De Tijdelijke commissie uitwerking gedragscode integriteit heeft dinsdag 16 april 2019 een voorstel gepresenteerd voor een gemeenschappelijke Gedragscode integriteit voor Eerste Kamerleden. Momenteel kent het Reglement van Orde van de Kamer weliswaar een aantal bepalingen over integriteit maar wordt het onderwerp voor het overige overgelaten aan de afzonderlijke fracties. De commissie wil met de door haar voorgestelde gemeenschappelijke gedragscode een stap verder zetten. Het voorstel van de commissie bevat naast een aantal nieuwe en aangescherpte bepalingen tevens instrumenten voor naleving en interpretatie van de gedragscode.
De voorzitter van de tijdelijke commissie, senator Helmi Huijbregts-Schiedon, bood het eerste exemplaar van het voorstel met het bijbehorende verslag in de plenaire vergadering aan Eerste Kamervoorzitter Ankie Broekers-Knol aan. Op 23 april aanstaande spreekt het College van Senioren over het voorstel en het gewenste moment voor invoering van de Gedragscode. Daarna dient de Kamer als geheel er nog een besluit over te nemen.
Aanleiding onderzoek commissie
De tijdelijke commissie was op 19 februari 2019 ingesteld als gevolg van een op 12 februari jl. Kamerbreed gesteunde motie-Jorritsma-Lebbink c.s.. Deze motie werd ingediend naar aanleiding van een debat van fractievoorzitters op 29 januari jl. over het onderwerp integriteit. Het debat was de afronding van een reeks interne en externe gesprekken die de Kamer de afgelopen maanden heeft gevoerd over de eigen integriteitsregels; dit gebeurde mede naar aanleiding van mediapublicaties en in vervolg op maatregelen die de Kamer eerder al had genomen na aanbevelingen van de Group of States against Corruption van de Raad van Europa (GRECO). In dat debat kwam een groot aantal voorstellen op tafel met betrekking tot aanvullende gedragsregels en systemen voor toezicht en handhaving. De tijdelijke commissie kreeg de opdracht, de verschillende voorstellen uit het debat van 29 januari 2019 nader te bezien, te wegen en, indien wenselijk en mogelijk, concreet uit te werken.
De commissie concludeert in haar verslag dat het invoeren van een fractieoverstijgende gedragscode "mogelijk en wenselijk" is. De reeds in Hoofdstuk XIIa van het Reglement van Orde verankerde integriteitsregels kunnen als basis voor deze gedragscode dienen. Dit hoofdstuk bevat al regels op Kamerniveau over belangenconflicten, geschenken, buitenlandse reizen, functies naast het lidmaatschap van de Kamer, geheimhouding en vertrouwelijkheid. De commissie doet voorstellen om deze regels aan te vullen en aan te scherpen.
Gemeenschappelijke gedragscode
De dinsdag gepresenteerde gedragscode bevat twaalf artikelen - zowel nieuwe als (deels) bestaande - en een uitgebreide toelichting op deze artikelen. De voorgestelde gedragscode bevat onder meer artikelen over het vermijden van de schijn van belangenverstrengeling (artikel 2) en het omgaan met derden (artikel 3); met dat laatste artikel wordt tegemoetgekomen aan een aanbeveling van GRECO om richtlijnen voor de omgang met lobbyisten vast te stellen.
De gedragscode bevat ook een verplichting voor senatoren om aan te geven of hun functies naast het Kamerlidmaatschap betaald of onbetaald zijn (artikel 6). De bepaling die hen verplicht hun functies en de organisaties waarvoor zij werkzaam zijn te omschrijven, wordt aangescherpt.
De commissie beveelt verder aan om de Huishoudelijke Commissie - het overleg van Voorzitter en de beide Ondervoorzitters - de taak toe te kennen om te oordelen over naleving en interpretatie van de gedragscode. Dat oordeel wordt ook openbaar gemaakt, inclusief eventuele aanbevelingen. Met het opzetten van een systeem van toezicht en handhaving op Kamerniveau wordt eveneens een GRECO-aanbeveling ingevuld.
Onafhankelijke vertrouwenspersoon
Ten slotte stelt de commissie voor dat de Kamer een onafhankelijke vertrouwenspersoon benoemt die leden en fracties van advies kan dienen over de interpretatie van de gedragscode en over het gewenste handelen in concrete situaties. Ook dit was een aanbeveling van GRECO.
De volledige samenstelling van de commissie:
Helmi Huijbregts-Schiedon (VVD), voorzitter
Jopie Nooren (PvdA), vicevoorzitter
Marjolein Faber-Van de Klashorst (PVV)
Martine Baay-Timmerman (50PLUS)
Deel dit item: