De Eerste Kamer steunt de toetreding van Finland en Zweden tot de NAVO. De senaat debatteerde dinsdag 12 juli met minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken over de goedkeuring van de Protocollen Noord-Atlantisch Verdragtoetreding van de Republiek Finland en het Koninkrijk Zweden. De fracties van VVD, CDA, GroenLinks, Fractie-Nanninga, D66, PvdA, PVV, SP, ChristenUnie, PvdD, Fractie-Otten, Fractie-Frentrop, en SGP stemden voor de toetreding, de fractie van FVD daartegen. De fracties van 50PLUS en OSF waren afwezig. De 50PLUS-fractie merkte later op dat ze wel geacht werden voor te hebben gestemd.
Dit wetsvoorstel regelt de goedkeuring van de op 5 juli 2022 te Brussel tot stand gekomen Protocollen bij het Noord-Atlantisch Verdrag betreffende de toetreding van de Republiek Finland en het Koninkrijk Zweden. Voor zowel Finland en Zweden als de NAVO is de veiligheidssituatie sterk veranderd sinds de Russische inval in Oekraïne. De inval toonde aan dat Rusland bereid is om een grootschalige, niet-uitgelokte aanval op een buurland uit te voeren. Met de Finse en Zweedse toetreding krijgt de NAVO er nieuwe mogelijkheden op militair en op politiek vlak bij in een strategisch belangrijke regio. Tegelijkertijd betekent toetreding van met name Finland dat de NAVO een ruim 1300 kilometer lange grens met Rusland zal delen.
Impressie van het debat
Senator Karimi (GroenLinks) zei op voorhand dat haar fractie voor de toetreding van beide landen was, maar dat er wel zorgen zijn over de onvoorspelbaarheid van Rusland. Ze vroeg de minister hoe de NAVO zich daar op voorbereidt. Ook had Karimi zorgen om de afspraken die Finland en Zweden met Turkije hebben gemaakt, opdat Turkije steun geeft aan de toetreding. Zijn de Koerdische oppositieleden nog wel veilig, wilde zij weten. Karimi zei dat ze vertrouwen heeft in de rechtsstatelijkheid van Zweden. Maar toch geven deze bilaterale afspraken blijkbaar voldoende comfort aan Turkije. Ze vroeg de minister hoe hij dit zag.
Senator Van Apeldoorn (SP) die mede namens de PvdD sprak, zei dat Finland en Zweden beide progressieve democratieën zijn en dat hun wens tot toetreden begrijpelijk en te rechtvaardigen is. Hun lidmaatschap kan de NAVO ook versterken. De SP en de PvdD hopen dat met hun toetreding de NAVO gevrijwaard zal blijven van de militaristische koers die in het verleden is bewandeld. Voor het eerst is de uitbreiding van de NAVO een directe reactie op de Russische agressie. Dat maakt deze uitbreiding van een andere orde voor de fracties, die eerder fel gekant waren tegen de NAVO, aldus Van Apeldoorn. Hij heette tot besluit Zweden en Finland welkom als lid van de NAVO.
Senator Koole (PvdA) zei dat de veiligheidssituatie in heel Europa diep veranderd is door de inval van Rusland in Oekraïne. De PvdA verwelkomt Zweden en Finland. Uitbreiding van de NAVO brengt Rusland wel dichter bij de NAVO. Wel frappant dat hun toetreding afhangt van de goedkeuring van een land waar de democratische rechtsstaat niet zo sterk is, aldus Koole. Hij vroeg de minister of hij inzicht heeft in de concessies die aan Turkije zijn gedaan in ruil voor de goedkeuring van de toetreding van Finland en Zweden. De besluitvorming over de uitbreiding gaat snel, besloot hij, maar de situatie billijkt die snelheid.
Senator Otten (Fractie-Otten) zei dat met deze toetreding hopelijk de Russische dominantie kan worden teruggedrongen en voorkomen. De toetreding van Finland en Zweden geeft Nederland een mogelijkheid voor een frisse start voor een nordic alliance . Toetreding van beide landen vergroot volgens Otten de veiligheid van de twee landen zelf en ook van de andere lidstaten.
Senator Beukering (Fractie-Nanninga) zei dat het erop lijkt dat Poetin zich heeft verkeken bij de inval in Oekraïne op het verzet in het land, de eensgezindheid van o.a. de EU en op de NAVO. Uiteraard zijn beide landen welkom als lid van de NAVO, zei hij. Ze voldoen aan de gestelde voorwaarden. Beukering vroeg de minister of hij het met hem eens is dat Nederland moet blijven voldoen aan de 2% van het bnp. De NAVO is onze echte bescherming, besloot hij.
Senator Van Rooijen (50PLUS) zei over de toetreding dat het voelt als vrienden die in hetzelfde huis gaan wonen, alleen de aanleiding heeft niets feestelijks. Hij ging terug in de geschiedenis en zei dat de Koude Oorlog onaangenaam was, vaak onheilspellend. Zweden en Finland zijn beide sterke landen en Finland met een lange grens met Rusland. Blijkbaar was de Koude Oorlog voor hen geen aanleiding voor NAVO-lidmaatschap, maar de huidige situatie wel. Volgens Van Rooijen is het investeren in een ijzersterke defensie nodig om iedere andere macht af te schrikken. De vrijheid van het westen is de basis voor een internationale samenleving, zei hij ten slotte.
Senator Frentrop (Fractie-Frentrop) zei dat zijn fractie zal instemmen, maar wel met zorg omdat ze de consequenties niet kunnen overzien. Frentrop had verwacht dat beide landen op termijn lid zouden kunnen worden, helaas ligt zo'n keus niet voor, zo zei hij. Zweden en Finland zijn bevriende landen, maar toetreding tot de NAVO is niet vanzelfsprekend. Militaire samenwerking was en blijft volgens hem goed mogelijk zonder dat zij lid worden van de NAVO. Besluitvorming over zo'n gewichtige vraag dient op uiterst zorgvuldige wijze te gebeuren. Frentrop wilde weten of de minister mogelijke belangenverstrengeling onderkent van de minister van Defensie die familierelaties heeft in beide landen.
Senator Huizinga-Heringa (ChristenUnie) zei dat ook haar fractie de toetreding steunt. De ChristenUnie wil hen niet aan hun lot overlaten, bovendien voldoen ze aan de toetredingscriteria. Wel wordt de grens met Rusland bijna verdubbeld. Ze vroeg de minister of de NAVO voldoende is voorbereid op eventuele repercussies, militair en niet-militair, en welke voorbereidingen daarvoor worden getroffen. Ook Huizinga maakt zich zorgen om de afspraken met Turkije.
Senator Moonen (D66) zei dat onze toekomst ligt in internationale samenwerking binnen de Europese Unie en binnen de NAVO. Het is overduidelijk dat beide landen voldoen aan de toetredingscriteria. Ze vroeg de minister welke acties Nederland zal ondernemen als Rusland Zweden en Finland nog voor de volledige ratificatie van de toetreding aanvalt.
Senator Arbouw (VVD) zei dat Finland en Zweden de eigen veiligheid vergroten door aansluiting te zoeken bij de NAVO. Hij wees er op dat beide landen al lange tijd nauw samenwerken met de NAVO, een sterke en goed ontwikkelde krijgsmacht hebben en dat ze voldoen aan de toetredingscriteria. De Europese pijler binnen de NAVO wordt met hun toetreding versterkt. Het is belangrijk dat de NAVO beide landen met open armen ontvangt. Dat is ook in het belang van Nederland, besloot hij.
Minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken zei dat hij goed begrijpt waarom beide landen deze keuze maken. Het is nogal wat gezien de militaire geschiedenis van beide landen, maar gegeven de huidige situatie is er een andere veiligheidsparaplu nodig.
Nederland en andere NAVO-landen helpen Oekraïne door middel van sancties tegen Rusland, door diplomatieke hulp, en ook bij de wederopbouw. De NAVO is als instituut geen partij in de oorlog. Hoekstra heeft de stellige indruk dat men zich ook in Finland en Zweden zich ongemakkelijk voelde dat de ratificatie lang zou gaan duren. Daarom is het goed dat lidstaten landen met spoed behandelen, zo zei hij.
Over de afspraken met Turkije zei Hoekstra dat Nederland daarvan geen onderdeel is. Hij gaat er vanuit dat Finland en Zweden de rechtsstaat net zo serieus blijven nemen als zij altijd hebben gedaan. Als dit niet was gelukt was het een enorme kras op het blazoen van de NAVO, van ons allemaal, geweest, zei hij. Hoekstra verwacht dat veel andere landen het ratificatieproces met snelheid zullen doen, geïnspireerd door onder andere Nederland.
Deel dit item: