Pakket Belastingplan 2023: debat samengevat

Er zijn veertien moties ingediend.

De motie-Koffeman c.s. verzoekt de regering voor het Belastingplan 2024 te bezien hoe het marginale tarief voor een modaal inkomen beduidend lager kan worden dat het marginale tarief voor een topinkomen. De motie kreeg het advies 'oordeel Kamer' van de bewindspersonen.

De motie-Koffeman c.s. verzoekt het kabinet te onderzoeken of en op welke wijze via fiscale prikkels zoals het verlagen of afschaffen van de btw op nachtstroom het gebruik van nachtstroom kan worden bevorderd. De motie werd ontraden door de bewindspersonen.

De motie-Koffeman c.s. verzoekt de regering voor 15 januari 2023 met de beloofde brief met oplossingsrichtingen te komen en aan te geven of en op welke wijze chronisch zieken aanspraak kunnen maken op het noodfonds energie. De motie kreeg het advies 'oordeel Kamer' van de bewindspersonen.

De motie-Koffeman c.s. verzoekt de regering te onderzoeken hoe de fondsen die beschikbaar zijn voor de LIV (Lage Inkomens Voordeel)-regeling direct of zo spoedig mogelijk ten goede kunnen komen van werknemers. De motie werd ontraden door de bewindspersonen.

De motie-Koffeman c.s. verzoekt de regering te onderzoeken of ook pvt-panelen vrijgesteld kunnen worden van btw en dit voorstel op te nemen in het Belastingplan 2024, indien dit volgens de btw-richtlijn mogelijk is en verzoekt de regering tevens te pleiten voor aanpassing van de btw-richtlijn of de interpretatie ervan om een vrijstelling voor pvt-panelen mogelijk te maken indien dit volgens de btw-richtlijn nu nog niet mogelijk is. De motie werd ontraden door de bewindspersonen.

De motie-Koffeman c.s. verzoekt de regering een onderzoek in te stellen naar de mogelijkheden van implementatie van (een deel) van de aanbevelingen uit het Ex'tak project. De motie kreeg het advies 'oordeel Kamer' van de bewindspersonen.

De motie-Van Rooijen c.s. verzoekt de regering om het indienen van de Rijksbegroting structureel enige maanden eerder te doen plaatsvinden en mitsdien Prinsjesdag te verplaatsen naar een vaste dag in het voorjaar. De motie werd ontraden door de bewindspersonen.

De motie-Van Rooijen c.s. verzoekt de regering met een novelle te komen ten einde het onderwerp afschaffing IOAOW uit wetsvoorstel 36.208 te verwijderen, en een aangepast wetsvoorstel in te dienen over de andere twee voorstellen uit het oorspronkelijke wetsvoorstel 36.208. De motie werd ontraden door de bewindspersonen.

De motie-Van Rooijen c.s. verzoekt de regering indien het wetsvoorstel 36.208 wordt aanvaard, de afschaffing van de inkomensondersteuning AOW(IOAOW) alsnog ongedaan te maken en met een nieuw wetsvoorstel te komen om de IOAOW weer in te voeren uiterlijk 1 januari 2025. De motie werd ontraden door de bewindspersonen.

De motie-Van Rooijen c.s. verzoekt de regering de koppeling van de afbouw van de algemene heffingskorting aan het verzamelinkomen van box 1, 2 en 3 te heroverwegen. De motie werd ontraden door de bewindspersonen.

De motie-Schalk c.s. verzoekt de regering de motie van de Eerste Kamer om bij de uitfasering van de Inkomensafhankelijke Combinatiekorting (IACK) een redelijke overgangsregeling te hanteren alsnog uit te voeren door bij de Voorjaarsnota 2023 een voorstel voor een overgangsregeling te doen, zoals verzocht in de aangenomen motie.

De motie-Essers c.s. verzoekt de regering om zo spoedig mogelijk in kaart te brengen welke ANBI's getroffen worden door de door het kabinet voorgestelde aftopping en roept de staatssecretaris van Fiscaliteit en Belastingdienst voorts op deze maatregel niet uit te voeren dan nadat dit onderzoek is uitgevoerd en de Kamer over de uitkomsten daarvan in geïnformeerd. De motie werd ontraden door de bewindspersonen.

De motie-Otten c.s. verzoekt de regering te onderzoeken hoe de fiscale belemmeringen bij het schenken aan ANBI's vanuit een vennootschap weggenomen kunnen worden en hierover de Kamer in s 2023 te informeren. De motie kreeg het advies 'oordeel Kamer' van de bewindspersonen.

De motie-Raven c.s. verzoekt de regering om de financiële consequenties te onderzoeken indien de toetsingsinkomens geldend voor alle toeslagen gelijk worden getrokken op een zodanig niveau dat extra werken loont en de armoedeval zich niet kan voordoen en deze gedachte in de begroting 2024 te verwerken en daarna jaarlijks een indexering op deze toetsingsinkomen toe te passen. De motie werd ontraden door de bewindspersonen.

Vervuiler moet betalen

Senator De Boer (GroenLinks) zei dat haar fractie de woordvoering heeft gedeeld met de PvdA. Het is een omvangrijk pakket, waardoor het niet gelukt is om van alle voorstellen de beoogde effecten te onderzoeken. Ze was ontevreden dat het opnieuw niet gelukt is om belastingwetgeving meer over het jaar te spreiden en vroeg of de staatssecretaris kon toezeggen of dat volgend jaar wel gaat gebeuren. De Boer wilde weten hoe het staat met de compensatie van de getroffen ouders in de toeslagenaffaire. Ze pleitte er verder voor dat de energiecompensatie zoveel mogelijk daar terecht komt waar dat het meest nodig is. De compensatie mag niet leiden tot toename van het gebruik van fossiele brandstoffen. Volgens haar is het verhogen van de accijns op fossiele brandstoffen een goed middel om de vervuiler te laten betalen, al blijft kerosine achter. Het handhaven van de verlaging is niets anders dan subsidie op vervuilende uitstoot, nu de brandstofprijzen weer dalen, aldus De Boer. GroenLinks is blij met de vliegtaks, maar mist urgentie. Is de regering bereid te onderzoeken hoe het vliegen te ontmoedigen, zoals in België gebeurt, vroeg De Boer.

Geen koppelverkoop van regelingen

Senator Van Rooijen (50PLUS) zei dat het bij belastingwetgeving altijd gaat over belangen van mensen. Wetgeving is geen emotionele opwelling. Het bindt mensen, bindt belangen en bindt het openbaar bestuur. Ook hij pleitte voor het verzetten van Prinsjesdag naar het voorjaar zodat er genoeg tijd is voor de behandeling van alle begrotings- en belastingvoorstellen. Vooralsnog is het bij goede voornemens gebleven, aldus Van Rooijen. Het zou volgens hem ook helpen om de staat van de belastingdienst te verbeteren. De arbeidskorting voor werkende gepensioneerden is discriminerend, in tegenstelling tot wat kabinet zegt. Gepensioneerden krijgen namelijk niet de gehele korting. Mensen met een aanvullend pensioen vallen buiten de boot waar het gaat om bepaalde toeslagen, zei Van Rooijen. Hij waarschuwde verder voor het al te enthousiast belasten van vermogen. Eerder heeft hij namelijk gezien dat dat niet altijd gewenste effecten heeft: het kan bijvoorbeeld leiden tot kapitaalvlucht naar het buitenland. Volgens Van Rooijen zet het kabinet de de senaat voor het blok met wetsvoorstel 36208. Het gaat om het koppelen van eigenstandige wetsvoorstellen, waarvan het ene een verbetering is voor de ene groep en het andere een verslechtering voor de andere groep. Hij riep het kabinet op geen trucs te gebruiken om een deel van de senaat buiten spel te zetten. De coalitiecollega's zouden deze koppelverkoop niet moeten willen, zei hij tegen de Kamer. Inhoudelijk zei hij over de afschaffing van de inkomensondersteuning voor AOW'ers (IOAOW) dat het voorstel een sigaar uit eigen doos is. Arme AOW'ers, waaronder zzp'ers, hebben helemaal geen pensioen. De verhoging van de ouderenkorting in het regeerakkoord was een dode mus voor hen. Dat geldt ook voor mensen met kleine pensioenen. Van Rooijen zag twee mogelijkheden: een novelle waarbij dit deel uit het wetsvoorstel wordt gehaald, waarbij er wel vertraging is voor de twee verbeteringen in het wetsvoorstel. Een tweede mogelijkheid is om de afschaffing van IOAOW alsnog ongedaan te maken nadat het wetsvoorstel is aangenomen. Hij zag bij het kabinet echter nog niet het begin van een intentie om het op te lossen. Daarom vroeg hij een interpellatie aan over dit onderwerp.

Zorgen om inkomsten ANBI's

Volgens senator Van der Voort (D66) wordt het herstel van vertrouwen door de overheid ter hand genomen met dit pakket. Hij vroeg wat de visie of strategie van het kabinet is om vertrouwenscrises in de toekomst te voorkomen. Ook wilde hij weten wat de huidige situatie is van de ICT-systemen bij de Belastingdienst. Wat is het plan voor verbetering? De aanpassing van box 3 is hiervan afhankelijk. Van der Voort is blij dat er iets gaat gebeuren, maar de weg ernaartoe is lang. Ondanks goede bedoelingen blijkt er keer op keer wetgeving te bestaan die achteraf gezien niet volstaat, zei hij. Nederland gaat volgens hem niet het eerste energie-neutrale land ter wereld worden. De klimaatmaatregelen in het belastingplan zijn welkom, maar D66 vraagt zich af of er voldoende urgentie is. Hij vroeg of het mogelijk is een klimaattoets toe te voegen bij nieuwe wetgeving waarmee het voorstel kan worden getoetst op de effecten ervan voor het klimaat. Van der Voort vroeg of de staatssecretaris zich hiervoor wil inzetten om zo het vertrouwen van jongere generaties te vergroten. D66 maakt zich zorgen over de inkomsten van ANBI's, de algemeen nut beogende instellingen, die voor een groot deel afhankelijk zijn van giften. Van der Voort vroeg wat de staatssecretaris gaat doen als blijkt als er onvoldoende inkomsten via giften binnenkomen. Ook wilde hij weten wat de stand van zaken is ten aanzien van wetgeving om belastingontwijking tegen te gaan. Over de afgesproken loonstijging in combinatie met de koopkrachtregelingen van het kabinet wilde hij weten in welke sectoren het in 2023 dan het meest knelt. Het totaal aan maatregelen van dit pakket heeft voor D66 voldoende in zich om vertrouwen in de overheid te vergroten.

Verduurzaam gehele belastingstelsel

Senator Koffeman (PvdD) zei dat de koopkrachtmaatregelen uiteindelijk voor rekening van de belastingbetalers komen. Wat nu oogt als een warm gebaar, kan straks heel veel huishoudens koud op hun dak vallen. De marginale belastingdruk is op dit moment hoger voor lagere inkomens. Koffeman vroeg of de staatssecretaris de mening van de PvdD deelt dat het onrechtvaardig is om lagere inkomens hoger te belasten dan topinkomens. Het blijft volgens de PvdD verder moeilijk verklaarbaar waarom grootverbruikers van fossiele brandstoffen nog steeds voordeel hebben. Kan dit niet ontmoedigd worden ten gunste van duurzame energietransitie, vroeg Koffeman, bijvoorbeeld door accijns op kerosine. Het is volgens Koffeman op dit moment nauwelijks aantrekkelijk voor consumenten en industrie om vooral 's nachts stroom af te nemen. Is de staatssecretaris bereid te onderzoeken of fiscale prikkels daar verandering in zouden kunnen brengen, vroeg hij. Koffeman besloot zijn betoog met een pleidooi voor verduurzaming van het gehele belastingstelsel, in een hoger tempo dan gepresenteerd wordt. Waarom niet voortvarend werk maken van het uitgangspunt dat de vervuiler zou moeten betalen en van het ontwikkelen en gebruiken van duurzame alternatieven, vroeg hij.

Aantal fiscale regelingen verlagen

Volgens senator Van der Linden (Fractie-Nanninga) bestaat het belastingplan vooral uit incidentele uitgaven. Hij wees erop dat de overheid niet kosteloos kan groeien. Een uitdijende overheid verzwakt de samenleving, verzwakt gemeenschappen en ondermijnt de vrije markt. Als er jaar in, jaar uit meer geld bij burgers wordt weggehaald, neemt de welvaart van hen af, aldus Van der Linden. Belasting op arbeid is veel te hoog. Het belastingstelsel is simpeler en rechtvaardiger wanneer de marginale druk omlaag gaat. Dat is nu niet het geval. Van der Linden zei dat een kleine en doelmatige overheid in het belang van burgers is. Vereenvoudiging van het belastingstelsel kan volgens hem alleen als politieke partijen over hun schaduw heen stappen. Anders is grootschalige vereenvoudiging niet haalbaar. Wat ook helpt is een substantieel bedrag als smeerolie. Maar dat viel volgens hem tegen: grote bedragen gaan vooral naar fondsen voor stikstof en klimaat De Fractie-Nanninga zou graag zien dat ook gekeken wordt naar bijvoorbeeld de zorg- en huurtoeslag. Zouden we het verminderen van het aantal fiscale regelingen niet tot doel kunnen stellen door middel van wetgeving? Ziet de staatssecretaris hiervoor mogelijkheden, vroeg Van der Linden tot slot.

Rechtmatig ook rechtvaardig?

Senator Schalk (SGP) stelde in zijn betoog de vraag centraal of wat rechtmatig is, ook rechtvaardig is. Hij wees daarbij op de vermogensrendementsheffing box 3. Sommige mensen hebben geen bezwaar gemaakt bij de rechter en vallen nu buiten de boot. Heeft de overheid niet de morele plicht om integer te handelen, vroeg hij aan de staatssecretaris. Moeten burgers per se bezwaar maken om gecompenseerd te worden. Hetzelfde zie je volgens hem tussen twee- en eenverdieners. De laatsten betalen veel meer belasting. Wat zegt dat over het streven naar een participatiesamenleving, vroeg hij aan minister Schouten. Hoe kan omzien naar elkaar worden vormgegeven als iedereen naar de arbeidsmarkt wordt gejaagd, aldus Schalk. Hij wilde ook van Schouten weten wat de hoge marginale druk op de lage lonen betekent voor het armoedebeleid van de minister. Schalk vroeg ook wat de toegevoegde waarde is van de invoering van een minimum CO2-prijs voor de industrie nu er vanuit EU genoeg initiatieven komen. Hij vroeg in het bijzonder aandacht voor de verhoging van het btw-tarief in de goede doelensfeer, zoals de kringloopwinkels. Ziet de regering mogelijkheden om de btw-verhoging voor kringloopwinkels te drukken, wilde hij weten. Hij sloot zich aan bij de onvrede over het gecombineerde wetsvoorstel 36208. Dit soort veegwetten maken het geheel onzuiver en onduidelijk, aldus Schalk. Tot slot zo zei hij, sprak hij in het debat niet alleen de overheid aan, maar riep hij ook de burger op om een goede moraal aan te houden. Burgers moeten de wetten gehoorzamen, ook de belastingwetten. Dat is rechtmatig. En als ze het niet eens zijn, dan moeten ze dat via de volksvertegenwoordiging laten weten. Dat is rechtvaardig.

Weg vrij voor vereenvoudiging toeslagenstelsel

Senator Essers (CDA), die mede namens de ChristenUnie sprak, zei dat beide fracties het belastingpakket steunen. Door de lasten op arbeid te verlagen, wordt de weg vrijgemaakt voor de vereenvoudiging van het toeslagenstelsel. De fiscale concurrentiepositie van Nederland is cruciaal voor groei. Volgens Essers is het aanwakkeren van de tegenstelling tussen arbeid en kapitaal en tussen het mkb en grote ondernemingen contraproductief. We hebben elkaar nodig, er is een goede mix van belastingmiddelen nodig. Hij zei dat een goede, onafhankelijke studie nodig naar de effecten van belastingheffing bij structureel hoge inflatie. Aanvullend vroeg hij of de regering bereid is een nieuw onderzoek te doen naar de mogelijkheden voor een inflatieneutrale belastingheffing. Essers wees bij de bespreking van de vermogensrendementsheffing erop dat de staatssecretaris het initiatief heeft genomen om nog eens aan de Hoge Raad voor te leggen of mensen die geen bezwaar hebben gemaakt alsnog recht hebben op compensatie. Het niet bieden van rechtsherstel vanwege een louter technisch argument voelt volgens het CDA niet goed en schaadt ook het vertrouwen van burgers. Een politiek besluit wordt nu op het bord van de Hoge Raad gelegd, aldus Essers. Bij het wetsvoorstel Excessief lenen bij eigen vennootschap vroeg hij of er geen sprake is van fiscale uitlokking. Er zijn twee voorstellen die Essers kwalificeert als het kind met het badwater weggooien. Het eerste voorstel - om een plafond in te voeren voor de aftrek van periodieke giften vanaf tweeënhalve ton - heeft nadelige gevolgen voor de ANBI's. Zij hebben volgens Essers niets te maken met het oneigenlijk gebruik van belastingaftrek dat het kabinet wil aanpakken. In het tweede voorstel- afschaffen van de middelingsregeling - zitten te veel keiharde effecten bij inkomensstijging.

Niet-bezwaarmakers box 3 gewoon terugbetalen

Volgens senator Geerdink (VVD) is iedereen het er over eens dat werken moet lonen en dat meer werken meer moet lonen. Maar ook ondernemen moet lonen. Winst is bijvoorbeeld nodig om reserveringen te maken voor slechtere tijden en voor inkomen van ondernemers zelf. Hoe gaat de regering dit borgen in de overgang naar een nieuw stelsel, vroeg Geerdink. Over de Wet excessief lenen bij eigen vennootschap zei zij dat ook ondernemers die in een BV-vorm een onderneming voeren, bijdragen. Zij steken hun nek uit en scheppen werkgelegenheid voor henzelf en voor anderen. Het blijkt dat lenen bij de eigen vennootschap enorm is toegenomen. Daarmee is niet automatisch iets mis, maar de vraag is of het wenselijk is, zei Geerdink. Als deze wet wordt aangenomen, is lenen nog steeds mogelijk. Veel ondernemers hebben zich ook kunnen voorbereiden. In die zin heeft het wetsvoorstel al zijn werk gedaan: de schuld is al enorm verlaagd. Geerdink vroeg verder aandacht voor de gevolgen voor ondernemers die schulden hebben gemaakt in coronatijd. Hoe waarborgt de staatssecretaris dat zij niet nog een keer geraakt worden, vroeg zei. Ook wees zij erop dat één op de vijf bedrijven overweegt Nederland te verlaten. Versobering van de expatregeling heeft een negatief effect op het vestigingsklimaat en levert volgens de VVD niets op. Geerdink vroeg of de staatssecretaris dit ook zo ziet en welke bredere visie hij heeft op het vestigingsklimaat. Ze noemde het volkomen begrijpelijk dat niet-bezwaarmakers in de zaak over de vermogensrendementsheffing in box 3 hun bezwaar alsnog voorleggen. Eigenlijk zou de te veel betaalde belasting gewoon terugbetaald moeten worden. Verder wees ze erop dat met vermogen veel goeds kan worden gedaan. Veel ANBI's worden geraakt door het wetsvoorstel, niet de grote schenkers die eigenlijk zouden moeten worden aangepakt. Is de belastingdienst niet in staat om de gevers te adresseren, vroeg Geerdink tot besluit.

Belasten van vermogen nog onvoldoende

Senator Van Apeldoorn (SP) zei dat zijn fractie een echt progressief stelsel wil met vijf schijven. Hij vroeg hoe de staatssecretaris aankijkt tegen toevoegen van nieuwe schijven. Denkt hij dat het huidige twee-schijven stelsel nog een lang leven is beschoren en vindt hij het rechtvaardig dat arbeid veel meer belast wordt dan vermogen? Ook al wordt de kloof iets verkleind, het is nog niet voldoende wat de SP betreft. Het huidige stelsel is niet rechtvaardig omdat de sterkste schouders vaak niet de zwaarste lasten dragen. Dit kabinet erkent vermogensongelijkheid wel in tegenstelling tot eerdere kabinetten, maar volgens Van Apeldoorn kon het kabinet ook niet anders, omdat de maatschappelijke onrust hierover toenam. Wat betreft de SP is het echter hoog tijd om vermogensongelijkheid structureel aan te pakken. De verschillen tussen arbeid en kapitaal zijn te groot. Ondanks het afgesproken energieprijsplafond neemt het koopkrachtverlies toe in 2023, zeker in geval van een koude winter. Van Apeldoorn vroeg wanneer het sociaal minimum omhoog gaat. Bestaanszekerheid is volgens hem vaak niet goed geborgd. Over de toegezegde halvering van de kinderarmoede wilde hij weten of de minister op schema ligt. De verhoging van het minimumloon is een stap, maar het is niet genoeg. Zeker niet met de huidige hoge inflatie, aldus Van Apeldoorn. Hij sloot zich aan bij de kritiek van 50PLUS over het gecombineerde wetsvoorstel dat het afschaffen van de inkomensondersteuning voor AOW'ers niet in dit wetsvoorstel had moeten zitten. De SP is erg voor winstdeling onder álle werknemers. In de Tweede Kamer is ook een motie aangenomen om onderzoek te doen naar het wegnemen van belemmeringen hiervoor. De SP wil de klimaatcrisis aanpakken door de rekening neer te leggen bij de vervuilers. Ook bepleit Van Apeldoorn het helemaal afschaffen van belastingvoordelen voor expats.

Uitkleedpakket

Volgens senator Van Strien (PVV) zet het kabinet nog zwaardere belastingen in om stikstof- en klimaathobby's van dit kabinet te financieren terwijl er veel gezinnen zijn die in slecht geïsoleerde woningen wonen. Van Strien vroeg waarom er Brusselse wetgeving nodig is om de overwinsten van zonne-energie- en windparken te belasten. Prijzen van zowel gas als elektriciteit zijn gestegen en blijven stijgen, onder andere door een kunstmatige CO2-prijs. Ook Van Strien noemde de IOAOW een sigaar uit eigen doos. De PVV zal dan ook tegen het wetsvoorstel stemmen. Hij wees verder op het totaalpakket aan maatregelen in het Belastingplan, waarmee de lasten op vermogen op directe wijze met 5 miljard worden verzwaard in een jaar dat de prijzen van onroerend goed sterk dalen en de rendementen op aandelen ver beneden nul zijn gedaald. De meeste mensen halen dat rendement niet. Van Strien vroeg verder hoe het staat met de vereenvoudiging van ons belastingstelsel. Volgens de PVV zorgt de vliegbelasting voor het verder uitkleden van Schiphol. Dit kabinet laat zich niets gelegen liggen aan de gewone Nederlander. Het is weer de middenstand die slachtoffer wordt van de dwang om elektrisch te gaan rijden, zei Van Strien naar aanleiding van de afschaffing van de BPM, de belasting op personenauto's en motorrijwielen, voor ondernemers. Volgens hem is het kabinet de schaamte voorbij door dit uitkleedpakket voor te leggen aan het parlement. Miljarden worden verkwist voor het euforische gevoel de wereld te gaan redden. Dat Nederland eraan onder doorgaat lijkt er niet toe te doen, aldus Van Strien.

Kinderopvangtoeslag op peil houden

Senator Crone (PvdA) zei dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. Daar moet iedereen aan meebetalen. Dat is solidariteit. Het oordeel van de PvdA is dat het belastingstelsel de laatste jaren erg is ontspoord, omdat vermogen niet wordt belast, bedrijven minder belasting betalen dan elders in het Westen en omdat de rijken minder inkomstenbelasting betalen. Het goede nieuws volgens de PvdA is dat het kabinet wel de eerste stapjes zet om vermogen te belasten. Maar waarom heeft het kabinet geen grotere stappen gezet, vroeg Crone. Hij bepleitte het afschaffen van de toeslagen door bijvoorbeeld de zorg en de kinderopvang rechtstreeks te subsidiëren. Er is volgens de PvdA ruimte om meer investeringen te doen in bijvoorbeeld de energietransitie. Hij wees erop dat de staatssecretaris een contourennota heeft aangekondigd in het voorjaar 2023, en hoopte dat de investeringen in de energietransitie daarin worden meegenomen. De verhoging van het bedrag dat mag worden geleend is een verkeerde stap. Is dat rechtvaardig, vroeg Crone. Die vraag geldt ook voor de grote fiscale constructies die worden geplakt op de ANBI-giften. Die giften als zodanig zijn helemaal niet verkeerd. Als er misbruik is, dan moeten die ANBI-instellingen worden aangepakt, aldus Crone. Het is volgens hem geen fiscaal probleem. Daarom vroeg hij de staatssecretaris wat er volgend hem mis gaat bij die constructies. Wat betreft de Inkomensafhankelijke Combinatiekorting (IACK) wil de PvdA liever een geleidelijke afbouw. Dat levert ook nog eens geld op waarmee de kinderopvangtoeslag op peil kan worden gehouden, aldus Crone.

Betere aansturing Belastingdienst nodig

Volgens senator Otten (Fractie-Otten) is dit belastingplan te vergelijken met de zoveelste herschikking van de dekstoelen op de Titanic. De aansturing van de Belastingdienst blijkt structureel niet op orde. Er is een hervorming van het belastingstelsel nodig waardoor werken gaat lonen en meer werken meer gaat lonen, zei hij. Nu wordt een achterhaald belastingstelsel krampachtig in de lucht gehouden. Nederland heeft een grote structurele belastingherziening nodig, stelt hij al langer voor. Maar dan is het antwoord dat de Belastingdienst dat niet aankan. Otten vroeg de staatssecretaris meer concrete uitleg te geven waarom het maar niet lukt om de structurele problemen bij de Belastingdienst op te lossen. Eigenlijk zou er een parlementaire enquête naar de aansturing van de Belastingdienst moeten komen, zei hij. Tijdens de Apb heeft Otten een motie ingediend over de belastingdienst, aangehouden in afwachting van antwoorden tijdens dit debat. Tijdens de Algemene Financiële Beschouwingen heeft hij een motie ingediend over een betere aansturing van de Belastingdienst. Die heeft hij toen aangehouden, mede naar aanleiding van de antwoorden van staatssecretaris Van Rij in dit debat. Otten zei te overwegen een nieuwe, gewijzigde motie over het verbeteren van de Belastingdienst in te dienen, mede afhankelijk van de beantwoording door de staatssecretaris.

Hou het simpel

Wat senator Raven (OSF) betreft zijn er drie doelen die hij met dit debat wil realiseren: extra werken moet lonen, de armoedeval moet worden bestreden en de inflatie moet worden bestreden. Onder het motto "voorkom een rimpel, hou het simpel" moet volgens Raven worden gekeken of een simpel systeem mogelijk is. Zijn idee is om te kijken naar de toetsingsgrenzen. De hoogten van de toetsingsinkomens en de diverse toeslagen zijn een ratjetoe. Niemand weet hoe de hoogte moet worden bepaald, aldus Raven. Bij de zorgtoeslag geldt nu een heel ander bedrag dan bij de huurtoeslag, de kinderopvang of de heffingskortingen, waar het maximale bedrag €69.398 is. Waarom lopen die bedragen zo uit elkaar, waarom is er geen eenheid in, vroeg Raven aan de bewindspersonen.

Beantwoording door staatssecretaris Van Rij en van minister Van Gennip

Staatssecretaris Van Rij van Fiscaliteit en Belastingdienst zei dat vereenvoudigen betekent dat regelingen moeten worden afgeschaft of versoberd. Dat is niet eenvoudig. In dit pakket zit een aantal maatregelen die het kabinet wil afschaffen. De neiging is al snel om zo'n regeling toch maar te handhaven - of een deel ervan. Van Rij zei dat het niet de bedoeling is dat alles rücksichtslos moet worden afgeschaft, maar dat kabinet en parlement op een gedisciplineerde manier die regelingen tegen het licht kunnen houden. Het is volgens hem een verstandige zet geweest twee jaar geleden om twee staatssecretarissen op het ministerie aan te stellen, gezien de misstanden bij de Belastingdienst. Het sleutelbegrip is volgens Van Rij werken aan vertrouwen. Het is echter een dienst in transitie, dus nog niet alles gaat goed, aldus de staatssecretaris.

De Voorjaarsnota 2022 stond helemaal in het kader van de situatie zoals die zich dit jaar heeft ontwikkeld als gevolg van de oorlog in Oekraïne, de inflatie en de koopkracht, en ging niet over fiscale plannen. Grote voorstellen waarmee het kabinet nog wil komen, hebben te maken met de toekomst van box 3. Een stelselherziening van box 3 is al een enorme operatie, over herziening van het gehele stelsel gaat het kabinet later nadenken, zei Van Rij. Hij zegde toe dat hij een eerste inventarisatie van de mogelijkheden voor een inflatieneutrale belastingheffing laat doen in het eerste kwartaal van 2023. Daaruit kunnen de bouwstenen komen voor een onderzoeksvraag. Volgens het kabinet sluit de algemene heffingskorting beter aan om inkomen uit verschillende bronnen totaal te belasten.

Over de ANBI's, de algemeen nut beogende instellingen, zei Van Rij dat de Kamer uitgaat van het goede, maar in de praktijk ziet de Belastingdienst toch ook andere situaties waarbij de stimulans voor belastingaftrek een verkeerd effect heeft dan beoogd. Als blijkt dat de ANBI's hierdoor veel inkomsten uit schenkingen missen, dat het geefgedrag wordt ontmoedigd, dan moeten we het aanpassen. Linksom of rechtsom, zei Van Rij. Het kabinet wil periodieke giftenaftrek niet onmogelijk maken. Je moet nooit een maatregel nemen waarvan blijkt dat het schadelijke consequenties heeft, aldus Van Rij.

De Belastingdienst zit in een transitie, vervolgde hij. Op weg naar 2030 heeft de dienst te maken met een vergrijzingsgolf onder de medewerkers; er moeten veel nieuwe mensen worden aangenomen. Een tweede grote uitdaging is het vinden van goede ICT'ers. Er zijn meer dan voldoende middelen om de noodzakelijke investeringen in ICT te doen. De ICT-uitdaging zit in de modernisering. Het kost meer tijd om een systeem te maken dat zo flexibel is om een nieuw stelsel aan te kunnen. Dat kan op zijn vroegst op 1 januari 2026. Van Rij bood de Kamer een technische briefing over de ICT bij de Belastingdienst aan of een werkbezoek aan de dienst.

Minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid antwoordde mede namens minister Schouten voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen. De bedoeling van het belastingpakket is om midden- en lage inkomens en kwetsbare mensen een betere uitgangspositie te geven. Bovendien moet werken lonen. Mensen moeten ook het komende jaar rond kunnen komen. Daarom is dit een substantieel pakket, aldus Van Gennip. Het kabinet heeft gestreefd naar een evenwichtige koopkrachtontwikkeling. Het kabinet vindt dat met het stijgen van de AOW-uitkering

de noodzaak tot een aanvullende IOAOW vervalt. De minister staat achter de koppeling van de drie regelingen in het wetsvoorstel omdat zij met elkaar samenhangen.

Er is bij het belastingpakket goed gekeken wat de gevolgen zijn voor de verschillende groepen, zei Van Gennip. Het kabinet blijft op zoek naar manieren om werken lonender te maken en meer werken nog meer lonend te maken. Voor de kinderopvang zijn extra middelen vrijgemaakt. Van Gennip was het ermee eens dat de stelselherziening er niet toe moet leiden dat toegang tot de kinderopvang hoogdrempelig wordt. Daar wordt nu onderzoek naar gedaan. De minister heeft het parlement dinsdagochtend laten weten dat ook de september inflatiecijfers zijn meegenomen, en daarmee de kinderopvangtoeslag voor 2023 hoger zal zijn.