meer werk te maken van wetgeving en versterking van financiële autoriteiten, waarmee corruptie kan worden onderzocht en aangepakt. Hij richtte zich daarbij speciaal op Rusland, Moldavië, Azerbeidzjan, het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Estland en de Europese Unie. Ook riep hij de Raad van Europa op om ervoor te zorgen dat eigen organisaties, zoals de Committee of Experts on the Evaluation of Anti-Money Laundering Measures and the Financing of Terrorism (MONEYVAL) en de Group of States against Corruption (GRECO), niet zouden lijden onder de hierboven genoemde budgettaire crisis.
Verkiezing nieuwe secretaris-generaal
In juni kiest de assemblee de nieuwe secretaris-generaal (SG) van de Raad van Europa, de opvolger van de huidige SG, Thorborn Jagland. De twee kandidaten om hem op te volgen, de Tsjechische minister van Buitenlandse Zaken Pejčinović Burić en de Belgische minister van Buitenlandse Zaken Reynders, spraken beiden met de delegatie. In die gesprekken lichtten zij hun ambities toe voor de Raad van Europa en beantwoordden vragen van de Kamerleden over de wijze waarop zij de huidige institutionele crisis het hoofd willen bieden.
Overige rapporten in de maak
Verschillende delegatieleden werkten in commissies aan rapporten, die tijdens latere plenaire zittingsweken gepresenteerd zullen worden. De 'Legal Affairs'-commissie hield een tweede hoorzitting over het rapport van Pieter Omtzigt inzake de moord op de Maltese journaliste Daphne Caruana Galizia. Daarin werden onder andere de minister van Justitie en de openbaar aanklager van Malta gehoord. De 'Equality'-commissie hield een hoorzitting over het rapport van Petra Stienen inzake de genderdimensie van buitenlands beleid, dat zij op een later moment plenair zal presenteren. Op voorstel van haar voorzitter Ria Oomen-Ruijten besloot de Politieke commissie een rapport te maken over het thema democratisch toezicht op kunstmatige intelligentie. Daarmee wil de assemblee in een vroeg stadium betrokken zijn bij het ontwerpen van mogelijk nieuwe juridische instrumenten van de Raad van Europa op dit terrein.
Aangenomen teksten
Hier vindt u een overzicht van de tijdens deze sessie aangenomen rapporten, resoluties en aanbevelingen van de PACE.
Deel dit item: