Steun voor verhoging defensiebegrotingen

De motie van senator Frentrop (Fractie-Frentrop) constateert dat er private organisaties bestaan die actie voeren om Nederlandse pensioenfondsen ertoe te bewegen niet te beleggen in de defensie-industrie; is van mening dat het die organisaties vrij staat dat te doen, maar is tevens van mening dat het niet de taak van de overheid is om subsidie te verlenen aan activiteiten die indruisen tegen het landsbelang. De motie verzoekt de regering daarom te onderzoeken of het wenselijk en mogelijk is om de subsidie te beëindigen van organisaties die actie voeren tegen beleggen in de defensie-industrie, overwegende dat versterking van de Nederlandse defensiecapaciteit het landsbelang dient. De motie is door minister Ollongren ontraden. Alleen de Fractie-Nanninga, PVV, Fractie-Frentrop en FVD stemden voor de motie

Senator Koole (PvdA) wees op de oorlog in Oekraïne als achtergrond van het debat. De PvdA steunt de verhoging van het defensiebudget en de aanschaf van de F-35's en reaper drones . Koole wilde wel weten of het bij de reaper drones op dit moment alleen om dataverzameling gaat en er geen sprake is van bewapening. Aanvullend vroeg hij of de aanschaf van deze drones niet preludeert op de mogelijkheid om in een later stadium de drones toch van wapens te voorzien. Wat de PvdA betreft mogen de inzet voor non-proliferatie (niet-verspreiden van kernwapens) en internationale wapenbeheersing niet uit het oog worden verloren.

Senator Van Apeldoorn (SP, mede namens de PvdD) zei dat de aanpassing van de begroting te begrijpen is gezien de oorlog op ons continent. Toch mist hij in de Defensienota de onderbouwing waarom we zoveel meer moeten gaan doen. Het grote risico is volgens hem dat als de NAVO nog meer gaat uitgeven andere landen dat ook gaan doen. Dan volgt een wapenwedloop die onze veiligheid niet zal vergroten. Ook Van Apeldoorn wilde weten waar de regering de reaper drones op termijn bewapend wil inzetten, zoals het voornemen is. Het is oorlog maar we moeten niet onzorgvuldig en gehaast besluiten nemen, zei hij. Het gaat om een grote uitgave die normaal via het gewone begrotingsproces loopt. SP en PvdD betreuren het dat de begrotingswijzingen met spoed door de Kamer moeten.

Senator Frentrop (Fractie-Frentrop) zei dat het een goede zaak is dat de regering na jaren van verslonzen de defensie van Nederland weer wil versterken. Toch zijn er maatschappelijke organisaties die dit tegenwerken. Hij wees op NGO's die pensioenfondsen oproepen om niet in de wapenindustrie te investeren. Sterke defensie is in het landsbelang, pensioenfondsen oproepen niet in de wapenindustrie te investeren is tegen het landsbelang, zei Frentrop. Die NGO's krijgen onder meer subsidie van de regering. Hij pleitte ervoor om die subsidies stop te zetten. Hij vroeg de minister of zij bereid is te onderzoeken de subsidiekraan dicht te draaien aan organisaties die tegengesteld aan het regeringsbelang opereren.

Senator Arbouw (VVD) zei dat een krijgsmacht heel snel kan worden afgebroken, maar dat het vervolgens weer opbouwen veel tijd en geld kost. Met de voorliggende voorstellen wordt een goed begin en een verstandige keus gemaakt, betoogde hij. De F-35's en de drones zijn ook een goede investering in het licht van het lidmaatschap van de NAVO en de benodigde inzet aan de oostgrens van Europa. Hij wilde weten of de minister en staatssecretaris nog mogelijkheden zien om ook op andere vlakken versneld materieel aan te kopen om defensie sneller op orde te krijgen.

Minister Ollongren zei dat de oorlog in Oekraïne een historisch keerpunt in de geschiedenis is. In die context is de Defensienota vormgegeven. In het coalitieakkoord was al afgesproken om meer in defensie te investeren. Naar aanleiding van de oorlog heeft het kabinet besloten daar nog een schepje bovenop te doen.

De aanschaf van de F-35's stond al langer in de planning, maar vanwege operationele en doelmatigheidsoverwegingen lag nu het voorstel voor om versneld tot aanschaf over te gaan. Deze zomer moeten de bestellingen worden geplaatst, zei Ollongren. Ze toonde begrip dat de Kamer niet te spreken is over de gang van zaken. Toch is voor deze spoedprocedure gekozen omdat de regering overtuigd is dat het van belang is nu over te gaan tot aanschaf en niet op een later tijdstip.

Over de reaper drone zei ze dat het kabinet formeel nog niet besloten heeft of wordt overgegaan tot bewapening. Het gaat nu om informatieverzameling, maar het klopt dat de drones meer kunnen. Omdat bewapening een andere taak van de reaper drone is, zal daarover op een ander moment worden gesproken met de Kamer.

Staatssecretaris Van der Maat zei dat het kabinet pas in juni wist dat de bestellingen versneld moesten worden geplaatst. Er wordt gekeken naar aanpassingen van de verschillende aanbestedingsprocedures, ook in Europees verband, zodat deze processen in de toekomst versneld kunnen worden.

Over de vraag naar het stopzetten van subsidies aan NGO's die een tegengestelde belang aan dat van de regering vertegenwoordigen antwoordde Ollongren dat het een reëel punt is dat ook in Europees verband besproken wordt. Alleen wordt de oplossing die senator Frentrop voorstelt door de minister ontraden. Volgens haar hebben NGO's een belangrijke plaats in ons land en in onze democratie en is er ruimte voor alle meningen.