De Eerste Kamer heeft dinsdag na een debat met minister Ollongren (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) zonder stemming het wetsvoorstel Tijdelijk wet verkiezingen covid-19 aangenomen. Het wetsvoorstel regelt dat kiezers na de uitbraak van het coronavirus toch veilig kunnen stemmen. Zo worden onder meer de stemlokalen aangepast op de 1,5 meter-regel en gaan er diverse hygiënemaatregelen gelden in de lokalen. Ook maakt de tijdelijke wet het mogelijk om stembureaus in te stellen in zorginstellingen die alleen toegankelijk zijn voor de bewoners of bezoekers van die instellingen.
Dinsdag 10 november stemt de Kamer nog wel over een tijdens het debat ingediende motie van senator Nicolaï (PvdD) over uitbreiding van het briefstemmen. In de motie wordt de regering verzocht om in het kader van de aangekondigde aanpassing van de Tijdelijke wet verkiezingen covid-19 de mogelijkheid te overwegen om het stemmen per brief open te stellen voor alle kiezers die in verband met de verspreiding van covid-19 niet naar het stemlokaal kunnen of willen gaan.
Senator Van der Linden (FVD) kon zich vinden in enkele voorstellen zoals hygiëne en het maximale aantal mensen in stembureaus. Hij plaatste wel enkele kanttekeningen bij het wetsvoorstel, zoals het verlengen van de termijn om volmachten te organiseren van twee naar vier weken. Senator van der Linden uitte ook zorgen over het tellen van biljetten op een andere locatie, omdat daarmee het risico op fraude toeneemt. Een derde zorg had Van der Linden omdat het tellen van de stemmen openbaar is. Als dat elders plaatsvindt, wordt de transparantie aangetast.
Senator Van Hattem (PVV) gaf aan dat van een eventueel uitstel geen sprake kan zijn en noemde het van wezenlijk belang dat overheid maatregelen neemt dit te waarborgen. En ook dat zoveel mogelijk mensen kunnen stemmen. Van Hattem wees op de reden voor de spoed van de behandeling van dit wetsvoorstel, namelijk de herindelingsverkiezingen in Groningen en Noord-Brabant, later deze maand. Senator Van Hattem vroeg de minister of de CoronaMelder mogelijk de gang naar de stembus hindert wanneer mensen een valse melding krijgen en thuis moeten blijven. Ook maakte hij zich zorgen over het moeten maken van afspraken voor verkiezingswaarneming. Volgens Van Hattem doet dit af aan het spontane karakter van de waarnemingen.
Volgens senator Koole (PvdA) is het goed dat alles in werk wordt gesteld om verkiezingen te kunnen laten doorgaan. Hij vroeg zich wel af wat er gebeurt als de kiezer weigert om de gezondheidscheck in te vullen. En wat als de hele escalatieladder is doorlopen en de kiezer weigert het stembureau te verlaten? Op welke extra ondersteuning kan de voorzitter van het stembureau rekenen in zo'n geval, zo vroeg senator Koole de minister. Hij vroeg ook waarom de uitbreiding van het aantal volmachten van twee naar drie wel kan bij de herindelingsverkiezingen en niet bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer.
Senator Nicolaï (PvdD) juichte de mogelijkheid om per brief te stemmen toe, maar kon zich niet vinden in de beperking tot mensen boven de 70 jaar. Angst voor coronabesmetting bestaat bij meer mensen dan alleen bij hen die ouder zijn dan 70 jaar. Nicolaï vroeg zich af of een grens in de wet bij 70 jaar niet in strijd is met het gelijkheidsbeginsel. Ook het voorkomen van meer besmettingen is een argument om stemmen per brief mogelijk te maken.
Senator Kox stelde dat bij elke stembusgang twee dingen tellen: elke stem telt en elke stem moet geteld kunnen worden. Maatregelen moeten enerzijds mensen in staat stellen veilig te kunnen stemmen en anderzijds de mensen die de stemmen tellen dat te kunnen laten doen. Hij wilde ook weten of de regering op enig moment uitstel van de verkiezingen heeft overwogen. Senator Kox vroeg zich, mede op basis van zijn recente ervaring als verkiezingswaarnemer in Georgië, af of wel goed afstand gehouden kan worden. Hij wilde van de minister ook weten waarom we niet gaan stemmen op zaterdag of zondag en met een mobiele stembus. Kox stelde tot slot voor om stempotloden eenmalig te gebruiken of mensen hun eigen potlood te laten stemmen.
Senator Baay-Timmerman (50PLUS) stelde dat veilig stemmen voor iedereen centraal moet staan. Zij juichte de uitbreiding van het aantal volmachten van twee naar drie toe. Ook het vervroegd opengaan stemde haar tot tevredenheid. Senator Baay noemde de extra taken voor de leden van de stembureaus (gezondheidschecks afnemen, anderhalve meter handhaven etc.) zeer belastend. Zij achtte het beter om hiervoor ook boa's in te zetten en vroeg de minister hoe zij een en ander gaat organiseren. De gezondheid van de leden van het stembureau moet worden gewaarborgd, aldus senator Baay.
Minister Ollongren benadrukte in haar reactie dat de voorliggende wet veel regelt om verkiezingen veilig door te kunnen laten gaan.
Deel dit item: